Valse vergeet-mij-nieten
Zelfs wie geen tulp van een krokus kan onderscheiden, weet nog wel hoe een vergeet-mij-niet eruitziet. Doordat de hemelsblauwe bloempjes van de vergeet-mij-niet al eeuwenlang bezongen worden in liederen en gedichten, van Schubert tot rijmelarij in poë-ziealbums, is de plant stevig in ons nationale bewustzijn verankerd. Zozeer zelfs dat we de neiging hebben om iedere plant met blauwe bloemen een vergeet-mij-niet te noemen. Net zoals wij alles wat maar enigszins op een lelie lijkt ook voor lelie uitmaken – daglelie, incalelie, waterlelie – zo kennen wij de voorjaarsvergeet-mij-niet, de Kaukasische vergeet-mij-niet, en zelfs de exotische vergeet-mij-niet van de Chatham Eilanden, Myosotidium, die met zijn bladeren als olifantsoren in niets op een vergeet-mij-niet lijkt, behalve dan in het blauw van zijn bloemen.
Deze onechte vergeet-mij-nieten zijn vaste planten. De bekendste is de voorjaarsvergeet-mij-niet, Omphalodes verna. Het verhaal gaat dat Marie Antoinette deze plant in Duitsland zag, in de tuinen van kasteel Schönbrunn, en er zo van gecharmeerd was dat zij tienduizenden planten naar Frankrijk liet sturen.
In een gewone tuin zou je geen tienduizend Omphalodes-planten kwijt kunnen, maar het is wel degelijk een plant die pas effect heeft als je er een paar vierkante meter van plant. De voorjaarsvergeet-mij-niet bloeit vroeg, in april, met de bekende hemelsblauwe bloempjes. De plant houdt van schaduw en de bloemen kleuren prachtig bij de lichtgele bloemen van Primula vulgaris, de stengelloze sleutelbloem. Omphalodes verna kent twee cultivars: ‘Grandiflora’ en ‘Alba’. De naam ‘Grandiflora’ berust op wishful thinking; de bloemen zijn nauwelijks een millimeter groter dan die van de gewone soort. De bloemen van ‘Alba’ zijn wit, en sommigen vinden het aardig om de blauwe en de witte Omphalodes door elkaar te planten. De Duitsers noemen, om de echte van de nepvergeet-mij-niet te onderscheiden, de eerste Vergissmeinnicht, en de tweede Gedenkemein. Slim gevonden.
De Kaukasische vergeet-mij-niet, Brunnera macrophylla, wordt meestal vaste vergeet-mij-niet genoemd, maar ook onder de naam valse vergeet-mij-niet kom je deze plant soms tegen. Dat bevordert de duidelijkheid niet. Brunnera is een effectieve bodembedekker voor beschaduwde plaatsen, met groot, hartvormig blad en naar verhouding piepkleine hemelsblauwe bloempjes – het lijkt net of de verhouding tussen blad en bloem danig zoek is. Ook de Kaukasische vergeet-mij-niet wordt meestal per vierkante meter aangeplant, maar in grote oppervlakken gaat het doffe blad snel vervelen. Kwekers hebben dat bezwaar ondervangen door in de laatste tientallen jaren een groot aantal nieuwe selecties op de markt te brengen waarvan sommige spectaculaire bladplanten zijn. ‘Dawson’s White’ heeft groen blad met een brede witte rand, dat bij te veel zon en droogte snel bruin wordt. Dezelfde plant is onder de naam ‘Variegata’ in de handel. Mijn voorkeur gaat uit naar die cultivars waarvan het blad met zilver gemarmerd is, zoals ‘Silver Wings’, ‘Langtrees’, ‘Millenniumsilber’ en ‘Jack Frost’. Bij ‘Silver Wings’ en ‘Langtrees’ zijn de zilveren vlekken in een regelmatig patroon langs de bladrand verdeeld – alsof iemand met een kwastje aluminiumverf is langs geweest; bij ‘Millenniumsilber’ is het blad met meer gusto beschilderd, zodat nog maar de helft groen is, en het blad van ‘Jack Frost’ is vrijwel geheel metallic zilver – alleen de nerven zijn hier nog groen. De Kaukasische vergeet-mij-niet zaait zichzelf vrolijk uit, vooral in humusrijke grond, waardoor een grote variatie in bladtekening ontstaat. Ze zijn niet goedkoop, deze zilveren cultivars, maar het zijn fantastische bladplanten. Koop er desnoods maar een paar, en maak er zelf meer van door ze te zaaien.
De vergeet-mij-niet van de Chatham Eilanden lijkt meer op een schoenlappersplant, maar dan met blauwe bloemen. Deze plant, Myosotidium hortensia, is net wel, of net niet winterhard, alleen al het in leven houden, laat staan het in goede gezondheid houden van deze plant is een huzarenstukje voor extreem gevorderden.