Helleborusdagen

Zoals het wielerseizoen begint wordt met de Omloop Het Volk, zo begint het tuinseizoen met de Helleborusdagen. Ieder voorjaar, en vaak al in februari, kunnen we onze koopdrift weer uitleven op de dichtstbijzijnde kerstrozendagen, of – als uw kweker die uitverkoop een dure naam wenst te geven – Helleborusdagen. Wilt u meetellen op dergelijke Helleborusdagen, leg dan vooral de klemtoon op de tweede lettergreep: Helléborus. Wie Hellebórus zegt, met de klemtoon op de derde lettergreep, verraadt zich onmiddellijk als een parvenu in kerstrozenland. De kerstroos, of zo u wilt Helleborus, is een vroegbloeiende vaste plant die zich in het zenit van populariteit bevindt. De veelal onuitsprekelijke namen van de soorten doen hier niets aan af; de ware adept laat ze vlot van de tong rollen. Helleborus orientalis ssp. abchasicus ‘Early Purple’ is een mondvol potjeslatijn voor de vroegst bloeiende kerstroos. Deze variëteit uit de Kaukasus bloeit vaak al in december met rodekoolkleurige bloemen. Daarna volgen in snel tempo een stuk of tien andere soorten, waarvan de laatste omstreeks maart bloeit.

Kerstrozen, om de planten toch maar zo te noemen, hoewel ‘paasrozen’ in veel gevallen correcter zou zijn, bloeien met grote, knikkende bloemen in gedempte kleuren. De ronde bloemen hebben een opvallende bos meeldraden in het hart, maar meestal moet je de bloem optillen om die meeldraden te kunnen zien. Het woord ‘sprankelend’ zou ik in verband met kerstrozen niet snel in de mond nemen. De aantrekkingskracht van de kerstroos schuilt dan ook niet zozeer in de schoonheid van de bloem, maar in de uitzonderlijk vroege bloeitijd van de plant. Hoewel de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de bloemen soms op een fascinerende manier gestreept, gevlekt of gespikkeld zijn.

Toch ben ik ervan overtuigd dat, als kerstrozen in juni of juli zouden bloeien, de overdreven kerstrozenliefde niet zou bestaan. Want die liefde heeft intussen zulke vormen aangenomen dat her en der – vooral in Engeland, Nederland en België – speciale kerstrozenverkopen worden georganiseerd. De eerste kerstrozendagen vonden in Engeland plaats, nu al bijna twintig jaar geleden. Zowel in dieren- als in plantenliefde zijn de Britten altijd wat hysterischer geweest dan wij continentalen.

Ik heb jaren geleden wel eens zo’n Engelse kerstrozendag bezocht. Je hoort altijd zeggen dat Engelsen zo beschaafd in de rij kunnen staan; nu, dat geldt dan misschien voor de bus of de ondergrondse, maar uit eigen ervaring kan ik u vertellen dat Engelse kerstrozenverzamelaars iedere gêne laten varen in het zicht van een zeldzame gekweekte variëteit. Als een vechtende kluwen rolden wij destijds over de bakken vol jonge planten. Ik zeg ‘wij’ omdat ik tot mijn schaamte moet bekennen dat ook ik knieën en ellebogen gebruikte om de hand te leggen op de door mij begeerde planten. Tegenwoordig is het niet meer nodig om het Kanaal over te steken om een zeldzame kerstroos te bemachtigen; zowel onder als boven de grote rivieren worden speciale verkoopdagen georganiseerd. Voor wie van plan is om zo’n grote uitverkoop te bezoeken, heb ik een goede raad: laat uw koop niet alleen afhangen van het feit of de bloem een spikkeltje meer of minder heeft, maar let ook op het blad van de door u begeerde plant. Tenslotte is de kerstroos in mei uitgebloeid en dan moet u nog tot november tegen het blad aankijken. Als u dan toch met geld wilt smijten, ga dan bijvoorbeeld eens op zoek naar Helleborus foetidus ‘Gold Bullion’, een goudbladige variëteit van ons inheemse stinkend nieskruid, een plant uit het kerstrozengeslacht die sowieso al een aantrekkelijk blad heeft, maar die in zijn goudbladige vorm ook nog eens voor spectaculaire effecten in de schaduwtuin kan zorgen. Of breng een bod uit op Helleborus multi-fidus ssp. herzegovinus, alweer zo’n ellenlange naam voor een plant die waarschijnlijk het mooiste blad heeft van alle kerstrozen. Eén blad is verdeeld in bijna honderd smalle segmenten, waardoor het eerder aan een miniatuurpalmboompje doet denken dan aan een kerstroos. De bloemen zijn klein, groen en onbeduidend. Je kunt niet alles hebben.