Uit de memoires van kolonel Augusto Santamaría del Valle

In de samenvatting van Picasso’s onderzoek was mijn naam slechts zijdelings aan de orde gekomen: bij het verslag van de belegering van Igueriben. Luitenant Casado’s beschrijving was leidend geweest in de reconstructie ervan en de luitenant waande zich bij het afleggen van zijn verklaringen de enige overlevende van het kamp.

Aldus overleed ik in Igueriben.

In mijn nieuwe leven daarentegen, op het schiereiland, werd ik gerehabiliteerd en wegens buitengewone verdiensten aan het vaderland gepromoveerd tot luitenant-kolonel. Later zou ik wederom worden aangesteld bij de veiligheidsdienst, als vervanger van kolonel Oliveira.

In de eerste dagen na het pronunciamiento versleepten we het Picasso-dossier van het militair archief naar het gemeentearchief, naar een wapenloods, naar een kelder van kolonel Torres, naar het buitenhuis van een cavaleriegeneraal en uiteindelijk deden we het volledig van de aardbodem verdwijnen. Het zou jaren duren eer men zich ging afvragen wat ermee was gebeurd. De commotie rond de staatsgreep verdrong de verontwaardiging over de negenduizend vermoorde landgenoten en hun offer verwerd tot een onder steeds dikkere lagen stof toegedekte herinnering. Nog immer beschouw ik mijn rol hierin als een pijnlijke werkelijkheid, een verraad jegens mijn overleden kameraden.

Het is daarom dat ik dit alles heb opgetekend. Ter nagedachtenis. Want het zijn vluchtige tijden waarin we leven, en wij mensen vergeten snel.