Serafín

De bijeenkomst in Mataró vindt plaats in het socialistische arbeidershuis aan de Sant Agustístraat, in het centrum van de stad. Het is een klein, vierkant, bakstenen gebouw met één verdieping, praktisch naast het treinstation gelegen. Het arbeidershuis puilt uit van de enthousiaste textielwerkers die hun toekomst in handen van de UGT hebben gelegd. In een kleine zaal op de begane grond, niet meer dan een grote salon eigenlijk, verdringen ze zich voor een glimp van de sprekers. Serafín beziet gespannen de verwachtingsvolle opwinding, en hij hoopt met heel zijn hart dat deze terecht is, dat hun komst een verschil zal maken en dat ze deze mensen niet opnieuw zullen teleurstellen.

Nog steeds gelooft de vakbondsman in het gelijk van het socialisme, dat het te allen tijde verkiesbaar is boven het communisme, fascisme, anarchisme of het linkse liberalisme. Hij is overtuigd van de noodzaak om het kwaad te bestrijden dat heerst in het grootkapitaal. Tegelijkertijd is hij niet blind voor de tekortkomingen van zijn ideologie, met name in de praktische uitvoering. Hijzelf belichaamt deze tekortkomingen. Macht corrumpeert, ongeacht de bron, en wanneer zij niet wordt beteugeld, inspireert zij willekeur. Serafín kan door in de juiste oren te fluisteren een fabriek, een scheepswerf of een wijngaard stilleggen en de eigenaars betalen hem graag om problemen te voorkomen. Onderhandelingen lopen soepeler wanneer hij een persoonlijk belang heeft in het oplossen van het conflict.

Een jaar geleden, toen hij voor het eerst naar Mataró kwam voor een staking in Bernardo Flaco’s textielfabriek, was Serafíns belang te groot; hij kon zich niet veroorloven de fabriek in serieuze problemen te brengen en moest volledig toegeven aan de eigenaars. Er werd geaccepteerd dat één op de vijf werknemers zijn baan verloor. Het is bijna niet te begrijpen dat de overgebleven arbeiders niet massaal zijn weggelopen naar de anarchistische CNT of naar het vrije syndicaat. Mensen willen veel te graag vertrouwen op anderen.

Het algemene doel van de bijeenkomst in Mataró is de arbeiders duidelijk maken dat de vakbond de staking leidt; voor succes is het essentieel de discipline te waarborgen. Het persoonlijke doel van Serafín in Mataró is zorgen dat het voltallige Catalaanse UGT-bestuur volgende week, tijdens de buitengewone ledenvergadering, de voorzitter afvalt. Gisteren heeft hij het tweede lid — na de secretaris — hiertoe overgehaald, door te beloven volgend jaar diens herverkiezing te steunen. Vandaag gaat hij een poging doen de vicevoorzitter over te halen. Serafín en de vicevoorzitter zijn uit hetzelfde hout gesneden; ze beschikken beiden over een uitermate berekenende natuur en ze hebben geen van beiden ooit een dag echte arbeid verricht. De vicevoorzitter zal doen wat hem het best uitkomt: de vermoedelijke winnaar steunen. Serafín weet dit zeker, het is immers wat hij zelf altijd doet.

Al ruim vijftien jaar.

Enriqueta was blij verrast Serafín de volgende avond voor haar deur te treffen en verwelkomde hem met dezelfde gretigheid die ze de nacht daarvoor had getoond. Ze besprong hem en trok hem mee haar bed in; opnieuw keerde de jonge politicus pas tegen het ochtendgloren huiswaarts.

Na deze nacht bleven ze afspreken, meestal in haar kleine appartement, soms in kroegen, theaters en hotels. Lust veranderde gestaag in een verslaving. Als hij te lang zonder haar was werd hij gek. Keer op keer rukte hij zich los van zijn sociale en professionele verplichtingen om haar te kunnen zien. Steeds roekelozer werd hij hierin, hoewel hij zich terdege bewust was van de consequenties, mocht zijn affaire ooit aan het licht komen. Eerst zocht hij haar alleen ’s avonds en in de weekenden op, maar al snel werd het een gewoonte de pauze van het middageten te benutten voor een kort bezoek, en op het laatst was hij in staat weg te sluipen tijdens raadsvergaderingen, of afspraken met vakbondsleiders en wethouders ervoor af te zeggen. Hij bezocht Enriqueta zelfs op de dag dat zijn zoon Lorenzo werd geboren, tussen de weeën van zijn echtgenotes kraambed door; per koets liet hij zich van deur tot deur vervoeren.

Dit terwijl Serafín juist steeds voorzichtiger had moeten worden, want zijn politieke carrière nam plotseling een vlucht. Hij was zijn opgang aan het maken in de Barcelonese politiek en kon het zich — als gehuwd man — niet veroorloven te worden gezien in het gezelschap van een vrouw als Enriqueta.

Bij de verkiezingen van november 1905 behaalde de Republikeinse Unie vanuit het niets een absolute meerderheid in de Barcelonese gemeenteraad en hierdoor veroverde Serafín onverwachts — hij stond nagenoeg onder aan de republikeinse kieslijst — een van de vijfentwintig raadszetels. Hoewel hij tot dan toe door andere republikeinen slechts was gezien als een leuk gezicht en als iemand die menigtes kon mobiliseren, ontpopte hij zich in de gemeenteraad al snel tot een onmisbare kracht. Hij sprak niet graag in het openbaar, maar het vermogen was hem gegeven snel door te dringen tot de kern van elke zaak en zijn partijgenoten de juiste woorden in te fluisteren. Met Alejandro Lerroux — na Salmerón de tweede man van de Republikeinse Unie — deelde Serafín zijn eenvoudige komaf, en wellicht hierdoor ook een begrip voor de belevingswereld en de behoeftes van de arbeiders, de massa, het electoraat: hij voelde aan wat de aanhang wilde horen.

En nog steeds voelt hij aan wat ze willen horen. De toespraak die de voorzitter vandaag houdt heeft híj geschreven. Serafín is niet de man van de podia, van het spreken in het openbaar, geen boegbeeld. Hij is van het bestuur, van de ideeën, van de politieke strategie, van de manipulatie. Zijn huidige positie heeft hij te danken aan jaren van subtiel machtsspel en na vijftien jaar in de politiek weet hij in te spelen op elke menselijke zwakte en tekortkoming, waarbij zijn voorkeur uitgaat naar hebzucht, machtswellust en eerzucht… Inderdaad: eerzucht. De loyaliteit die je als bestuur kunt krijgen van je critici door ze naast je plaats te laten nemen tijdens vergaderingen is onvoorstelbaar. Haal je ergste tegenstanders altijd aan jouw kant van de tafel, maak jouw probleem hún probleem.

Zoals Serafín verwachtte, komt de vicevoorzitter naast hem zitten zodra de voorzitter op een tafel klimt om zich tot het publiek te richten. ‘Wat is jouw inschatting van aanstaande zondag?’ vraagt hij fluisterend.

‘Heb je al met de anderen gesproken?’

‘Ja.’

‘Er is geen houden aan. Iedereen wil van hem af.’

De vicevoorzitter knikt berustend en Serafín weet dat hij er een stem bij heeft tegen de voorzitter.