9

Hari Seldon ging geduldig en verdrietig op de rand van Yugo Amaryls bed zitten. Yugo was volkomen opgebrand.

Medische hulp mocht niet meer baten, zelfs als hij zou hebben toegestaan dat hem zulke hulp werd geboden, wat hij weigerde.

Hij was nog maar vijfenvijftig. Seldon was zelf zesenzestig en toch was hij in goede conditie, behalve dat beetje ischias - of wat het ook was - dat hem soms kreupel maakte.

Amaryls ogen gingen open. 'Ben je er nog, Hari?'

Seldon knikte. 'Ik ga niet bij je weg.'

'Tot ik doodga?'

'Ja.' En toen zei hij in een uitbarsting van verdriet: Waarom heb je dit gedaan, Yugo? Als je verstandig had geleefd, had je nog twintig of dertig jaar langer kunnen leven.'

Zwakjes zei Amaryl: 'Verstandig leven? Vrij nemen, bedoel je? Op vakantie gaan? Mezelf amuseren met onbenulligheden?'

'Ja. Ja.'

'Dan zou ik terug naar mijn werk hebben verlangd of zou ik hebben geleerd ervan te genieten mijn tijd te verspillen en had ik in de twintig of dertig jaar extra, waar je het over had, niet meer bereikt. Kijk naar jezelf.'

'Wat is er met mij?'

'Onder Cleon ben je tien jaar premier geweest. Hoeveel heb je toen aan wetenschap gedaan?'

'Ik besteedde ongeveer een kwart van mijn tijd aan psychohistorie,' zei Seldon zacht.

'Je overdrijft. Als ik er niet was geweest, doorploeterend en wel, was de ontwikkeling van de psychohistorie geheel tot staan gekomen.'

Seldon knikte. 'Je hebt gelijk, Yugo. Daar ben ik je dankbaar voor.'

'En daarvoor en daarna, toen je minstens de helft van je tijd aan administratieve zaken besteedde, wie deed toen het echte werk, hè?'

'Jij, Yugo.'

'Helemaal.' Hij sloot zijn ogen weer.

Seldon zei: 'Toch wilde je steeds die administratieve taken van me overnemen, als je me overleefde.'

'Nee! Ik wilde het Project leiden om het de kant op te laten gaan die het op moest gaan, maar ik zou alle administratie uit handen hebben gegeven.'

Amaryls ademhaling ging nu rochelend, maar toen bewoog hij, sloeg zijn ogen open en keek Hari strak aan. Hij zei: 'Wat gebeurt er met de psychohistorie als ik er niet meer ben? Heb je daar al aan gedacht?'

'Ja, dat heb ik. En ik wil er met je over praten. Dit zul je wel fijn vinden om te horen. Yugo, ik denk dat de psychohistorie op het punt staat revolutionair te veranderen.'

Amaryl fronste licht zijn voorhoofd. 'In welk opzicht? Wat je zegt bevalt me niet.'

'Luister. Het was jouw idee. Jaren geleden zei je tegen me dat er twee Foundations zouden moeten worden gesticht. Gescheiden, geïsoleerd en veilig, en zodanig dat ze als kern zouden dienen voor een eventueel Tweede Galactische Imperium. Herinner je je dat? Het was jouw idee.'

'De psychohistorische formules...'

'Ik weet het. Die duiden erop. Ik werk er nu aan, Yugo. Het is me gelukt om een kantoor in de Galactische Bibliotheek te regelen...'

'De Galactische Bibliotheek.' De frons op Amaryls voorhoofd werd dieper. 'Daar houd ik niet van. Een stelletje zelfingenomen idioten.'

'De hoofdbibliothecaris, Las Zenow, is helemaal niet zo erg, Yugo.'

'Heb je ooit een bibliothecaris genaamd Mummery ontmoet? Gennaro Mummery?'

'Nee, maar ik heb over hem gehoord.'

'Een miserabel menselijk wezen. We hebben een keer ruzie gehad toen hij beweerde dat ik het een of ander verkeerd had neergezet. Dat had ik niet gedaan en daar werd ik heel kwaad om, Hari. Plotseling was ik terug in Dahl... Eén kenmerk van de Dahlitische cultuur, Hari, is dat het een beerput van scheldwoorden is. Ik heb er een paar tegen hem gebruikt en zei dat hij de psychohistorie tegenwerkte en hij als een boef de geschiedenis in zou gaan. Maar ik zei niet zomaar "boef".' Amaryl grinnikte zacht. 'Hij was er sprakeloos van.'

Plotseling begreep Seldon waar Mummery's vijandigheid jegens buitenstaanders en hoogstwaarschijnlijk de psychohistorie vandaan moest komen - gedeeltelijk althans - maar hij zei niets. 'Waar het om gaat, Yugo, is dat je twee Foundations wilde hebben, zodat als de ene mislukte, de andere door zou gaan. Maar we zijn nu al verder.'

'In welk opzicht?'

'Herinner je je dat Wanda twee jaar geleden je gedachten kon lezen en zag dat er iets fout was in een deel van de formules van de primaire radiant?'

'Ja, natuurlijk.'

'Nou, we hebben anderen als Wanda gevonden. We stichten één Foundation die grotendeels uit natuurwetenschappelijke geleerden zal bestaan die de kennis van de mensheid zullen bewaren en zal dienen als kern voor het Tweede Imperium. En er komt een Tweede Foundation die alleen uit psychohistorici bestaat - mentalisten, gedachtenlezende psychohistorici - die op een multimentale manier aan de psychohistorie zullen kunnen werken en zodoende veel sneller vooruit zullen komen dan individuele denkers ooit zouden kunnen. Zij zullen als een groep dienen die mettertijd subtiele aanpassingen zal aanbrengen, snap je? Steeds op de achtergrond, toekijkend. Zij zullen de wachters van het Imperium zijn.'

'Fantastisch!' zei Amaryl zwak. 'Fantastisch! Zie je wel, ik heb het juiste moment uitgekozen om dood te gaan. Er is niets meer dat ik kan doen.'

'Zeg dat niet, Yugo.'

'Maak je er niet zo druk om, Hari. Ik ben te moe om iets te doen. Bedankt... bedankt... dat je me hebt verteld...' - zijn stem werd zwakker - '...over de revolutie. Dat maakt me... blij... blij... bl..,'

En dat waren de laatste woorden van Yugo Amaryl.

Seldon boog over het bed heen. Tranen welden op in zijn ogen en rolden over zijn wangen.

Weer een oude vriend weg. Demerzel, Cleon, Dors, nu Yugo... Ze lieten hem leger en eenzamer achter naarmate hij ouder werd.

En de revolutie die Amaryl tevreden had doen sterven zou misschien nooit plaatsvinden. Zou het hem lukken om de Galactische Bibliotheek te gebruiken? Kon hij meer mensen als Wanda vinden? En vooral: hoe lang ging het allemaal duren?

Seldon was zesenzestig. Had hij deze revolutie maar gestart toen hij tweeëndertig was, toen hij voor het eerst naar Trantor kwam...

Nu was het misschien te laat.