21

Binnen twee dagen had Joranum Trantor overspoeld. Gedeeltelijk had hij het zelf gedaan, voor het grootste deel zijn luitenants. Zoals Hari tegen Dors mompelde, was het een campagne die met militaire efficiëntie werd uitgevoerd. 'In vroeger tijden was hij als admiraal in de oorlog geboren,' zei hij. 'Politiek is verspilling van zijn talenten.'

En Dors zei: 'Verspilling? Met dit tempo is hij binnen een week premier en, als hij wil, binnen twee weken keizer. Er doen berichten de ronde dat sommige militaire garnizoenen hem toejuichen.'

Seldon schudde zijn hoofd. 'Het zakt wel weer in, Dors.'

'Wat? Joranums partij of het Imperium?'

'Joranums partij. Het verhaal over de robot heeft even beroering gebracht, vooral door het slimme gebruik van dat pamflet, maar een klein beetje bedachtzaamheid, een klein beetje nuchterheid, en het volk zal zien hoe belachelijk die beschuldiging is.'

'Maar Hari,' zei Dors gespannen, 'je hoeft tegenover mij niet te doen alsof. Het is géén belachelijk verhaal. Hoe kan Joranum er in vredesnaam achter zijn gekomen dat Demerzel een robot is?'

'O, dat! Nou, dat heeft Raych hem verteld.'

'Raych!'

'Dat klopt. Hij heeft zijn werk uitstekend gedaan en is veilig teruggekomen met de belofte dat hij eens tot Dahls sectorhoofd zal worden gemaakt. Natuurlijk geloofden ze hem. Dat wist ik wel.'

'Bedoel je dat je Raych hebt verteld dat Demerzel een robot is en hem het nieuws aan Joranum hebt laten doorgeven?' Dors keek hem vol afgrijzen aan.

'Nee, dat kon ik niet doen. Je weet dat ik Raych, of wie dan ook, niet kon zeggen dat Demerzel een robot is. Ik heb Raych zo overtuigend mogelijk verteld dat Demerzel géén robot was, en zelfs dat kostte me heel veel moeite. Maar ik

heb hem gevraagd het tegen Joranum te zeggen. Hij verkeert in de vaste veronderstelling dat hij tegen Joranum heeft gelogen.'

'Maar waarom, Hari? Waarom?'

'Het is geen psychohistorie, dat moet ik je wel vertellen. Begin nou niet net als de keizer te denken dat ik kan toveren. Ik wilde Joranum gewoon laten denken dat Demerzel een robot is. Hij is geboren in Mycogen en is dus van jongs af aan volgestopt met de robotverhalen uit zijn cultuur. Daarom was het niet zo moeilijk om het hem te laten geloven en was hij ervan overtuigd dat het volk het net als hij zou geloven.'

'En is dat dan niet zo?'

'Niet echt. Wanneer de eerste schrik voorbij is, zal het volk begrijpen dat het dolle verzinsels zijn, of zal dat althans denken. Ik heb Demerzel ervan overtuigd dat hij een gesprek op de subetherische holovisie moet houden dat naar de sleutelposities in het Imperium en naar elke sector op Trantor moet worden uitgezonden. Hij moet over van alles en nog wat praten, behalve over de robotkwestie. We weten dat er genoeg crises zijn om zo'n gesprek mee te vullen. De mensen zullen luisteren en niets over robots horen. Vervolgens zal hem aan het eind naar het pamflet worden gevraagd. Hij hoeft met geen woord te antwoorden; hij hoeft slechts te lachen.'

'Lachen? Ik heb Demerzel nog nooit zien lachen. Hij glimlacht zelfs bijna nooit.'

'Dit keer zal hij lachen, Dors. Dat is het enige dat niemand ooit van een robot zal verwachten. Je hebt robots in holografische verzinsels gezien, nietwaar? Ze worden altijd afgeschilderd als nuchter, ongeëmotioneerd, onmenselijk... Dat verwachten de mensen beslist. Dus hoeft Demerzel alleen maar te lachen. En bovendien... Herinner je je Sunmaster Veertien, de religieuze leider van Mycogen?'

'Natuurlijk. Nuchter, ongeëmotioneerd, onmenselijk. Die lachte ook nooit.'

'En dit keer zeker niet. Sinds dat ruzietje op het veld heb ik een hoop onderzoek naar die Joranum gedaan. Ik ken Joranums echte naam. Ik weet waar hij is geboren, wie zijn ouders waren, waar hij als kind naar school is gegaan... En dat is allemaal voorzien van gedocumenteerd bewijs naar Sunmaster Veertien gestuurd. Ik geloof niet dat Sunmaster van afvalligen houdt.'

'Maar ik dacht dat je zijn kwezelarij niet wilde blootleggen.'

'Dat doe ik niet. Dat zou het geval zijn geweest als ik de informatie aan de holovisiestudio's had gegeven, maar ik heb de gegevens aan Sunmaster gegeven, waar ze tenslotte thuishoren.'

'En die zal alles bekendmaken.'

'Natuurlijk niet. Niemand op Trantor zou naar Sunmaster luisteren, wat hij ook te zeggen had.'

'Waar ben je dan op uit?'

'Nou, dat zullen we wel zien, Dors. Ik heb geen psychohistorische analyse van de situatie. Ik weet zelfs niet of dat mogelijk zou zijn. Ik hoop gewoon dat ik de situatie juist heb beoordeeld.'