26

In de kleine vergaderzaal in het hoofdgebouw luisterde Tamwile Elar met een groeiende blik van verbazing en een uitdrukking van woede op zijn gezicht naar Dors Venabili. Uiteindelijk barstte hij uit: 'Onmogelijk!'

Hij wreef over zijn kin en ging toen voorzichtig verder: 'Ik wil u niet beledigen, Venabili, maar uw insinuaties zijn bela... kunnen niet juist zijn. U kunt toch onmogelijk denken dat er binnen het Psychohistorie Project gevoelens heersen die zo dodelijk zijn dat ze uw vermoedens rechtvaardigen. Ik zou het beslist weten als het zo was en ik verzeker u dat het niet zo is. Denk dat maar niet.'

'Ik denk het wel,' zei Dors koppig, 'en ik kan het bewijzen.'

Elar zei: 'Ik weet niet hoe ik u dit moet zeggen zonder u te beledigen, doctor Venabili, maar als iemand slim en vastberaden genoeg is om iets te bewijzen, kan hij of zij al het bewijs vinden dat hij of zij nodig heeft, of ten minste iets dat volgens hem of haar bewijs is.'

'Denkt u dat ik gek ben?'

'Ik denk dat u in uw ongerustheid om de maëstro - iets waarin ik helemaal met u meega - nogal, laten we zeggen, oververhit bent.'

Dors pauzeerde en dacht na over Elars opmerking. 'U hebt in elk geval gelijk wanneer u zegt dat iemand die slim genoeg is elk bewijs kan vinden. Ik kan bijvoorbeeld een beschuldiging tegen u hard maken.'

Met wijd opengesperde ogen staarde Elar haar volkomen verbaasd aan. 'Tegen mij? Ik zou graag willen horen waarvan u mij zou willen beschuldigen.'

'Goed, luistert u maar. Het verjaardagsfeest was uw idee, nietwaar?'

Elar zei: 'Ik was erop gekomen, maar dat zal bij anderen vast ook het geval zijn geweest. Met al dat geklaag van de maëstro dat hij almaar ouder werd, leek het een logische manier om hem op te vrolijken.'

'Anderen zullen er beslist ook aan hebben gedacht, maar u was degene die het onderwerp uiteindelijk ter sprake bracht en mijn schoondochter er in vuur en vlam voor zette. Zij nam het idee over en u overtuigde haar ervan dat het mogelijk was om een echt groot feest te organiseren. Is dat niet waar?'

'Ik weet niet of ik haar heb beïnvloed, maar zelfs als dat zo was, wat is daar dan verkeerd aan?'

'Op zich niets, maar was het niet, door zo'n groot, wijd verspreid en langdurig feest te houden, een manier om aan de nogal onstabiele en achterdochtige leden van de junta te laten zien dat Hari te populair is en misschien een bedreiging voor hen vormt?'

'Niemand kan toch echt geloven dat ik aan zoiets dacht.'

Dors zei: 'Ik wijs alleen maar op de mogelijkheid. Bij de voorbereidingen van het verjaardagsfeest drong u erop aan dat de centrale kantoren zouden worden leeggeruimd...'

'Tijdelijk. En de reden daarvoor is duidelijk.'

'...en drong u erop aan dat ze een tijdje volkomen leeg zouden blijven staan. Gedurende die tijd werd er niet gewerkt, behalve door Yugo Amaryl.'

'Het leek me geen slecht idee om de maëstro voorafgaande aan het feest enige rust te gunnen. Daar kunt u toch niet over klagen?'

'Maar het betekende dat u in de lege kantoren anderen kon spreken, ontmoeten, zonder dat er iemand anders bij was. De kantoren zijn natuurlijk goed afgeschermd.'

'Ik heb daar... uw schoondochter gesproken, de mensen van de catering, leveranciers en andere medewerkers aan het feest. Dat kon toch niet anders, hè?'

'En als een van degenen die u daar hebt gesproken een lid van de junta was?'

Elar keek alsof het een voltreffer van Dors was. 'Dat neem ik u ten zeerste kwalijk, doctor Venabili. Wat denkt u wel van me?'

Dors gaf niet direct antwoord. Ze zei: 'U sprak met doctor Seldon over zijn komende gesprek met de generaal en drong er nogal nadrukkelijk bij hem op aan om u in zijn plaats te laten gaan en de risico's te lopen die eruit zouden kunnen voortvloeien. Het gevolg was natuurlijk dat doctor Seldon nogal verbeten volhield zelf de generaal te willen spreken, wat precies datgene was wat u hem wilde laten doen.'

Elar liet een kort, nerveus lachje horen. 'Met alle respect, maar dit klinkt echt krankzinnig, doctor.'

Dors ging verder: 'En na het feest was u toch degene die als eerste voorstelde dat een groep van ons naar het Dome's Edge Hotel zou gaan?'

'Ja, en ik herinner me dat u het een goed idee vond.'

'Zou u het niet kunnen hebben voorgesteld om de junta nog een voorbeeld te geven van Hari's populariteit, zodat ze zich nog ongemakkelijker zouden voelen? En zou u het niet kunnen hebben voorgesteld om mij in de verleiding te laten komen het paleiscomplex binnen te gaan?'

'Had ik u dan kunnen tegenhouden?' vroeg Elar, terwijl zijn ongeloof plaatsmaakte voor woede. 'Dat is uw eigen beslissing geweest.'

Dors sloeg er geen acht op. 'En natuurlijk hoopte u dat ik, door het paleiscomplex binnen te dringen, genoeg problemen zou scheppen om de junta nog verder tegen Hari in het harnas te jagen.'

'Waarom, doctor Venabili? Waarom zou ik dat doen?'

'Misschien om van doctor Seldon af te komen en hem als directeur van het Project op te volgen.'

'Hoe kunt u dat in vredesnaam van me denken? Dit meent u toch niet serieus? U doet precies datgene waarover we het aan het begin van dit gesprek hadden: u laat me zien wat iemand met een slimme geest kan bereiken als hij erop staat zogenaamd bewijs te vinden.'

'Laten we het over iets anders hebben. Ik zei dat u de mogelijkheid had om de lege ruimten voor privé-gesprekken te gebruiken en dat u daar wellicht met een lid van de junta bent geweest.'

'Die opmerking is zelfs geen ontkenning waard.'

'Maar iemand heeft u gehoord. Een klein meisje was de kamer in gedwaald, had zich buiten het zicht in een stoel opgerold en hoorde uw gesprek.'

Elar fronste zijn wenkbrauwen. Wat heeft ze gehoord?'

'Ze zei dat twee mannen over de dood spraken. Het is nog maar een kind en ze kon niet alles tot in detail herhalen, maar één woord maakte indruk op haar en dat was "limonadedood".'

'Kennelijk stapt u nu van verzinsels over op - neemt u me de uitdrukking niet kwalijk - waanzin. Wat zou "limonadedood" moeten betekenen en wat zou het met mij te maken kunnen hebben?'

'Mijn eerste gedachte was het letterlijk op te vatten. Het meisje om wie het gaat is dol op limonade en daarvan was er volop op het feest, maar niemand had de limonade vergiftigd.'

'Dank u dat u me zo verstandig acht.'

'Toen begreep ik dat het meisje iets anders had gehoord, wat ze, doordat ze taal nog niet helemaal goed beheerst en vanwege haar voorkeur voor limonade, had verbasterd tot "limonadedood".'

'En hebt u iets gevonden wat ze zou kunnen hebben verbasterd?' vroeg Elar snuivend.

'Even dacht ik dat ze misschien "leken-gradendood" zou kunnen hebben gehoord.'

'Wat betekent dat?'

'Een moord die was uitgevoerd door leken-graden - niet-mathematici.'

Dors stopte en fronste haar voorhoofd. Ze drukte haar hand op haar borst.

Elar vroeg plotseling bezorgd: 'Is er iets aan de hand, doctor Venabili?'

'Nee,' zei Dors, die het van zich af scheen te schudden.

Even zei ze verder niets, terwijl Elar zijn keel schraapte. Op zijn gezicht stond geen enkel teken van geamuseerdheid meer te lezen toen hij zei: 'Uw opmerkingen, doctor Venabili, worden langzaamaan steeds belachelijker en... Ach, het kan me ook niets schelen als ik u beledig, maar ik begin er schoon genoeg van te krijgen. Zullen we hier maar mee ophouden?'

'We zijn bijna klaar, doctor Elar. Het idee van leken-graden is inderdaad belachelijk, zoals u al zegt. Daar was ik zelf ook al op gekomen. U bent, gedeeltelijk althans, verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de elektrozuiveraar, is het niet?'

Elar scheen rechter te gaan staan toen hij met een lichte trots zei: 'Geheel verantwoordelijk.'

'Toch niet geheel. Ik heb begrepen dat hij is gebouwd door Cinda Monay.'

'Gebouwd. Ze volgde mijn instructies op.'

'Een leek. De elektrozuiveraar is een apparaat van een leken-graad.'

Met onderdrukte kwaadheid zei Elar: 'Ik geloof niet dat ik u dat nog eens wil horen zeggen. Nogmaals: zullen we hier een eind aan maken?'

Dors vervolgde, alsof ze zijn verzoek niet had gehoord: 'Hoewel u haar nu de eer niet gunt, deed u dat wel waar Cinda zelf bij was... Om haar voor u aan het werk te houden, neem ik aan. Ze zei dat u haar alle eer gunde en daar was ze u zeer dankbaar voor. Ze zei dat u het apparaat naar uw beider namen had benoemd, al is dat niet de officiële naam.'

'Natuurlijk niet. Het is de elektrozuiveraar.'

'En ze zei dat ze aan verbeteringen werkte, versterkers en zo... en dat u het prototype voor een geavanceerde versie van het nieuwe apparaat aan het uittesten was.'

'Wat heeft dat er allemaal mee te maken?'

'Sinds doctor Seldon en doctor Amaryl met de elektrozuiveraar werken, zijn ze er allebei op achteruitgegaan. Yugo, die er meer mee werkt, is ook erger achteruitgegaan.'

'De elektrozuiveraar kan op geen enkele manier zulke schade aanrichten.'

Dors drukte haar hand op haar voorhoofd en trok even een pijnlijk gezicht. Ze zei: 'En nu hebt u een nog krachtigere elektrozuiveraar die nog meer schade zou kunnen aanrichten. Een apparaat dat snel zou kunnen doden, in plaats van langzaam.'

'Dat is volkomen onzin.'

'Laten we nu eens naar de naam van het apparaat kijken, een naam die, volgens de vrouw die het heeft gebouwd, alleen door u wordt gebruikt. Noemde u het niet de Elar-Monay-zuiveraar?'

'Ik kan me niet herinneren dat ik die uitdrukking ooit heb gebruikt,' zei Elar, die zich slecht op zijn gemak begon te voelen.

'Vast wel. En de nieuwe, krachtigere Elar-Monay-zuiveraar zou kunnen worden gebruikt om iemand te doden, zonder dat iemand de schuld kan krijgen... gewoon een treurig ongeluk met een nieuw en nog niet uitgetest apparaat. Dan zou het kleine meisje de uitdrukking "Elar-Monay-dood" kunnen hebben opgevangen, waarvan ze "limonade-dood" heeft gemaakt.'

Dors drukte haar hand in haar zij.

Zachtjes zei Elar: 'U voelt zich niet goed, doctor Venabili.'

'Ik voel me uitstekend. Heb ik het niet bij het juiste eind?'

'Kijk, het maakt niet uit wat u tot limonade kunt vervormen. Wie weet wat het kleine meisje zou kunnen hebben gehoord? Het komt er allemaal op neer dat de elektrozuiveraar dodelijk zou zijn. Sleept u me maar voor het gerecht of voor een wetenschappelijke onderzoeksraad en laat experts

- zo veel u maar wilt - de effecten van de elektrozuiveraar op mensen controleren, zelfs van de nieuwe krachtige zuiveraar. Ze zullen zien dat er geen meetbare effecten zijn.'

'Dat geloof ik niet,' mompelde Venabili. Ze had haar handen nu tegen haar voorhoofd gedrukt en haar ogen waren gesloten. Ze wankelde iets.

Elar zei: 'Het is duidelijk dat u zich niet goed voelt, doctor Venabili. Misschien betekent dat dat het nu mijn beurt is om iets te zeggen. Staat u mij toe?'

Dors sloeg haar ogen open en staarde domweg voor zich uit.

'Ik vat uw stilzwijgen op als een instemming, doctor. Wat zou het voor zin voor mij hebben om doctor Seldon en doctor Amaryl uit de weg te ruimen en op de post van directeur te gaan zitten? U zou elke poging van mij om hen te vermoorden tegenhouden, zoals u nu denkt te doen. In het onwaarschijnlijke geval dat mij zoiets zou lukken en ik die twee grootse mannen zou opruimen, zou u me achteraf aan stukken scheuren. U bent een zeer ongebruikelijke vrouw - sterk en ongelooflijk snel - en zolang u leeft is de maëstro veilig.'

'Ja,' zei Dors woedend.

'Dat heb ik tegen de mannen van de junta gezegd... Waarom zouden ze mijn raad niet vragen betreffende zaken die het Project aangaan? Ze zijn zeer in psychohistorie geïnteresseerd, zoals ook zou moeten. Ze konden moeilijk geloven wat ik hun over u vertelde... tot u op rooftocht ging in het paleiscomplex. Dat overtuigde hen, reken maar, waarna ze akkoord gingen met mijn plan.'

'Aha, nu gaat het komen,' zei Dors zwak.

'Ik heb u gezegd dat de elektrozuiveraar menselijke wezens geen kwaad kan doen. Dat is onmogelijk. Amaryl en uw geliefde Hari worden gewoon oud, hoewel u weigert dat te accepteren. Maar wat dan nog? Het zijn goede, uitstekende mensen. Het elektromagnetische veld heeft weinig invloed op organische materialen. De invloed op gevoelige elektromagnetische apparatuur is daarentegen zeer groot en als we een mens zouden hebben die van ijzer en elektronica was gebouwd, zou het daar invloed op kunnen hebben. Er bestaan legenden over zulke kunstmatige menselijke wezens. De Mycogenen hebben hun godsdienst op ze gebaseerd en ze noemen zulke wezens "robots". Als robots zouden bestaan, zouden ze waarschijnlijk veel sterker en sneller zijn dan ieder ander normaal menselijk wezen en zouden ze eigenschappen bezitten die precies lijken op die van u, doctor Venabili. En zo'n robot zou inderdaad kunnen worden tegengehouden, beschadigd, zelfs vernietigd door een krachtige elektrozuiveraar, zoals het apparaat dat ik hier heb, een die sinds we aan ons gesprek begonnen op een laag energieniveau heeft gestaan. Daarom voelt u zich niet goed, doctor Venabili, wat vast voor het eerst is in uw bestaan.'

Dors zei niets en staarde slechts naar de man. Langzaam zakte ze in een stoel.

Elar glimlachte en vervolgde: 'Wanneer er met u is afgerekend, zullen de maestro en Amaryl natuurlijk geen enkel probleem meer opleveren. Zonder u zou de maëstro misschien zelfs meteen uitblussen en vol verdriet ontslag nemen, terwijl Amaryl in feite slechts een kind is. Hoogstwaarschijnlijk zal er niemand vermoord hoeven worden. Hoe voelt het, doctor Venabili, om na al die jaren te worden ontmaskerd? Ik moet toegeven dat u uw ware natuur heel goed hebt verborgen. Het is verbazend dat tot nu toe nog niemand de waarheid heeft ontdekt. Maar ach, ik ben een briljant mathematicus, een waarnemer, een denker, iemand die conclusies trekt. Zelfs ik was er niet achter gekomen zonder uw fanatieke toewijding aan de maëstro en af en toe een uitbarsting van bovenmenselijke kracht die u op bevel scheen te kunnen oproepen... als hij werd bedreigd.

Zeg maar vaarwel, doctor Venabili. Het enige dat ik hoef te doen is het apparaat op volle kracht te zetten, waarna u er bent geweest!'

Dors scheen al haar krachten te verzamelen en kwam langzaam, mompelend uit haar stoel overeind. 'Misschien ben ik beter afgeschermd dan u denkt.' En toen wierp ze zich met een kreet op Elar.

Elar gilde met wijd opengesperde ogen en deinsde achteruit.

Toen lag Dors bovenop hem. Haar hand sloeg flitsend toe. De zijkant ervan trof Elars nek en vernielde de halsslagader en verpletterde de zenuwbanen. Hij viel dood op de grond.

Met moeite kwam Dors overeind en liep wankelend naar de deur. Ze moest Hari vinden. Hij moest weten wat er was gebeurd.