8

Net als elke intellectueel had Hari Seldon vrijelijk gebruik gemaakt van de Galactische Bibliotheek. Voor het grootste deel was dat op afstand gebeurd met behulp van een computer, maar soms was hij erheen gegaan, meer om weg te komen van de druk van het Psychohistorie Project dan om een andere reden. En de afgelopen paar jaar, sinds hij zijn plan had geformuleerd om anderen als Wanda te zoeken, had hij daar een privé-kantoor aangehouden, zodat hij meteen toegang had tot de enorme hoeveelheid gegevens van de bibliotheek. Hij had zelfs een klein appartement in een naburige sector onder de koepel gehuurd, zodat hij naar de bibliotheek kon lopen als zijn steeds omvangrijker wordende onderzoek aldaar hem ervan weerhield terug te gaan naar de Streelingsector.

Maar nu had zijn plan een nieuwe vorm aangenomen en wilde hij Las Zenow spreken. Dit was de eerste keer dat hij hem echt ontmoette.

Het was niet eenvoudig om een persoonlijk gesprek met de hoofdbibliothecaris van de Galactische Bibliotheek te regelen. Hij sloeg de aard en waarde van zijn functie zelf heel hoog aan en regelmatig werd er gezegd dat als de keizer de hoofdbibliothecaris wilde spreken, zelfs hij naar de bibliotheek zou moeten komen om op zijn beurt te wachten.

Maar het kostte Seldon geen moeite. Zenow kende hem goed, al had hij Hari Seldon nooit persoonlijk ontmoet. 'Een eer, premier,' zei hij in zijn begroeting.

Seldon glimlachte. 'Ik neem aan dat u weet dat ik die functie al zestien jaar niet meer bekleed.'

'Toch komt de eer van de titel u nog toe. U was trouwens ook het instrument, meneer, dat ons bevrijdde van de brute heerschappij van de junta. De junta heeft een aantal keren de heilige regel van de neutraliteit van de bibliotheek geschonden.'

Ah, dacht Seldon, dat verklaart waarom hij me zo snel kon spreken.

'Slechts geruchten,' zei hij hardop.

'En vertelt u me nu wat ik voor u kan doen,' zei Zenow, die een snelle blik op de tijdband om zijn pols niet kon onderdrukken.

'Hoofdbibliothecaris,' begon Seldon, 'ik ben niet gekomen om u iets eenvoudigs te vragen. Ik vraag u namelijk om meer ruimte op de bibliotheek. Ik vraag u om toestemming om een aantal van mijn medewerkers hierheen te halen. Ik vraag u om een lang en uitgebreid programma uit te voeren dat van het grootste belang is.'

Las Zenow keek hem verstoord aan. 'U vraagt veel. Kunt u het belang van dit alles uitleggen?'

'Ja. Het Imperium is uiteen aan het vallen.'

Er volgde een lange pauze. Toen zei Zenow: 'Ik heb over uw onderzoek naar de psychohistorie gehoord. Ik heb gehoord dat uw nieuwe wetenschap de belofte van het voorspellen van de toekomst in zich draagt. Doelt u nu op voorspellingen van de psychohistorie?'

'Nee. Ik ben met de psychohistorie nog niet zover dat ik met zekerheid over de toekomst kan spreken. Maar er is geen psychohistorie nodig om te weten dat het Imperium uiteenvalt. U kunt het bewijs zelf zien.'

Zenow zuchtte. 'Mijn werk hier neemt me volledig in beslag, professor Seldon. Als het op politieke en sociale kwesties aankomt, ben ik een kind.'

'Als u wilt kunt u de informatie raadplegen die in de bibliotheek aanwezig is. Als ik alleen al rondkijk in dit kantoor zie ik dat het propvol met allerlei denkbare soorten informatie uit het hele Galactische Imperium staat.'

'Ik ben de laatste om dat allemaal bij te houden, ben ik bang,' zei Zenow met een droevige glimlach. 'U kent het oude spreekwoord: Het kind van de schoenmaker heeft geen schoenen. Maar het lijkt me dat het Imperium weer hersteld is. We hebben weer een keizer.'

'Slechts in naam, hoofdbibliothecaris. In de meeste van de buitenste provincies wordt de naam van de keizer zo nu en dan in een ritueel uitgesproken, maar hij speelt geen rol bij wat ze doen. De Buitenwerelden hebben hun eigen programma's en, belangrijker nog, hun eigen plaatselijke legers, die buiten de autoriteit van de keizer vallen. Als de keizer ergens buiten de Binnenwerelden zijn gezag zou willen laten gelden, zou hem dat niet lukken. Ik betwijfel het of het veel langer dan twintig jaar zal duren tot sommige van de Buitenwerelden zich onafhankelijk verklaren.'

Zenow zuchtte weer. 'Als u gelijk hebt, leven we in slechtere tijden dan het Imperium ooit heeft gekend. Maar wat heeft dit te maken met uw behoefte aan meer kantoorruimte en extra stafleden hier in de bibliotheek?'

'Als het Imperium uiteenvalt, zal de Galactische Bibliotheek wellicht niet aan de algemene slachting ontkomen.'

'O, maar dat móet,' zei Zenow ernstig. 'Er zijn vaker moeilijke tijden geweest en altijd was het duidelijk dat de Galactische Bibliotheek op Trantor als bewaarplaats voor alle menselijke kennis geen geweld mocht worden aangedaan. En zo zal het in de toekomst ook zijn.'

'Misschien niet. U zei zelf dat de junta de neutraliteit ervan schond.'

'Niet ernstig.'

'De volgende keer zou het ernstiger kunnen zijn en we mogen niet toestaan dat deze bewaarplaats van alle menselijke kennis wordt beschadigd.'

'Hoe kunt u dat voorkomen door hier met meer mensen aanwezig te zijn?'

'Niet daarmee. Maar het project dat ik voor ogen heb kan dat wel. Ik wil een grote encyclopedie samenstellen waarin alle kennis staat die de mensheid nodig zal hebben om zichzelf opnieuw op te bouwen wanneer het ergste is gebeurd... een Encyclopedia Galactica, zo u wilt. We zullen niet alles uit de bibliotheek nodig hebben. Veel ervan is onbeduidend. De provinciale bibliotheken die verspreid door de Galaxis liggen mogen worden vernietigd en zo niet, dan wordt alle informatie, behalve de lokale gegevens, in elk geval toch via computerverbindingen met de Galactische Bibliotheek verkregen. Wat ik van plan ben is iets dat volkomen onafhankelijk is en dat zo beknopt mogelijk de essentiële informatie bevat die de mensheid nodig heeft.'

'En als dat ook wordt vernietigd?'

'Ik hoop dat dat niet zal gebeuren. Het is mijn bedoeling een wereld te vinden die ver weg in de buitenrand van de Galaxis ligt, een wereld waarheen ik mijn encyclopedisten kan brengen en waar ze in alle rust kunnen werken. Maar tot er zo'n plaats is gevonden, moet de kern van de groep hier werken en gebruik maken van de faciliteiten van de bibliotheek om te beslissen wat er voor het project nodig zal zijn.'

Zenow trok een gezicht. 'Ik begrijp het, professor Seldon, maar ik weet niet of ik aan uw wens zal kunnen voldoen.'

'Waarom niet, hoofdbibliothecaris?'

'Omdat het feit dat ik hoofdbibliothecaris ben niet betekent dat ik een absoluut monarch ben. Ik heb een vrij grote raad, een soort wetgevende macht, en denkt u alstublieft niet dat ik uw encyclopedieproject er zomaar door kan duwen.'

'Dat verbaast me.'

'Dat hoeft niet. Ik ben geen populaire hoofdbibliothecaris. De raad vecht al jarenlang om de toegang tot de bibliotheek te beperken. Dat heb ik tegengehouden. Het zit hun dwars dat ik u dat kleine kantoortje van u heb gegeven.'

'Beperkte toegang?'

'Precies. De gedachte is dat als iemand informatie nodig heeft, hij of zij contact moet opnemen met een bibliothecaris en de bibliothecaris zal de informatie voor die persoon ophalen. De raad wil niet dat de mensen vrijelijk de bibliotheek binnengaan en zelf aan de computers werken. Ze zeggen dat de kosten om de computers en andere bibliotheekapparatuur te onderhouden te hoog worden.'

'Maar dat is onmogelijk. Er bestaat een traditie van duizenden jaren van een open Galactische Bibliotheek.'

'Inderdaad, maar de afgelopen jaren is er verscheidene keren gesneden in de begroting van de bibliotheek en we hebben gewoon niet meer het budget dat we vroeger hadden. Het begint erg moeilijk te worden om onze apparatuur intact te houden.'

Seldon wreef over zijn kin. 'Maar als uw budget krimpt, neem ik aan dat u de salarissen zal moeten verlagen en mensen moet ontslaan... of ten minste geen nieuwe aannemen.'

'U hebt volkomen gelijk.'

'Hoe wilt u dan in een krimpend personeelsbestand extra werkzaamheden uitvoeren door uw mensen te vragen alle informatie op te zoeken waar het publiek om zal verzoeken?'

'De gedachte is dat we niet alle informatie waarom het publiek zal verzoeken gaan vergaren, maar alleen die informatie die wij belangrijk vinden.'

'Zodat u niet alleen van het idee van een open bibliotheek afstapt, maar ook van dat van een complete bibliotheek.'

'Ik ben bang van wel.'

'Ik kan niet geloven dat er één bibliothecaris is die dit zal willen.'

'U kent Gennaro Mummery niet, professor Seldon.' In reactie op Seldons lege blik vervolgde Zenow: 'U vraagt zich af wie dat is. Hij is de leider van het deel van de raad dat de bibliotheek wil sluiten. Steeds meer raadsleden sluiten zich bij hem aan. Als ik u en uw collega's als een onafhankelijke macht de bibliotheek binnenlaat, zal een aantal raadsleden dat niet aan Mummery's kant staat maar er fel tegen is dat welk deel van de bibliotheek dan ook wordt gebruikt door niet-bibliothecarissen, misschien besluiten zich achter hem te scharen. En in dat geval zal ik worden gedwongen ontslag te nemen als hoofdbibliothecaris.'

'Kijk eens aan,' zei Seldon plotseling fel. 'Al die toestanden over het sluiten van de bibliotheek en het minder toegankelijk maken ervan, niet meer alle informatie te bieden... al die toestanden met dalende budgetten... dat is allemaal op zich al een teken van het Imperiale verval. Vindt u niet?'

'Als u het zo stelt, hebt u misschien gelijk.'

'Laat u mij de raad dan toespreken. Laat mij uitleggen wat de toekomst misschien voor ons in petto heeft en wat ik van plan ben te doen. Misschien kan ik hen overtuigen, zoals ik u hopelijk heb overtuigd.'

Zenow dacht even na. 'Ik wil het u wel laten proberen, maar u moet vooraf weten dat uw plan misschien niet zal werken.'

'Dat risico moet ik nemen. Doet u alstublieft wat er moet gebeuren en laat me weten wanneer en waar ik de raad kan ontmoeten.'

Seldon liet een Zenow achter die zich ongemakkelijk voelde. Alles wat hij de hoofdbibliothecaris had verteld was waar... en onbeduidend. De ware reden waarvoor hij de bibliotheek nodig had bleef verborgen.

Gedeeltelijk was dat omdat hij die reden zelf ook nog niet helemaal duidelijk zag.