17

De dag van de barbecue

‘We weten dat het veel van jullie gevraagd is, en het is absoluut niet zo dat we meteen een antwoord verwachten,’ zei Oliver. Hij steunde zijn ellebogen op zijn knieën en sloeg zijn handen in elkaar. Hij had iets van een makelaar die zojuist uitvoerig uitleg had gegeven over een ingewikkelde hypotheekverstrekking.

Hij keek ernstig naar Clementine en wees op een roomwitte manilla map die op de salontafel voor hem lag.

‘We hebben wat literatuur voor jullie klaargelegd.’ Hij sprak de vier lettergrepen van het woord ‘literatuur’ duidelijk uit, met lichte smakken van voldoening. Het was het soort woord dat Oliver en Erika allebei geruststellend vonden. Net als ‘documentatie’. En ‘procedure’. ‘Er wordt exact uitgelegd wat er allemaal bij komt kijken. Veelgestelde vragen. De kliniek heeft die ons gegeven om aan jullie te laten lezen, maar het is prima als jullie dat nu niet meteen doen, we willen jullie niet belasten, want in dit stadium komen we er nog maar net mee naar buiten, weet je. Ik denk dat ik het zo het beste kan omschrijven.’

Hij leunde achterover en keek even naar Erika, die bizar genoeg dit moment had uitgekozen om naast de salontafel neer te knielen en een stukje van de (piepkleine, Clementine wist niet dat ze zo klein bestonden) ronde brie af te snijden.

Oliver keek van zijn vrouw naar Clementine. ‘Het enige wat we vandaag willen vragen, is: zouden jullie er misschien over willen nadenken? Maar zoals ik al zei, we hoeven nog geen reactie, en bovendien, mochten jullie er iets voor voelen, dan is er een verplichte bedenktijd van drie maanden. En jullie kunnen je altijd terugtrekken. Altijd. Hoever we ook al met de procedure zouden zijn. Nou ja, niet echt altijd. Niet als Erika eenmaal zwanger is, natuurlijk!’ Hij grijnsde nerveus, zette zijn bril recht en fronste zijn wenkbrauwen. ‘Jullie kunnen je feitelijk nog terugtrekken tot het moment dat de eicellen worden ingebracht, maar vanaf dat moment worden ze wettelijk ons eigendom, eh...’ Zijn stem stierf weg. ‘Sorry. Dat is veel te veel informatie voor dit stadium. Ik ben nerveus. We zijn allebei een beetje nerveus!’

Clementine had met hem te doen. Oliver meed in het algemeen hachelijke gespreksonderwerpen – alles op het gebied van politiek, seksualiteit of emoties – maar nu sloeg hij zich moedig door dit bijzonder lastige gesprek heen omdat hij zo graag vader wilde worden. Was er iets aantrekkelijkers dan een man die naar kinderen verlangde?

Sam schraapte zijn keel. Hij legde zijn hand op Clementines knie. ‘Nou, kerel, ik begin het nog maar net te begrijpen. Het zou jouw...’

‘Het zou met mijn sperma gebeuren,’ zei Oliver. Hij bloosde. ‘Dit klinkt heel...’

‘Nee, nee,’ zei Sam. ‘Natuurlijk niet. Ik heb een goede vriend die ivf heeft gedaan, dus ik heb wel een soort basisidee van de, hoe heet het, ins en outs.’

De ins en outs.

Ze zou hem later plagen met dat ongelukkige woordgebruik. Clementine wist dat Sam het over zijn vriend Paul had, en dat Sam in werkelijkheid totaal niets wist van de ‘procedure’, alleen over zijn blijdschap met het resultaat: een zoontje voor Paul en Emma. Sam hield van baby’s (voor zover Clementine wist, was er geen man die meer van baby’s hield; Sam stond vooraan om een pasgeborene te knuffelen en pakte oudere baby’s regelrecht uit de armen van hun ouders), maar hij had niets van Paul en Emma willen horen over ‘eicelterugplaatsing’ en ‘overgeplaatste embryo’s’.

Erika pakte een cracker. ‘Nog een stukje kaas, Sam?’

Iedereen staarde haar aan.

‘Nee, dank je, Erika,’ zei Sam. ‘Ik hoef niet meer.’

Het was duidelijk dat het nu aan Clementine was om iets te zeggen, maar die had het gevoel dat er een band om haar borstkas zat, die haar het spreken onmogelijk maakte. Ze hoopte dat een van haar dochters haar riep, maar natuurlijk waren die nu ze deze ene keer door hen gestoord wilde worden stil en braaf.

Ze leken het naar hun zin te hebben aan Erika’s knutseltafel.

Erika zou een uitstekende moeder zijn, een knutseltafelmoeder die hun goede manieren bijbracht, met altijd een tube handgel in haar tas. Oliver zou ook een goede vader zijn. Clementine zag hem al ijverig een modelvliegtuig bouwen met een lief, leergierig jongetje.

Voor hun eigen kind, dacht Clementine wanhopig. Ze zouden goede ouders zijn voor hun eigen kind. Niet voor mijn kind.

Het zou niet jouw kind zijn, Clementine. Maar dat was wel zo. Technisch gesproken, zou Holly zeggen, zou het haar kind zijn. Haar dna.

Mensen doen dit voor vreemden, hield ze zich voor. Ze doneren eicellen, gewoon om aardig te zijn, uit menslievendheid. Aan mensen die ze nog nooit hadden gezien. Dit was haar vriendin. Haar ‘hartsvriendin’. Waarom hoorde ze dan zo hard Nee! in haar hoofd?

‘Nou,’ zei ze ten slotte onbeholpen. ‘Dat is heel wat om over na te denken.’

‘Absoluut,’ zei Oliver. Hij keek weer naar Erika, maar aan haar had de arme man nog steeds niet veel. Ze had crackers netjes op een rij gelegd en legde op elk daarvan een reepje kaas. Voor wie? Oliver knipperde met zijn ogen en glimlachte verontschuldigend naar Clementine. ‘Denk alsjeblieft niet dat het voor ons het einde betekent als jullie besluiten het niet te doen. Dan zijn er nog andere opties. Het is alleen zo dat jullie de eerste waren aan wie we dachten, als Erika’s hartsvriendin, jullie hebben er de juiste leeftijd voor, en jullie willen geen kinderen meer...’

‘Geen kinderen meer?’ zei Sam. Zijn hand klemde zich om die van Clementine. ‘Het is niet zo dat we per se geen kinderen meer willen.’

‘O,’ zei Oliver. ‘Sorry. O jee. Ik dacht, ik bedoel, Erika was ervan overtuigd dat...’

‘Je zei dat je liever je ogen zou uitsteken dan nog een kind krijgen,’ zei Erika tegen Clementine op die strijdlustige toon waarop ze sprak als ze iets met feiten kon weerleggen. ‘Ik heb het je gevraagd. Afgelopen september. Toen we dimsum aten. Ik vroeg: “Wil jij nog kinderen?” Jij zei: “Ik zou nog liever...”’

‘Dat was een grapje,’ viel Clementine haar in de rede. ‘Natuurlijk was dat niet serieus.’

Het was geen grapje geweest. O god, was er nu geen ontkomen meer aan? Zou ze zelf nog een kind ter wereld moeten brengen om zich hieruit te redden?

‘Nou, je kunt evengoed eicellen doneren, ook al wil je zelf nog kinderen,’ zei Oliver. Drie diepe groeven tekenden zich af in zijn voorhoofd, hij leek net een fronsende cartoonfiguur. ‘De kliniek heeft weliswaar voorkeur voor donoren die een voltallig gezin hebben, maar het eh... het is allemaal terug te vinden in de literatuur.’

‘Je zei dat je liever je ogen zou uitsteken dan nog een kind krijgen?’ vroeg Sam aan Clementine. ‘Heb je dat echt gezegd?’

‘Dat was een grapje!’ herhaalde Clementine. ‘Waarschijnlijk had ik net een zware dag met de kinderen achter de rug.’

Natuurlijk had ze altijd geweten dat dit een probleem was. Ze had tegen beter weten in gehoopt dat hij, nou ja, dat hij eroverheen zou groeien. Elke keer dat de meisjes vervelend waren of als het huis, waar ze constant spullen kwijt waren, te klein leek voor hen vieren, of wanneer ze zich zorgen maakten over hun financiële situatie, hoopte ze stiekem dat Sams hoop op nog een kind zoetjesaan verflauwde.

Ze had nooit tegen Erika moeten zeggen dat ze geen kinderen meer wilde. Het was een lichtzinnige opmerking geweest. Zorgvuldig overwogen kwinkslagen typeerden haar standaardhouding tegenover Erika. Ze had haar moeten toevertrouwen dat Sam er anders over dacht, omdat altijd het risico bestond dat het een keer ter sprake zou komen, zoals vandaag was gebeurd.

Ze deelde zelden dat soort informatie met Erika. Ze weerhield zich er opzettelijk van. Met andere vriendinnen bedacht ze zich nooit, aan hen vertelde ze alles wat er in haar opkwam, omdat ze wist dat ze waarschijnlijk de helft van wat ze zei zouden vergeten. Er was verder niemand op de wereld, ook niet haar moeder of haar man, die alles onthield wat ze zei, alsof elk woord ertoe deed en het waard was om later op terug te komen.

Als Erika vroeger bij haar thuis kwam spelen, onderwierp ze Clementines kamer eerst aan een vreemd onderzoek. Ze trok elke la open en bekeek zwijgend de inhoud. Ze kroop zelfs op haar knieën om onder Clementines bed te kijken, terwijl Clementine vol ingehouden woede op verzoek van haar moeder vriendelijk en beleefd bleef. Iedereen is anders, Clementine.

Erika had kennelijk later wat sociale vaardigheden geleerd, want ze keek niet meer in haar kasten, maar Clementine voelde nog steeds die begerige blik in haar ogen als ze met elkaar praatten. Het was alsof Erika’s wens om onder Clementines bed te kijken nog steeds leefde, en hetzelfde gold voor Clementines ingehouden, verontwaardigde afkeer.

Maar het was pas echt ironisch dat het nu leek alsof Erika net zo’n beleid voerde en geen belangrijke dingen meer met haar deelde. Dit grote geheim had ze twee jaar lang voor zich gehouden, en toen ze het prijsgaf had Clementine zich in eerste instantie gekwetst gevoeld. O ja, het was allemaal prima dat Clementine vanaf haar voetstuk de baas speelde over Erika en daarbij minzaam geschenken uitdeelde: maar natuurlijk mag jij, Erika, de peettante van mijn eerstgeborene zijn!

Dus het was prima als hun vriendschap een illusie was en niets voorstelde voor beide partijen, maar nu vroeg Erika iets van haar wat je alleen van je allerbeste vriendin vroeg.

Ze keek naar de cracker in haar hand en wist niet wat ze ermee aan moest. Het was stil in de kamer, op het zachte gebabbel na van Holly en Ruby, die in de kamer ernaast als zoete engeltjes aan het knutselen waren, alsof ze daarmee Clementine in het ongelijk wilden stellen. Kijk eens hoe lief we zijn. Geef papa nog een kind. Help je vriendin aan een kind. Wees aardig, Clementine, wees aardig. Waarom doe je zo onaardig?

Een vreemde, ingewikkelde symfonie van gevoelens kwam in haar binnenste op. Ze wilde zich driftig, zoals Ruby, op de grond werpen en met haar hoofd op het vloerkleed haar frustratie eruit bonken. Ruby zorgde er altijd wel voor dat er een kleed lag op de plek waar ze dat deed.

Sam haalde zijn hand van haar been en schoof langzaam van haar weg. Hij had een driehoekig stukje cracker op Erika’s smetteloze witleren bank laten vallen. Oliver zette zijn bril af, zijn ogen zagen er pijnlijk en gevoelig uit, als van een klein dier dat uit een winterslaap wakker wordt. Hij poetste de glazen met de zoom van zijn T-shirt. Erika zat roerloos rechtop, als bij een begrafenis, en keek naar iets achter Clementines hoofd.

‘Daar heb je Dakota,’ zei ze.

‘Dakota?’ vroeg Clementine.

‘Dakota,’ zei Erika. ‘Dat meisje van hiernaast. Vid zal wel ongeduldig worden. Hij stuurt haar waarschijnlijk om ons te halen voor de barbecue.’

De deurbel ging. Erika schrok.

Sam sprong op als een man die eindelijk wordt geroepen na heel lang te hebben gewacht bij een officiële instantie. ‘Kom, dan gaan we barbecueën.’