79

Trevize zonk in zijn stoel terug en staarde Pelorat aan die op een klein veldbed zat. Blits was overeind gekomen van haar plaats naast Pelorat en keek van de een naar de ander.

Na enige tijd zei Trevize: 'Ik zal wel beoordelen of onze speurtocht nutteloos is of niet. Vertel me wat die ouwe kletsmeier jou gezegd heeft, in het kort graag.'

Pelorat zei: 'Ik heb aantekeningen gemaakt van wat Monolee mij verteld heeft. Dat hielp me om mijn imago als geleerde meer uit te dragen, maar ik heb ze niet nodig. Hij sprak puur uit zijn onderbewustzijn, de ene gedachte riep de andere op. Alles wat hij zei herinnerde hem aan iets anders, maar ik heb natuurlijk al mijn hele leven doorgebracht met het schiften van kaf en koren en nu is het me bijna een tweede natuur geworden om een lange en onsamenhangende verhandeling terug te brengen tot...'

Trevize zei op milde toon: 'Tot iets dat even lang en onsamenhangend is, Janov? Graag ter zake.'

Pelorat schraapte ongelukkig zijn keel. 'Zeker, zeker, ouwe makker. Ik zal proberen tot een samenhangend chronologisch verhaal te komen. Aarde is de moederplaneet van de mensheid geweest en van miljoenen plant- en diersoorten. Dat heeft zo ontelbare jaren geduurd en toen werd de hyperruimtevaart uitgevonden. Vervolgens werden de Ruimterwerelden gekoloniseerd. Die verbraken het contact met Aarde en begonnen de moederplaneet te minachten en onder druk te zetten.

Na enige eeuwen slaagde Aarde erin zijn vrijheid te herwinnen, hoewel Monolee niet precies kan zeggen op welke wijze dit plaatsgevonden heeft. Ik heb geen vragen durven stellen, zo hij mij de kans had gegeven hem te onderbreken, wat hij niet heeft gedaan, want anders was hij zeker nieuwe

zijwegen ingeslagen. Hij had het over een cultuurheld die Elijah Baley heette, maar de referenties waren zo kenmerkend voor de gewoonte om een figuur de verrichtingen van hele generaties toe te dichten dat het weinig zin had om...'

Blits zei: 'Ja Pel, liefje, dat deel begrijpen we.'

Weer pauzeerde Pelorat midden in zijn relaas. Hij dacht hevig na. 'Natuurlijk. Mijn verontschuldigingen. Aarde bracht een tweede golf kolonisten op gang die veel planeten stichtten, maar op een heel nieuwe manier. De nieuwe groep kolonisten bleek sterker dan de Ruimters, en versloeg hen op den duur en overleefde hen. Uiteindelijk stichtten ze het Galactische Imperium. Tijdens de oorlogen tussen de Kolonisten en de Ruimters - nee, nee, geen oorlogen, hij bezigde het woord "conflicten", daar was hij heel precies in - werd Aarde radioactief.'

Trevize zei duidelijk geïrriteerd: 'Dat is belachelijk, Janov. Hoe kan een wereld radioactief worden? Om te beginnen is elke wereld bij de vorming al min of meer radioactief, maar die radioactiviteit neemt langzaam af. Een planeet wordt gewoon niet radioactief.'

Pelorat trok zijn schouders op. 'Ik herhaal maar wat hij gezegd heeft. En hij vertelde me alleen maar wat hij gehoord had, van iemand die het op zijn beurt weer van een ander had, enzovoort. Het is volksgeschiedenis, generaties lang overgeleverd en overgeleverd en je weet hoeveel rare kronkels er bij elke vertelling op den duur insluipen.'

'Dat begrijp ik, maar zijn er dan geen boeken, documenten, oeroude verhalen die dat oerverhaal vroegtijdig vastgelegd hebben en die accurater zijn dan waarmee we nu moeten werken?'

'Ik heb die vraag ook gesteld, als je het weten wilt, en het antwoord is nee. Hij zei vaag iets over boeken uit oeroude tijden die al lang geleden verloren zijn geraakt, maar wat hij me vertelde had wel in die boeken gestaan.'

'Akkoord, maar behoorlijk vervormd. Dit is het oude liedje. Op elke wereld waar wij landen zijn archieven over oude Aarde op de een of andere manier verdwenen. Nou, hoe is volgens hem die radioactiviteit van Aarde begonnen?'

'Dat kon hij me niet vertellen, tenminste niet in detail. Hij kon alleen maar zeggen dat de Ruimters er verantwoordelijk voor waren, maar ik heb ondertussen wel begrepen dat de Ruimters de demonen zijn die van de Aardbewoners alle schuld van hun ongeluk hebben gekregen. De radioactiviteit ..

Een heldere stem onderbrak hem: 'Blits, ben ik een Ruimter?'

Fallom stond in de kleine deuropening tussen de twee kamers, haar haar in de war en de nachtjapon (bedoeld voor Blits' royalere proporties) was van een schouder gegleden en onthulde een onontwikkelde borst.

Blits zei: 'Wij maken ons zorgen over luistervinken buiten en vergeten die ene binnen. Waarom vraag je zoiets, Fallom?' Ze kwam overeind en liep naar het kind.

Fallom zei: 'Ik heb niet wat zij hebben,' en ze wees naar de twee mannen. 'En ook niet wat jij hebt, Blits. Ik ben anders. Komt dat omdat ik een Ruimter ben?'

'Dat ben je inderdaad, Fallom,' zei Blits zonder veel ophef, 'maar kleine verschillen zijn niet belangrijk. Ga terug naar je bed.'

Fallom werd zoals altijd onderdanig als Blits op haar strepen ging staan. Ze draaide zich om en zei: 'Ben ik een demon? Wat is een demon?'

Blits zei van over haar schouder: 'Wacht even op me. Ik kom zo terug.'

Dat was ze ook, binnen vijf minuten. Ze schudde haar hoofd. 'Ze slaapt nu tot ik haar wakker maak. Dat had ik eerder moeten doen, maar elke wijziging van de geest is alleen in noodsituaties toelaatbaar.' En ze voegde hier verontschuldigend aan toe: 'Dat kunnen we nu niet hebben, dat ze gaat piekeren over het verschil tussen haar genitaliën en de onze.'

Pelorat zei: 'Op zekere dag zal ze te weten komen dat ze een hermafrodiet is.'

'Op zekere dag,' zei Blits, 'maar nu niet. Ga door met je verhaal, Pel.'

'Inderdaad,' zei Trevize, 'voordat we weer onderbroken worden.'

'Goed dan, Aarde werd radioactief, althans de korst. Op dat ogenblik had de Aarde een enorme bevolking, die in kolossale steden die voor het merendeel ondergronds waren, was ondergebracht.'

'En dat is bepaald niet zo,' onderbrak Trevize hem. 'Dat moet weer plaatselijk patriottisme geweest zijn dat de gouden eeuw van een planeet glorifieert. Deze details zijn gewoon varianten op wat Trantor in zijn gouden eeuw is geweest, toen het de Imperialistische hoofdstad was van een Galaxisachtig groot systeem van werelden.'

Pelorat wachtte even en zei toen: 'Heus Golan, je hoeft me mijn vak niet te leren. Wij mythologen weten heel goed dat mythen en legenden bol staan van gegapte onderwerpen, lesjes in moraal, cycli van de natuur en nog honderd andere vervormde invloeden. En we doen ons uiterste best om het kaf van het koren te scheiden. Deze technieken moeten al bij de soberste historische verhalen zijn toegepast, omdat geen mens de zuivere waarheid vertelt, zo die bestaat. Ik vertel alleen maar wat Monolee mij verteld heeft, hoewel ik vermoedelijk en tegen mijn wil in zelf vervormingen aanbreng.'

'Kijk eens aan,' zei Trevize. 'Maar ga door. Ik heb je niet willen krenken.'

'En ik ben niet gekrenkt. Die kolossale steden - gesteld dat ze bestaan hebben - vielen uiteen naarmate de radioactiviteit intenser werd. Op den duur was de bevolking maar een schim van wat zij geweest was en men hield zich krampachtig in leven in streken die relatief vrij waren van radioactiviteit. De bevolking werd bewust laag gehouden door een rigide geboortenbeperking en door euthanasie van mensen boven de zestig.'

'Vreselijk,' zei Blits verontwaardigd.

'Ongetwijfeld,' zei Pelorat, 'maar dat hebben ze gedaan, zegt Monolee, en het kan best de waarheid zijn, want het is bepaald geen compliment voor de Aardmensen en het lijkt me onwaarschijnlijk dat er zomaar een leugen wordt verspreid. De Aardmensen, die geminacht en onderdrukt werden door de Ruimters, werden nu ook geminacht en onderdrukt door het Imperium, hoewel hier sprake kan zijn van overdrijving uit zelfmedelijden, een uiterst verleidelijk motief. Zo is daar het geval...'

'Ja ja, Pelorat, een andere keer graag. Ga alsjeblieft door over Aarde.'

'Neem me niet kwalijk. Het Imperium besloot in een vlaag van minzaamheid om stralingsvrije grond naar Aarde te exporteren en de besmette grond weg te voeren. Het hoeft natuurlijk geen betoog dat dit een enorme opgave was en het Imperium had er snel schoon genoeg van, vooral omdat deze periode (als ik gelijk heb) samenviel met de val van Kandar V, waarna het Imperium meer aan zijn kop had dan het welzijn van Aarde.

De radioactiviteit nam steeds meer toe, de bevolking nam drastisch af, en in een vlaag van welwillendheid bood het Imperium aan de overlevenden naar een nieuwe, eigen wereld over te plaatsen, deze wereld om precies te zijn.

Maar voor die tijd had een expeditie hier op Alpha de oceaan al volgestouwd en tegen de tijd dat er plannen voor het transport van Aardbewoners ontwikkeld waren, was er hier al een volledige atmosfeer met zuurstof en meer dan voldoende voedsel. Geen van de overige werelden van het

Galactische Imperium had zin in deze planeet. Er bestaat een zekere natuurlijke antipathie tegen planeten die rond de sterren van een binair stelsel draaien. In zo'n stelsel zijn er bijna geen geschikte planeten te vinden. En de geschikte werden zelfs afgewezen uitgaande van de veronderstelling dat ze wel niet goed zouden zijn. Die gedachte komt veelvuldig voor. Zo is daar het bekende geval van ...'

'Later horen we wel over dat bekende geval, Janov,' zei Trevize. 'Ga door. Je was bij dat transport.'

Pelorat begon sneller te spreken. 'Uiteindelijk werd er een landbasis gesticht. Het ondiepste deel van de oceaan werd gevonden en uit diepere delen werd grond opgespoten voor dat ondiepe deel en zo werd uiteindelijk dit eiland gevormd. Zwerfstenen en koraal werden opgevist en op het eiland neergelegd. Toen werd er gezaaid zodat de wortels stevigheid aan de grond verschaften. Ook dit was een enorme taak voor het Imperium. Misschien hadden ze aanvankelijk hele continenten op het oog gehad, maar tegen de tijd dat het eiland gereed was, was die minzame bui van het Imperium voorbij.

Het restant van de Aardse bevolking werd hier naar toe gevoerd. De schepen van het Imperium verplaatsten mensen en machines hiernaar toe en zijn nooit teruggekomen. De Aardmensen op Nieuwe Aarde leefden volledig geïsoleerd verder.'

Trevize zei: 'Volledig? Is er volgens Monolee nooit iemand anders dan wij uit de Galaxis hiernaar toe gekomen?'

'Bijna volledig,' zei Pelorat. 'Hier is niets te halen, even afgezien van die bijgelovige afkeer voor binaire stelsels. Heel af en toe landde er een schip net als wij, maar uiteindelijk steeg dat op en sindsdien is er niemand meer gekomen. En dat is alles.'

Trevize vroeg: 'Heb je Monolee gevraagd waar Aarde was?'

'Natuurlijk, maar hij wist het niet.'

'Hoe kan hij zoveel van Aardes geschiedenis weten zonder te weten waar die is?'

'Ik heb hem uitdrukkelijk gevraagd, Golan, of de ster die slechts een parsec van Alpha verwijderd is, de zon zou kunnen zijn waar Aarde omheen cirkelt. Hij wist niet wat een parsec was en ik vertelde hem dat dat astronomisch bekeken maar een korte afstand was. Wat hij zei komt er kort en goed hier op neer: hij wist niet waar Aarde was en hij kende ook niemand die het wel wist en hij meende ook dat het verkeerd was om ernaar te zoeken. Aarde mocht zo langzamerhand wel eens in pais en vree door het heelal wentelen, zei hij.'

Trevize zei: 'Ben je het met hem eens?'

Pelorat schudde verdrietig zijn hoofd. 'Niet echt. Maar hij zei ook dat het tempo waarmee de radioactiviteit steeg dermate hoog was dat de planeet niet lang na het massatransport naar Alpha totaal onbewoonbaar moet zijn geworden. En dat het nu zo hevig brandt dat geen mens hem benaderen kan.'

'Onzin,' zei Trevize vastbesloten. 'Een planeet kan niet radioactief worden en daarna steeds radioactiever worden. Radioactiviteit kan alleen maar afnemen.'

'Maar Monolee is er zo zeker van. Zoveel mensen die wij daarover hebben gesproken op al die werelden beweren allemaal hardnekkig hetzelfde: Aarde is radioactief. En dan heeft het geen zin om door te gaan.'