8

Ze lunchten gedrieën in de eethut die nu direct zo vol was dat niemand zich kon keren.

'Uitstekend,' zei Pelorat uiterst tevreden. 'Komt dit eten van onze oorspronkelijke voorraad uit Terminus?'

'Nee hoor,' zei Trevize. 'Die is allang op. Dit kochten we op Sayshell voor we naar Gaia vertrokken. Ongewoon, vind je niet? Het lijkt wel zeevoedsel, maar het is knapperig. En dit hier, toen ik het kocht verkeerde ik in de veronderstelling dat het kool was, maar het smaakt heel anders.'

Blits luisterde, maar mengde zich niet in het gesprek. Behoedzaam prikte ze met haar vork op haar bord.

Pelorat zei zacht: 'Je moet eten, liefje.'

'Dat weet ik, Pel, en ik eet ook.'

Trevize zei met niet helemaal verholen ongeduld: 'We hebben ook Gaiaans voedsel, Blits.'

'Dat weet ik,' zei Blits. 'Maar dat zou ik liever tot het laatst willen bewaren. We weten niet hoelang we in de ruimte zullen zijn en uiteindelijk moet ik toch leren om Geïsoleerd voedsel te eten.'

'Is het zo erg? Of eet Gaia alleen maar Gaia?'

Blits zuchtte. 'Er bestaat een gezegde: "Als Gaia Gaia eet, dan is er geen winst of verlies." Het is dan niet meer dan een verplaatsing van bewustzijn op en neer de ladder. Wat ik ook op Gaia eet, is Gaia en als veel daarvan in mijn stofwisseling is opgenomen en mij geworden is, dan nog blijft het Gaia. Door het feit dat ik eet, krijgt iets van wat ik eet de kans om tot een hogere graad van bewustzijn te geraken terwijl andere delen natuurlijke afvalstoffen worden en daarmee zinken op de ladder van bewustzijn.'

Ze nam een ferme hap van haar eten, kauwde krachtig, slikte en zei: 'Het is een kolossale circulatie. Planten groeien en worden door dieren gegeten. Dieren eten en worden gegeten. Elk organisme dat sterft wordt opgenomen in de cellen van de schimmels, verrottingsbacteriën, enzovoort, maar nog steeds blijft het Gaia. In deze ontzaglijke keerkring van bewustzijn heeft zelfs anorganisch materiaal een rol en zelfs dat heeft kans om af en toe tot een hogere intensiteit van bewustzijn te geraken.'

'Dat kun je van elke wereld zeggen,' zei Trevize. 'Elke atoom in mij heeft al een lange geschiedenis waarin het deel van talloze levende wezens kan hebben uitgemaakt met inbegrip van mensen. En geruime tijd kan het deel van de zee, of een brok steenkool, of een rots of de wind geweest zijn.'

'Maar op Gaia,' zei Blits, 'nemen alle atomen constant deel aan een hoger planetair bewustzijn waarvan jij niets weet.'

'En wat gebeurt er dan met die groenten uit Sayshell die jij eet?' vroeg Trevize. 'Worden die ook deel van Gaia?'

'Inderdaad, maar dat duurt heel lang. En de afvalstoffen die ik afscheid worden geleidelijk steeds minder Gaia. Wat me hier verlaat, verliest in feite elk contact met Gaia. Het heeft zelfs niet meer het indirecte hyperruimtelijke contact dat ik dank zij mijn hogere bewustzijn nog kan onderhouden. Door dit hyperruimtelijke contact kan ik niet-Gaiaans voedsel in Gaia omzetten, maar snel gaat dit niet.'

'En hoe zit het met het Gaiaanse voedsel in onze opslagruimte? Wordt dat ook langzaam niet-Gaiaans? Want als dat het geval is, zou ik het maar eten als ik jou was.'

'Daar hoef je je niet bezorgd om te maken,' zei Blits. 'Ons Gaiaans voedsel is dusdanig behandeld dat het nog heel lang deel van Gaia zal blijven.'

Pelorat zei plotseling: 'Maar wat gebeurt er met ons als wij Gaiaans voedsel eten? En wat is er met ons gebeurd toen we op Gaia zelf Gaiaans voedsel gebruikten? Worden wij ook langzaam in Gaia omgezet?'

Blits schudde haar hoofd en een vreemde uitdrukking flitste over haar gezicht. 'Nee, wat jullie hebben gegeten is voor ons verloren gegaan. Althans die delen die in jullie stofwisseling zijn opgenomen. Wat je uit je lichaam verwijderd hebt is Gaia gebleven of is uiteindelijk heel langzaam Gaia geworden, zodat de balans niet verstoord is geraakt. Maar talloze atomen op Gaia zijn niet-Gaia geworden als gevolg van jullie bezoek aan ons.'

'Waarom is dat zo gegaan?' vroeg Trevize nieuwsgierig. 'Omdat jullie nooit de ommekeer hadden doorstaan, zelfs niet een zeer gedeeltelijke. Jullie waren onze gasten, jullie waren bij wijze van spreken onder dwang naar ons gevoerd en we moesten jullie voor gevaar behoeden, zelfs al ging dit ten koste van nietige fragmentjes Gaia. Die prijs hebben we willen betalen, maar erg gelukkig zijn we er niet mee geweest.'

'Dat betreuren wij,' zei Trevize. 'Maar weet je zeker dat niet-Gaiaans eten, of bepaalde soorten van niet-Gaiaans eten, op den duur niet schadelijk voor jou is?'

'Nee,' zei Blits. 'Wat eetbaar is voor jullie, is ook eetbaar voor mij. Ik heb daarbij nog het probleem dat ik dat soort eten niet alleen moet metaboliseren in Gaia, maar tevens in mijn eigen weefsels. Dit roept een psychologische barrière op die mijn genoegen in eten bederft. En daarom eet ik zo langzaam, maar mettertijd zal dat wel beter worden.'

'En infectie?' riep Pelorat geschrokken uit. 'Waarom heb ik daar niet eerder aan gedacht? Blits, op elke planeet waarop wij landen zullen ongetwijfeld micro-organismen zijn waartegen jij geen verdediging hebt. En dan zul je aan een heel eenvoudige infectie kunnen sterven. Trevize, we moeten terug.'

'Geen paniek, Pel, liefje,' zei Blits glimlachend. 'Ook micro-organismen worden in Gaia omgezet als ze deel van mijn voedsel zijn of op een andere wijze mijn lichaam binnengaan. En als ze kwaad willen, worden ze des te sneller geassimileerd. En eenmaal Gaia, doen ze me geen kwaad.'

De maaltijd was bijna afgelopen. Pelorat dronk van zijn kruidige warme mengsel van vruchtesappen. 'O hemel,' zei hij en likte zijn lippen af. 'We moeten weer van onderwerp veranderen. Het lijkt wel of dat mijn enige bezigheid aan boord is: van onderwerp veranderen. Waarom is dat toch zo?'

Trevize zei plechtig: 'Omdat Blits en ik ons hardnekkig aan elke discussie vastklampen, ongeacht het onderwerp. We hebben jou nodig, Janov, om niet stapel te worden. Waar had je het over willen hebben, vriend?'

'Ik heb mijn referentie-materiaal over Comporellen er eens op nageslagen. Die hele sector is rijk aan legenden. Comporellen werd heel lang geleden gekoloniseerd, in het eerste millennium van hyperruimtelijk reizen. Comporellen spreekt zelfs over een legendarische stichter, Benbally genaamd, maar zegt niet waar hij vandaan kwam. Ze zeggen dat de planeet oorspronkelijk Benbally's Wereld heette.'

'En hoeveel waarheid zit hier volgens jou in, Janov?'

'Een hele kleine kern, maar ik weet niet wat voor een kern.'

'Ik heb nooit van ene Benbally in onze geschiedenis gehoord. Jij wel?'

'Nee, ik ook niet, maar je weet dat in het laat-Imperiaanse tijdperk de pre-Imperiaanse geschiedenis doelbewust is onderdrukt. In de rumoerige laatste eeuwen van het Imperium vonden de keizers het verstandig om plaatselijk patriottisme te onderdrukken, met alle reden, vanuit hun oogpunt bezien, want dat verwekte maar onrust en ontwrichting. Maar in vrijwel elke sector van de Galaxis begint de ware geschiedenis, compleet met alle overleveringen en documentatie en accurate geschiedschrijving pas vanaf het moment dat de invloed van Trantor voelbaar is en de betrokken sector zich al met het Imperium heeft verbonden of daardoor geannexeerd is.'

'Ik dacht niet dat je geschiedenis zo gemakkelijk kon uitwissen,' zei Trevize.

'Dat is ook vaak heel moeilijk,' zei Pelorat. 'Maar een machtige, vastbesloten regering kan de geschiedschrijving verzwakken. En als deze voldoende verzwakt is, zal de vroege historie afhankelijk zijn van her en der verspreid materiaal dat gemakkelijk in folklore ontaardt. Die folklore wordt dan onveranderlijk fraaier gemaakt waardoor die sector ouder en machtiger lijkt dan hij naar alle waarschijnlijkheid geweest is. En hoe idioot een legende ook kan zijn, of hoe onmogelijk op het eerste gezicht, de betrokkenen gaan hem uit vaderlandsliefde geloven. Ik kan je verhalen vertellen over elke hoek van de Galaxis. Allemaal beweren ze direct van Aarde af te stammen, hoewel ze wel eens een andere naam voor de moederplaneet gebruiken.'

'Wat voor namen?

'Een heleboel. Soms noemen ze Aarde de Enige, en soms: de Oudste. Of ze reppen van de Gemaande Wereld, hetgeen volgens sommige deskundigen op haar gigantische satelliet slaat. Anderen spreken over de Verloren Wereld. En dat woord Gemaand schijnt te maken te hebben met maan, waarmee geestesziekte in verband wordt gebracht.'

Trevize zei vriendelijk: 'Hou op, Janov! Er komt geen einde aan jouw deskundigen die elkaar tegenspreken. Maar die legenden bestaan overal, zeg je.'

'Jazeker, beste kerel. Je stuit erop zodra je je wat thuis gaat voelen in die menselijke gewoonte om te beginnen met een kern van waarheid, waar dan laag na laag fraaie vervalsingen op gestapeld worden, zoals die oesters op Rhampora die parels kunnen vormen op een stukje vuil. Die metafoor kwam ik tegen toen ik . ..'

'Janov! Hou weer op! Zeg eens, wijken de legenden van Comporellen hiervan af en zo ja, in hoeverre?'

'O!' Pelorat keek even niet-begrijpend naar Trevize. 'Anders! Nou, zij beweren dat Aarde betrekkelijk dichtbij is en dat is ongewoon. Op de meeste werelden spreken ze over Aarde, of welke naam ze ook gebruiken, als ergens vaag in de Galaxis gesitueerd, oneindig ver weg of in een land dat nooit bestaan kan hebben.'

Trevize zei: inderdaad, zoals wij op Sayshell te horen kregen dat Gaia zich in de hyper-ruimte bevond.'

Blits lachte.

Trevize wierp een snelle blik op haar. 'Het is echt waar. Dat hebben ze ons verteld.'

'Ik geloof je wel. Maar ik vind het grappig. Want dat hebben wij ze natuurlijk willen laten geloven. We wilden alleen maar me rust gelaten worden en waar kunnen we veiliger en eenzamer zijn dan in de hyper-ruimte? Je zou kunnen zeggen dat we daar ook zijn, zolang de mensen het maar geloven.'

'Inderdaad,' zei Trevize droogjes. 'En op diezelfde manier is er iets dat mensen doet geloven dat Aarde niet bestaat, of ver weg is, of dat ze een radioactief oppervlak heeft.'

'Behalve dan,' zei Pelorat, 'dat de planeet volgens Comporellen redelijk in de buurt moet zijn.'

'Maar desondanks met een radioactief oppervlak afgeschermd. Hoe dan ook, volgens alle Aarde-legenden is Aarde onbereikbaar.'

'Dat klopt ongeveer,' beaamde Pelorat.

Trevize zei: 'Maar veel mensen op Sayshell hebben in de veronderstelling verkeerd dat Gaia ook dichtbij is; en sommigen hebben zelfs haar ster geïdentificeerd. En toch heette Gaia onbereikbaar te zijn. Er bestaan vermoedelijk Comporellianen die beweren dat Aarde radioactief en dood is, maar die misschien haar ster kunnen aanwijzen. Daar gaan we naar toe, hoe ongenaakbaar die ster ook kan zijn. Dat hebben we precies zo met Gaia gedaan.'

Blits zei: 'Maar Gaia was bereid jullie te ontvangen, Trevize. Je was hulpeloos in onze greep, maar we koesterden absoluut niet de bedoeling jullie kwaad te berokkenen. Maar wat als Aarde machtig is, maar niet vriendelijk? Wat dan?'

'Ik zal in elk geval proberen daarnaar toe te gaan, ongeacht de consequenties. Maar dat is mijn taak. Als ik eenmaal Aarde gevonden heb, zal het niet te laat zijn voor jullie om weg te gaan. Ik zet je op de dichtstbijzijnde Foundation-planeet af, of breng je als je dat wilt eerst naar Gaia terug, en dan ga ik alleen naar Aarde.'

'Beste vriend, zeg toch zulke dingen niet,' zei Pelorat verontrust. 'Ik zou jou nooit in de steek kunnen laten.'

'Net zo min als ik Pel in de steek kan laten,' zei Blits en streelde Pelorats wang.

'Goed dan. Het duurt niet lang of we kunnen de Sprong naar Comporellen maken en vandaar, laten we hopen, naar Aarde.'