38

Het was al nacht toen Trevize zich weer enigszins normaal begon te voelen. Het kleine pleistertje syntho-huid op de schram van zijn hand had de fysieke pijn verminderd, maar zijn geest had een verwonding opgelopen die zich niet zo gemakkelijk helen liet.

Dat was niet veroorzaakt door het gevaar waaraan hij had blootgestaan. Daarop reageerde hij zoals iedereen zou hebben gedaan. Maar het gevaar was uit zo'n totaal onverwachte hoek gekomen. Hij voelde zich voor gek gezet. Wat zouden de mensen zeggen als hij vertelde dat hij door grommende honden een boom in was gejaagd? Het kon nauwelijks erger zijn dan wanneer hij voor een horde krijsende kanaries op de vlucht was geslagen.

Urenlang luisterde hij of de honden opnieuw zouden aanvallen, of hij geblaf hoorde en gekras van klauwen op de romp van het schip.

Pelorat daarentegen leek de kalmte zelve. 'Ik twijfelde er geen seconde aan, ouwe makker, dat Blits dat zaakje wel zou klaren, maar ik moet zeggen dat je prima geschoten hebt met dat wapen.'

Trevize haalde zijn schouders op. Hij was niet in de stemming voor een discussie.

Pelorat hield zijn bibliotheek in de hand - die ene compactdisc waarop zijn levenswerk, de documentatie over mythen en legenden lag opgeslagen. Hij liep ermee zijn hut in, waar hij de aflezer had opgesteld.

Hij leek bijzonder met zichzelf ingenomen, zag Trevize, maar hij ging er niet op in. Later, als hij met zijn hoofd niet meer zo bij die honden zat, kon hij er altijd nog op terugkomen.

Toen ze alleen waren, zei Blits nogal schutterig: 'Ik denk dat je je overrompeld voelt.'

'Dat kun je wel zeggen,' zei Trevize somber. 'Wie had gedacht dat ik voor een hond zou wegrennen!'

Twintigduizend jaar zonder de mens, dan is het geen hond meer. Die beesten moeten daar nu de belangrijkste roofdieren zijn.'

Trevize knikte. 'Dat had ik ook uitgedokterd toen ik daar als hapje op die tak zat. Wat die onevenwichtige ecologie betreft heb je helemaal gelijk gekregen.'

'Onevenwichtig, zeker bekeken vanuit het standpunt van de mens, maar weet je nog hoe efficiënt die honden te werk zijn gegaan? Weet je, misschien heeft Pel wel gelijk als hij zegt dat de ecologie zichzelf weer in balans brengt, dat er speciale hoekjes en plekken zijn voor nieuwe varianten die voortgekomen zijn uit het relatief geringe aantal soorten, dat eens naar deze wereld gebracht werd.'

'Je zult het niet geloven,' zei Trevize, 'maar die zelfde gedachte is ook bij mij opgekomen.'

'Vooropgesteld natuurlijk dat de ecologie niet zodanig is verstoord dat het proces van herstel te lang duurt. Want dan zou de planeet voor die tijd wel eens helemaal zonder leven kunnen komen te zitten.'

Trevize kreunde.

Blits keek hem peinzend aan. 'Hoe komt het dat jij aan die wapens gedacht hebt?'

Trevize zei: 'Ik heb er weinig aan gehad. Zonder jou ...'

'Niet helemaal. Ik heb jouw wapen nodig gehad. Ik had op zo'n korte termijn door uitsluitend hyperruimtelijk contact met Gaia zonder jouw neuronenzweep weinig kunnen doen met zoveel onbekende individuen.'

'Aan mijn straalpistool heb ik niks gehad. Dat heb ik geprobeerd.'

'Met een straalpistool, Trevize, laat je alleen maar een hond verdwijnen. De rest kan dan wel verbaasd zijn, maar wordt zeker niet bang.'

'Nog erger,' zei Trevize. 'Ze hebben de restanten opgevreten. Ik heb ze omgekocht om te blijven.'

'Ik zie dat dat het gevolg zou kunnen zijn. Maar die neuronenzweep is anders. Die veroorzaakt pijn en een hond die pijn heeft, stoot speciale kreten uit, die door andere honden worden opgevangen. Door een geconditioneerde reflex worden die dan ook bang. En omdat ze in gedachten zich toch al niet zo veilig voelden, heb ik ze alleen maar een eindje op weg geholpen.'

'Inderdaad, maar jij was degene die inzag dat de zweep in dit geval het meest effectief zou zijn, ik niet.'

'Ik ben gewend met geesten om te gaan, jij niet. Daarom drong ik zo aan op laag vermogen en vroeg ik je te richten op één hond. Ik wilde niet zoveel pijn dat de hond eraan zou bezwijken en stil zou worden. En ik wilde niet dat de pijn zich zo zou verspreiden dat de hond er alleen maar wat onrustig door werd. Ik wilde krachtige pijn op één punt geconcentreerd.'

'En zo is het gegaan, Blits,' zei Trevize. 'Het heeft volmaakt gewerkt. Ik ben je heel, heel dankbaar.'

'En dat zit je dwars,' zei Blits peinzend, 'omdat jij denkt dat je voor gek hebt gestaan. En toch, ik herhaal het, had ik niets zonder jouw wapens kunnen doen. Wat me toch hooglijk verbaast is het feit dat jij per se die wapens mee wilde hebben, al had ik je verzekerd dat er geen mensen op deze planeet waren, en van dat laatste ben ik nog steeds overtuigd. Heb jij die honden voorzien?'

'Nee,' zei Trevize. 'Zeker niet, althans niet bewust. En ik heb echt niet de gewoonte om me te bewapenen. Ik heb er op Comporellen toch ook geen seconde aan gedacht... Maar ik kan niet accepteren dat het iets met magie te maken heeft. Dat kan het niet geweest zijn. Toen we het over onevenwichtige ecologieën hadden, heb ik misschien ergens in mijn onderbewustzijn aan dieren gedacht die in de afwezigheid van de mens gevaarlijk kunnen worden. Achteraf bekeken is het eenvoudig te verklaren, misschien had ik een zeker voorgevoel. Meer kan het niet geweest zijn.'

Blits zei: 'Ik zou het toch niet bagatelliseren. Ik heb aan datzelfde gesprek over onevenwichtige ecologieën deelgenomen en ik heb dit niet voorzien. Dat vindt Gaia juist zo belangrijk in jou, dat vermogen in de toekomst te kijken. Maar ik begrijp nu ook wel dat het toch irriterend voor je moet zijn om zo'n gave te hebben die je niet verklaren kan. Je handelt vastberaden maar je weet niet waarom.'

'Op Terminus zeggen ze: "op je gevoel afgaan".'

'Op Gaia zeggen we "weten zonder denken". Jij weet niet graag zonder te denken, hè?'

'Het zit me inderdaad niet lekker. Ik hou er niet van om op zoiets als mijn intuïtie af te gaan. Ik neem aan dat intuïtieve gevoelens een reden van bestaan hebben, maar aangezien ik die reden niet ken, heb ik het gevoel dat ik niet de baas over mijn eigen denken ben, een vorm van milde waanzin.'

'En toen jij voor Gaia en Galaxia koos, ging je op je gevoel af, en dat wil je nu rationaliseren?'

'Dat heb ik minstens al tien keer gezegd.'

'En ik heb die verklaring nooit op zijn letterlijke inhoud aanvaard. Dat spijt me. Ik zal je in dezen niet meer bestrijden. Maar ik hoop wel dat ik af en toe op de voordelen van Galaxia mag wijzen.'

'Altijd,' zei Trevize. 'Vooropgesteld dat ik ze niet altijd hoef te accepteren.'

'Is het dan bij jou opgekomen dat deze Onbekende Wereld terugvalt in een primitieve woestenij en uiteindelijk misschien in een totale verlatenheid en onbewoonbaarheid, omdat dè soort, die als leider te werk kan gaan, verdwenen is? Als deze wereld Gaia was geweest, of, en dat is nog beter, een deel van Galaxia, dan had dit niet kunnen gebeuren. Dat intellectuele leven zou dan nog in de rest van de Galaxis bestaan en de ecologie, hoe zeer ook uit zijn evenwicht, zou zich uiteindelijk toch herstellen.'

'Betekent dat dat honden niet meer zouden eten?'

'Natuurlijk blijven ze eten, net als de mens. Maar ze eten dan met een doel, ze houden de ecologie bewust in evenwicht en die wordt dan niet door toevalsfactoren bepaald.'

Trevize zei: 'Het verlies van individuele vrijheid kan dan misschien voor honden niet belangrijk zijn, maar wel voor mensen. En stel nu eens dat de gehele mensheid zou verdwijnen, overal, en niet alleen maar op één planeet. Wat als Galaxia helemaal geen mensen meer zou herbergen? Zou er dan nog steeds een leidende macht zijn? Zouden al die andere levensvormen en onbezielde materie te zamen een gemeenschappelijk vermogen kunnen opbouwen waarmee te werken viel?'

Blits aarzelde. 'Zo'n situatie,' zei ze, 'heeft zich nooit voorgedaan. En het lijkt me ook uiterst onwaarschijnlijk dat hij zich in de toekomst ooit zal voordoen.'

Trevize zei: 'Maar zie jij dan niet dat het menselijke brein zich kwalitatief van alles onderscheidt? En dat het bij verdwijnen niet gecompenseerd kan worden door het totaal van de resterende bewustzijnen. Is het niet zo dat menselijke wezens iets aparts zijn en als zodanig behandeld dienen te worden? Die moet je niet in een smeltkroes stoppen, en zeker niet samen met niet-mensen.'

'En toch heb jij voor Galaxia gekozen.'

'Om een allesomvattende reden waar ik niet achter kom.'

'Misschien is die allesomvattende reden een glimp geweest van wat er met een onevenwichtige ecologie kan gebeuren. Misschien heb je wel gedacht dat elke planeet in de Galaxis op springen staat, dat er alom instabiliteit heerst en dat rampen als zich op deze planeet hebben voorgedaan, uitsluitend door Galaxia kunnen worden voorkomen. En dan zwijg ik nog over die eeuwige intermenselijke oorlogen en falend beleid.'

'Nee. Onevenwichtige ecologieën, daar heb ik niet aan gedacht toen ik mijn beslissing nam.'

'Hoe weet je dat zo zeker?'

'Ik weet misschien niet wat ik voorzie, maar achteraf bekeken zou ik zeker geweten hebben of ik dit voorzien had. Zoals ik misschien gevaarlijke dieren op deze planeet heb voorzien.'

'Nou,' zei Blits nuchter. 'Zonder die vooruitziende blik van jou hadden we dood kunnen zijn. Jouw vermogens en mijn vermogens samen. Zullen we dan maar geen vrienden worden?'

Trevize knikte. 'Als je dat wilt.'

Maar hij zei dat zo kil dat Blits' wenkbrauwen omhooggingen. Op dit ogenblik stoof Pelorat echter naar binnen. Hij schudde zijn hoofd alsof hij het kwijt wilde.

'Ik denk,' zei hij, 'dat we het hebben.'