DEEL VI

ALPHA

XVI

Het middelpunt van de werelden

69

Trevize staarde Pelorat geruime tijd aan en zijn gezicht stond duidelijk misnoegd. Toen zei hij: 'Is er iets wat jij wel en ik niet gezien heb? En waarover je gezwegen hebt?'

'Nee,' antwoordde Pelorat minzaam. 'Jij hebt het ook gezien en zoals ik net zei heb ik het je telkens willen zeggen, maar jij was niet in de stemming om naar mij te luisteren.'

'Nou, probeer het dan nog eens.'

Blits zei: 'Probeer hem nu niet te intimideren, Trevize.'

'Ik intimideer hem niet. Ik vraag alleen om informatie. En jij hoeft hem niet als een baby te behandelen.'

'Alsjeblieft,' smeekte Pelorat. 'Luister nou eens naar mij en niet naar elkaar. Weet je nog, Golan, hoe we eerder pogingen hebben besproken om de oorsprong van het menselijke ras te ontdekken? Het project van Yariff? Je weet wel, je probeert de tijden van kolonisatie vast te stellen uitgaande van de veronderstelling dat planeten vanuit alle richtingen van de moederplaneet gekoloniseerd worden. Als we ons dus begeven van nieuwe naar oudere werelden, komen we van alle kanten op die moederplaneet af.'

Trevize knikte ongeduldig. 'Wat ik ook nog weet is dat die truc niet opging omdat de data van kolonisering niet betrouwbaar waren.'

'Dat klopt, beste kerel. Maar de werelden waar Yariff mee werkte maakten deel uit van de tweede expansie van het menselijke ras. In die tijd was de hyperruimtelijke Sprong al vrijwel perfect en kolonisatie is vanaf dat ogenblik grillig verlopen. Het kostte geen moeite meer om enorme afstanden af te leggen en kolonisatie hoefde niet per se in radiale symmetrie te geschieden. Dat maakte natuurlijk die data helemaal onbetrouwbaar.

Maar denk eens even na, Golan, over die Ruimterwerelden. Die maakten deel uit van de eerste golf. In die tijd was de Sprong door de hyperruimte nog niet zo geavanceerd. Zeer waarschijnlijk is het toen stukje bij beetje gegaan. In de tweede golf zijn miljoenen werelden gekoloniseerd en dat is op een chaotische manier gebeurd. Maar in de eerste golf gold de kolonisatie slechts vijftig planeten en die is heel ordelijk verlopen. De kolonisatie van die miljoenen planeten van de tweede uitzaai heeft twintigduizend jaar gekost, maar die eerste vijftig werden in slechts enkele eeuwen gevormd, dus vrijwel onmiddellijk vergeleken met die tweede kolonisatie. Die vijftig zouden een ruwe cirkel moeten vormen met als middelpunt de moederplaneet.

Wij hebben de coördinaten van die vijftig werelden. Jij hebt ze gefotografeerd, weet je nog, bij dat standbeeld. Wat of wie al die informatie over Aarde ook vernietigde, die heeft die coördinaten over het hoofd gezien of heeft misschien niet eens bedacht dat we daar iets mee konden doen. Het enige wat je te doen staat, Golan, is dat je de coördinaten aanpast aan twintigduizend jaar van stellaire beweging en dan moet je het middelpunt zoeken. Je komt gegarandeerd in de buurt van de zon van Aarde, althans waar die twintigduizend jaar geleden stond.'

Trevizes mond was tijdens dit verhaal opengevallen en het kostte hem enkele seconden om hem weer te sluiten toen Pelorat uitgesproken was. Hij zei: 'Waarom heb ik daar niet aan gedacht!'

'Ik heb het je telkens op Melpomenia willen zeggen.'

'Dat weet ik wel zeker. Ik bied je mijn verontschuldigingen aan, Janov, dat ik niet naar jou heb willen luisteren. Maar weet je, het is gewoon niet bij me opgekomen dat...' Hij zweeg verlegen.

Pelorat lachte vergevingsgezind. 'Dat ik iets belangrijks te zeggen kon hebben. Dat zal meestal ook wel niet gebeuren, maar dit was op mijn eigen terrein, weet je. Ik weet zeker dat je door de bank genomen groot gelijk hebt om niet naar mij te luisteren.'

'Nee Janov,' zei Trevize. 'Dat is niet zo. Ik voel me een idioot en het is mijn eigen schuld. Nogmaals mijn verontschuldigingen ... en nu moet ik naar de computer.'

Hij liep met Pelorat de cockpit in en zoals altijd keek Pelorat met stomme verbazing toe hoe Trevize met zijn computer omging, hoe hij een totale eenwording bereikte met de machine totdat er bijna sprake was van een mens/computer organisme.

'Ik moet van enkele vooronderstellingen uitgaan, Janov,' zei Trevize met een uitdrukkingsloos gezicht omdat hij zo in zijn computer opging, ik moet er om te beginnen van uitgaan dat het eerste getal de afstand in parsecs aanduidt en dat die twee andere getallen radialen onder hoeken zijn, de eerste is zo te zeggen op en neer en die tweede links en rechts. Ik moet er ook van uitgaan dat het gebruik van plussen en minnen inzake die hoeken in Galactische Standaard is en dat het nul-nul-nul symbool de zon van Melpomenia aangeeft.'

'Dat lijkt me heel redelijk,' zei Pelorat.

'O ja? Er zijn zes mogelijkheden om die getallen te arrangeren, vier mogelijkheden om de tekens te arrangeren, afstanden kunnen net zo goed in lichtjaren zijn uitgedrukt, de hoeken in graden en niet in radialen. Dan hebben we al zesennegentig mogelijkheden. Voorts: als de afstanden in lichtjaren zijn uitgedrukt, dan weet ik niet precies hoe lang dat jaar is. Daar komt nog bij dat ik niet de conventies ken waarmee die hoeken zijn gemeten. In één geval van de evenaar van Melpomenia, neem ik aan, maar wat is dan hun eerste meridiaan?'

Pelorat keek onzeker. 'Nu klinkt het opeens zo hopeloos.'

'Niet hopeloos. Aurora en Solaria staan op het lijstje en ik weet waar die zich in de ruimte bevinden. Ik zal de coördinaten gebruiken en zien of ik ze kan opsporen. Als ik op een verkeerde plek beland, zal ik de coördinaten aanpassen totdat ik uitkom waar ik wezen moet. En dan weet ik meteen ook van welke valse veronderstellingen ik uitgegaan ben. Zijn mijn veronderstellingen eenmaal juist, dan pas kan ik naar het middelpunt van de bol gaan zoeken.'

'Is het niet moeilijk om met al die mogelijkheden de juiste keuze te maken?'

'Wat?' vroeg Trevize. Hij werd steeds vager. Toen Pelorat de vraag herhaalde, zei hij: 'O, er is gerede kans dat die coördinaten de Galactische Standaard volgen. En rekening houden met een onbekende meridiaan is niet zo vreselijk moeilijk. Systemen om plaatsen in de ruimte te bepalen bestaan er al heel lang en de meeste astronomen zijn er tamelijk zeker van dat zij interstellaire verplaatsingen kunnen voorspellen. Mensen zijn op sommige punten heel conservatief. En als ze eenmaal aan een numeriek stelsel gewend zijn, wijken ze daar vrijwel nooit meer van af. Ze gaan ze zelfs voor natuurwetten verslijten, geloof ik. En dat komt wel zo goed uit, want als elke planeet zijn eigen stelsel van metingen had en die om de eeuw veranderde, ja, dan zou wetenschappelijke vooruitgang vrees ik voorgoed tot stilstand komen.'

Hij was kennelijk aan het werk tijdens het gesprek, want zijn woorden kwamen er haperend uit. En toen mompelde hij: 'Nu even stil zijn.'

Hierna werd zijn gezicht ernstiger en geconcentreerder. Na enkele minuten leunde hij met een diepe zucht naar achteren. Rustig zei hij: 'De conventies zijn gelijk gebleven. Ik heb Aurora gevonden. Daar is geen twijfel aan. Zie je wel?'

Pelorat staarde naar het sterrenveld en naar de heldere ster in het midden. Hij zei: 'Weet je dat zeker?'

Trevize zei: 'Mijn eigen mening doet er niet toe. De computer is er zeker van. Want we hebben per slot Aurora bezocht. We hebben zijn eigenschappen, zijn diameter, massa, luminositeit, temperatuur, spectrale details en dan zwijg ik nog over het patroon van naburige sterren. De computer zegt dat dit Aurora is.'

'We zullen hem dus op zijn woord moeten geloven?'

'Geloof me, er zit niets anders op. Ik zal nu het scherm aanpassen en dan kan de computer aan de slag. Die heeft de set van vijftig coördinaten en gebruikt ze één voor één.'

Trevize was al pratende bezig aan de monitor. De computer werkte gewoonlijk in de vier dimensies van de ruimte-tijd, maar voor menselijke inspectie was het scherm bijna nooit in meer dan twee dimensies verdeeld. Het scherm leek nu een donkere ruimte te ontvouwen die even diep was als lang en breed. Trevize dimde de hutlichten bijna geheel zodat het sterrenschijnsel gemakkelijker te bestuderen viel.

'Hij gaat beginnen,' fluisterde hij.

Enkele ogenblikken later verscheen er een ster, toen weer een, en weer een. Bij elke toevoeging verplaatste zich het perspectief van het scherm zodat alles te zien bleef. Het was alsof de ruimte van het oog wegdeinsde voor een meer panoramisch beeld. Gecombineerd met bewegingen van boven naar beneden en van links naar rechts ...

Uiteindelijk verschenen er vijftig lichtpunten die in een driedimensionele ruimte zweefden.

Trevize zei: 'Ik had liever een mooie bol gehad, maar dit lijkt eerder het skelet van een sneeuwbal die in haast in elkaar geflanst is.'

'En hebben we er nu niets aan?'

'Het wordt wat moeilijker, maar dat is nu eenmaal zo. De sterren zelf zijn niet gelijkmatig verdeeld en bewoonbare planeten al helemaal niet, dus een zekere onregelmatigheid is te verwachten. De computer zal elk van die stippen omzetten tot zijn huidige positie, rekening houdend met verplaatsingen in twintigduizend jaar. Dat is te kort voor een massieve verplaatsing. En dan voegt hij alles samen tot een "superglobe". Ik bedoel, hij komt met een globe voor de dag waarvan de afstand van de punten op de omtrek ten opzichte van het middelpunt het kleinste is. We hebben daarmee het middelpunt en dan kan de ster van Aarde niet ver meer zijn. Dat hopen we althans. Het duurt niet lang meer.'