29

Loiredal

NADAT THORVALDSEN WEER NAAR PARIJS WAS VERTROKKEN HAD Eliza zich in de kamer geïnstalleerd. De onverwachte complicaties die zich de afgelopen paar uur hadden voorgedaan baarden haar zorgen. Morgen zouden ze verder praten, maar nu had ze behoefte aan een leidraad. Ze had de haard laten aansteken en er brandde nu een knapperend vuur, dat de lijfspreuk van een van haar voorouders verlichtte die in de schoorsteenmantel stond gegraveerd.

S’IL VIENT À POINT, ME SOUVIENDRA.

Als dit kasteel voltooid is, zal ik niet vergeten worden.

Ze zat in een van de gestoffeerde leunstoelen. De vitrinekast met de vier papyrusvellen stond rechts van haar. Slechts de knisperende sintels doorbraken de stilte. Er was haar verteld dat het die avond misschien zou gaan sneeuwen. Ze hield van de winter, vooral in dit gedeelte van Frankrijk, nabij alles wat haar zo dierbaar was.

Twee dagen.

Ashby was in Engeland bezig met de voorbereidingen. Maanden geleden had ze, vertrouwend op zijn veronderstelde expertise, een aantal taken aan hem gedelegeerd. Nu vroeg ze zich af of dit vertrouwen niet misplaatst was geweest. Heel veel hing af van wat hij deed.

Alles, in feite.

Ze had Thorvaldsens vragen ontweken en hem niet toegestaan de papyrusvellen te lezen. Dat voorrecht had hij nog niet verdiend. Dat gold trouwens op dat moment ook voor de andere leden van de club. Het betrof een familiegeheim dat door Pozzo di Borgo zelf was ontdekt tussen de documenten die hij had laten ontvreemden uit scheepsladingen met persoonlijke bezittingen die Napoleon had laten meesturen toen hij naar St.-Helena werd verbannen. Napoleon had ontdekt wat er was verdwenen en officieel protest aangetekend, maar uiteindelijk was het verlies op het conto geschreven van zijn Britse gevangenbewaarders. Niemand had zich er trouwens veel van aangetrokken. Napoleon was inmiddels al ontdaan van al zijn invloed. Alle Europese leiders hoopten dat de ooit zo machtige keizer een snelle, natuurlijke dood zou sterven. Geen vals spel en geen executie. Hij mocht geen martelaar worden en hem opsluiten op een verafgelegen eiland in de zuidelijke Atlantische Oceaan had de beste manier geleken om het gewenste resultaat te bereiken.

En het was gelukt. Napoleon was langzaam weggekwijnd en binnen vijf jaar gestorven.

Ze stond op, liep naar de vitrinekast en bestudeerde de vier oude geschriften, die veilig rustten in hun cocon. Ze waren lang geleden vertaald en ze kende ieder woord uit haar hoofd. Pozzo di Borgo had zich onmiddellijk gerealiseerd hoe belangrijk ze waren, maar het postnapoleontische Frankrijk was destijds verwikkeld in een langdurige chaos. Iedereen wantrouwde de monarchie en democratie was ondenkbaar.

Dus ze waren niet van pas gekomen.

Ze had niet gelogen toen ze Thorvaldsen vertelde dat het onmogelijk was vast te stellen wie ze had geschreven. Maar ze was ervan overtuigd dat de boodschap juist was.

Ze trok een la open aan de onderkant van de vitrine. Erin lagen vertalingen van het oorspronkelijke Koptisch in het Frans. Over twee dagen zou ze deze woorden delen met de leden van de Club van Parijs. Nu bladerde ze de getypte pagina’s door, zich opnieuw verwonderend over hun eenvoud en wijsheid.

Oorlog is een progressieve kracht die op natuurlijke wijze doelen kan bereiken die anders nooit gerealiseerd zouden worden. Creativiteit en innovatie zijn slechts twee van de vele positieve effecten die oorlog genereert. Vast staat dat oorlog actief bijdraagt aan de stabiliteit van de samenleving. Oorlogsdreiging vormt de krachtigste machtsbasis voor iedere heerser; hoe groter de oorlogsdreiging, des te groter de macht. Onderdanen zullen de autoriteiten gehoorzamen zolang zij het gevoel hebben te kunnen rekenen op bescherming tegen een aanval van buitenaf. Ontbreekt oorlogsdreiging of wordt de belofte van bescherming niet nagekomen, dan wordt elk gezag ondermijnd. Oorlog is als geen ander middel in staat sociale cohesie tot stand te brengen. Het centrale gezag kan domweg niet voortbestaan zonder oorlog en de mate waarin een leider in staat is te regeren, is rechtstreeks gerelateerd aan zijn vermogen oorlog te voeren. Collectieve agressie is een positieve kracht die tweedracht beteugelt en maatschappelijke samenhang bevordert. Langdurige vrede is niet gunstig voor het centrale gezag, net zo min als constante, nooit aflatende oorlogvoering. Optimaal is het voortdurende besef dat oorlog tot de mogelijkheden behoort; de notie van een potentiële externe dreiging verschaft het centrale gezag inherent zijn legitimiteit. De potentie om oorlog te voeren is derhalve een voorwaarde voor langdurige stabiliteit.

Ongelofelijk dat een klassiek denker zulke moderne gedachten kon formuleren.

De vrees voor een externe dreiging is essentieel voor de slagkracht en het voortbestaan van iedere centrale autoriteit. Een dergelijke dreiging moet geloofwaardig en angstaanjagend zijn en van substantiële invloed op de gehele samenleving. Zonder angst stort het centrale gezag in. Een maatschappelijke transitie van oorlog naar vrede zal falen als een heerser de sociologische en politieke leemte die ontstaat door het wegvallen van oorlog niet weet op te vullen. Er moeten alternatieven worden gevonden om de collectieve agressie te kanaliseren. Deze moeten echter zowel realistisch als overtuigend zijn.

Ze legde de vertaling op de vitrinekast.

In de tijd van Pozzo di Borgo, halverwege de negentiende eeuw, waren er geen geschikte alternatieven dus was oorlog het enig aangewezen middel. Eerst regionale conflicten, daarna twee wereldoorlogen. Maar de tijden waren veranderd. Nu waren er voldoende alternatieven voorhanden. Te veel, goed beschouwd. Had ze het juiste alternatief gekozen?

Dat was moeilijk te zeggen.

Ze liep terug naar haar leunstoel. Er was nog iets anders wat ze te weten moest komen.

Nadat Thorvaldsen was vertrokken had ze het orakelboek uit haar tas gehaald. Nu opende ze het eerbiedig en bereidde ze zich voor door een paar maal diep adem te halen. Uit de vragenlijst koos ze Zal de vriend op wie ik het meest bouw trouw blijken te zijn of een verrader? Ze verving het woord ‘vriend’ door ‘Thorvaldsen’, waarna ze de vraag stelde. Hardop, in de richting van de open haard.

Ze sloot haar ogen en concentreerde zich.

Vervolgens greep ze een pen en trok snel een aantal verticale lijnen op vijf regels. Ze telde ze na en bepaalde de stippencombinaties.

Snel bekeek ze het schema en zag dat het antwoord was te lezen op pagina H. Het antwoord van het orakel luidde: Deze vriend zal voor u een schild zijn tegen het kwaad.

Ze sloot haar ogen.

Ze had Graham Ashby volledig in vertrouwen genomen, ondanks het feit dat ze niet veel meer van hem afwist dan dat hij afstamde van oud geld en een succesvol schatzoeker was. Ze had hem een uniek aanbod gedaan en hem informatie gegeven waarover niemand anders ter wereld beschikte, informatie die door Pozzo di Borga was gevonden en van generatie op generatie in haar familie was doorgegeven.

Informatie die wellicht naar Napoleons geheime oorlogsbuit zou leiden.

Di Borgo had er de laatste twee decennia van zijn leven vergeefs naar gezocht. Zijn falen had hem uiteindelijk tot waanzin gedreven. Maar hij had aantekeningen achtergelaten, die ze allemaal aan Graham Ashby had gegeven.

Was dat dom geweest?

Ze herinnerde zich wat het orakel zojuist over Thorvaldsen had voorspeld. Deze vriend zal voor u een schild zijn tegen het kwaad.

Ze betwijfelde dat.