17
Denemarken
THORVALDSEN WAS NAAR CAIS KAMER GEGAAN OM ER KRACHT TE vinden. Het was tijd om een besluit te nemen. Hij had zijn plan zorgvuldig getrokken, rekening houdend met elk detail en alle mogelijke uitkomsten. Hij had het gevoel dat hij er klaar voor was. Nu moest hij zich alleen nog verzekeren van de hulp van Malone. Hij had bijna zijn vriendin Cassiopeia Vitt gebeld, maar daar uiteindelijk van afgezien. Ze zou proberen hem om te praten met het argument dat hij het ook anders kon aanpakken. Maar Malone zou hem begrijpen, zeker na de gebeurtenissen van de afgelopen weken.
‘Napoleon is op 5 mei 1821 even na zes uur ’s avonds vredig ingeslapen,’ vertelde hij Malone. ‘Een waarnemer vermeldt dat hij “uitdoofde als een kaars”. Hij werd begraven op St.-Helena, maar weer opgegraven in 1840 en teruggebracht naar Parijs, waar hij nu ligt opgebaard in het Hôtel des Invalides. Sommigen zeggen dat hij is vermoord, met een langzaam werkend gif. Anderen beweren dat hij een natuurlijke dood is gestorven. Niemand die het zeker weet. En het doet er ook niet toe.’
Zijn oog viel op een vliegerstaart die in zijn volle lengte op een van de planken lag. Hij en Cai hadden samen gevliegerd, op een zomermiddag lang geleden. Een kort moment ervoer hij een geluksgevoel – een zeldzame emotie die even aangenaam als ongemakkelijk aanvoelde.
Hij dwong zich zijn concentratie te hervinden en vervolgde: ‘Napoleon heeft zo veel gestolen dat het bijna niet te bevatten is. Op weg naar Egypte veroverde hij Malta, waar hij de Maltezer Ridders munten, kunstvoorwerpen, zilver, juwelen en een hoeveelheid goud ter waarde van vijf miljoen franc afhandig maakte. Volgens de geschiedenisboeken is die buit verloren gegaan tijdens de Slag bij Aboukir. Is het niet merkwaardig dat we die veldslagen namen geven, alsof het gedenkwaardige theatervoorstellingen zijn? Toen de Britten in 1798 de Franse vloot versloegen zijn er zeventienhonderd zeelieden gesneuveld. En toch geven wij zoiets een naam, alsof het een roman is.’
Hij zweeg een ogenblik en vervolgde toen: ‘De oorlogsbuit uit Malta zou aan boord zijn geweest van een van de schepen die zijn gezonken, maar niemand kan dat bevestigen. Er doen allerlei soortgelijke verhalen de ronde over huizen, kastelen en nationale schatten die zijn geplunderd. Zelfs het Vaticaan. Napoleon is de enige die erin is geslaagd de kerk te plunderen. Een deel ervan is als officiële oorlogsbuit in Frankrijk aangekomen, maar niet alles. Er is nooit een sluitende inventaris van opgemaakt. En tot op de dag vandaag houdt het Vaticaan staande dat er nog kerkelijke bezittingen zoek zijn.’
Terwijl hij deze woorden sprak, voerde hij tegelijkertijd een gevecht met de geesten die in deze dierbare kamer rondwaarden, als een keten van gemiste kansen. Het was zijn liefste wens geweest dat Cai zich zou ontfermen over het erfgoed van de Thorvaldsens, maar zijn zoon wilde eerst de publieke zaak dienen. In zijn eigen jeugd had Thorvaldsen een wereldreis gemaakt om zijn nieuwsgierigheid te bevredigen, dus kon hij daar moeilijk bezwaar tegen maken. De wereld had er toen volkomen anders uitgezien. Je werd toen niet neergeschoten als je rustig van je lunch zat te genieten.
‘Toen Napoleon stierf liet hij een gedetailleerd testament na waarin talloze legaten waren opgenomen, tot een totaalbedrag van zo’n drie miljoen franc. De meeste konden niet worden uitgekeerd omdat er gewoon onvoldoende middelen waren. Napoleon leefde in ballingschap. Hij was van de troon gestoten. Afgezien van wat hij had meegenomen naar St.-Helena bezat hij weinig. Maar afgaande op zijn erfenis zou hij vermogend zijn geweest. Vergeet niet dat het nooit de bedoeling was dat hij St.-Helena levend zou verlaten.’
‘Ik heb nooit begrepen waarom de Britten hem niet gewoon hebben gedood,’ zei Malone. ‘Hij vormde een duidelijk gevaar. Hij is nota bene tijdens zijn eerste ballingschap van Elba ontsnapt, waarna hij heel Europa op stelten zette.’
‘Dat is waar, en toen hij zich uiteindelijk overgaf aan de Britten heeft dat veel mensen verbaasd. Hij wilde naar Amerika. Ze hebben hem bijna laten gaan, maar zich op tijd bedacht. Je hebt gelijk, hij vormde een reëel gevaar. En niemand had trek in nog meer oorlogen. Maar als ze hem hadden gedood, hadden er andere problemen kunnen ontstaan. Dan was hij misschien een martelaar geworden. Ook nadat hij was overwonnen werd Napoleon door tal van Fransen en Britten vereerd. Maar er is natuurlijk ook nog een andere verklaring.’
Hij zag zijn eigen gezicht in de spiegel boven het dressoir en merkte op dat zijn ogen een levendige energie uitstraalden, iets wat zeldzaam was de laatste tijd.
‘Er werd beweerd dat hij iets geheimhield wat de Britten graag wilden weten. Een oorlogsbuit van ongekende omvang die de Britten zich wilden toe-eigenen. De napoleontische oorlogen waren kostbaar geweest. Daarom hebben ze hem in leven gelaten.’
‘Om er met hem over te onderhandelen?’
Hij haalde zijn schouders op. ‘Eerder om te wachten totdat Napoleon een fout zou maken zodat ze achter de locatie van die schat konden komen.’
‘Ik heb wel eens iets gelezen over zijn ballingschap op St.-Helena,’ zei Malone. ‘Het was een constante wilsstrijd tussen hem en Hudson Lowe, de Britse commandant. Ze hadden zelfs onenigheid over zijn aanspreektitel. Lowe noemde hem Général. Alle anderen spraken hem aan met Majesteit. Zelfs na zijn dood wilde Lowe de Fransen niet toestaan de naam Napoleon in de grafsteen te graveren. Hij wilde het politiek neutrale Napoleon Bonaparte. Dus hebben ze hem in een ongemarkeerd graf begraven.’
‘Napoleon was duidelijk een polariserende figuur,’ zei Thorvaldsen. ‘Maar zijn testament, dat hij drie weken voor zijn dood schreef, is erg informatief. Volgens een van de bepalingen liet hij zijn lijfknecht Saint-Denis honderdduizend francs na en gaf hij hem zijn exemplaar van De Merovingische Koninkrijken 450-751 A.D., samen met nog vierhonderd lievelingsboeken uit zijn bibliotheek, die hij in bewaring moest houden totdat Napoleons zoon zestien jaar oud was. Dan moest hij de boeken aan zijn zoon overdragen. De jongen is eenentwintig geworden, maar hij stierf in Oostenrijk waar hij in feite gevangen werd gehouden. Hij heeft die boeken nooit gekregen.’
Er kroop woede in zijn stem. Ondanks al zijn slechte eigenschappen bleek uit alle verslagen hoeveel Napoleon van zijn zoon had gehouden. Hij was uitsluitend van zijn geliefde Josephine gescheiden en met Marie Louise van Oostenrijk getrouwd omdat hij een legitieme mannelijke troonopvolger nodig had, die Josephine hem niet kon geven. De jongen was pas vier jaar oud toen Napoleon naar St.-Helena werd verbannen.
‘Er wordt beweerd dat die boeken de sleutel bevatten naar de vindplaats van Napoleons persoonlijke schatkamer – het gedeelte van de oorlogsbuit dat hij voor zichzelf had bewaard op een geheime plaats die alleen hij kende. De omvang zou enorm zijn.’
Hij zweeg een moment.
‘Napoleon had een plan, Cotton. Hij rekende ergens op. Het klopt dat hij op St.-Helena altijd overhoop lag met Lowe, maar die heeft nooit iets uit hem gekregen. Saint-Denis was zijn trouwste dienaar en ik durf te wedden dat Napoleon hem het belangrijkste legaat heeft toevertrouwd.’
‘Maar wat heeft dit allemaal te maken met Graham Ashby?’
‘Die aast op deze geheime oorlogsbuit.’
‘Hoe weet je dat?’
‘Laten we het erbij houden dat ik het weet. Bovendien kan Ashby het geld goed gebruiken. Of liever gezegd: de Club van Parijs kan het goed gebruiken. De oprichtster is een zekere Eliza Larocque, en zij beschikt over cruciale informatie over de bergplaats.’
Hij wendde zijn ogen af van het dressoir en keek naar het bed waar Cai zijn hele leven had geslapen.
‘Is dit allemaal nodig?’ vroeg Malone. ‘Kun je het niet beter loslaten?’
‘Was het voor jou nodig om je vader te vinden?’
‘Dat deed ik niet om iemand te kunnen doden.’
‘Maar je moest hem vinden.’
‘Het is lang geleden, Henrik. Er moet ooit een eind aan komen.’ De woorden hadden een sombere ondertoon.
‘De dag waarop ik Cai heb begraven heb ik gezworen dat ik de waarheid zou achterhalen over wat er die dag is gebeurd.’
‘Ik ga naar Mexico,’ had Cai hem verteld. ‘Ik word daar eerste secretaris op ons consulaat.’
Hij zag het enthousiasme in de ogen van zijn zoon, maar kon niet nalaten te vragen: ‘En hoelang gaat dat duren? Ik heb je hier nodig om de familiezaken te behartigen.’
‘Alsof jij mij ooit iets zou laten beslissen.’
Hij bewonderde zijn zoon, met zijn brede schouders en zijn atletische lichaam. De ogen identiek aan de zijne op die leeftijd: helblauw, jongensachtig op het eerste gezicht, maar bij nadere beschouwing met een bijna verontrustend volwassen blik. In veel opzichten leek hij op Lisette. Vaak had hij zelfs het gevoel alsof hij daadwerkelijk weer met haar praatte.
‘Ik zou je beslissingsbevoegdheid geven,’ verklaarde hij. ‘Ik ben klaar om eruit te stappen.’
Cai schudde zijn hoofd. ‘Papa, jij zult er nooit uit stappen’
Hij had zijn zoon geleerd wat zijn vader hem had geleerd. Ontdek iemands drijfveren en je kunt zijn gedrag voorspellen. En zijn zoon kende hem goed.
‘Nog één jaar in overheidsdienst,’ zei hij. ‘Dan kom ik naar huis. Kun je daarmee leven?’
Een gevoel van spijt vervulde hem.
Nog één jaar.
Hij keek Malone aan. ‘Cotton, Amando Cabral heeft mijn enige kind vermoord. Hij is nu dood. Met Graham Ashby zal ik op dezelfde manier afrekenen.’
‘Dood hem gewoon. Dan is het achter de rug.’
‘Dat is niet voldoende. Eerst wil ik hem alles afnemen wat hem dierbaar is. Ik wil dat hij wordt vernederd en onteerd. Ik wil dat hij de pijn voelt die ik iedere dag voel.’ Hij zweeg even. ‘Maar ik heb jouw hulp nodig.’
‘Daar kun je op rekenen.’
Hij reikte naar voren en legde een hand op de schouder van zijn vriend.
‘En wat doen we met Sam en zijn Club van Parijs?’ vroeg Malone.
‘Daar moeten we ons ook mee bezighouden. Die kunnen we niet negeren. We moeten erachter komen wat ze uitspoken. Sam heeft er veel over gehoord van een kennis in Parijs. Ik wil dat jullie die samen gaan opzoeken. Kijk wat jullie te weten kunnen komen.’
‘En als we de informatie hebben, ga je die hele club dan ook uitroeien?’