Gras
Elk wat groter dorp heeft zijn lokale markt en op vele markten zit ergens in een hoek een medicijnman zijn praktijk uit te oefenen. Op de markt in Mbale zijn het de Karamojong die het monopolie van deze branche veroverd hebben. Hoe primitiever hoe beter waarschijnlijk. Ze hebben hun medicijnen ergens op een kleed uitgestald. Het zijn stukjes schaal van struisvogelei, kleine stukjes huid of staart of nagels van allerlei dieren, grasjes, wortels en knollen, een poot van een kip voorzover ik kan zien, vogelveren. Het merendeel bestaat echter uit kleine kant en klare katoenen meeneem-zakjes met de medicijnen erin gebonden. Ik ben er al een paar maal langs geslenterd, geamuseerd gadegeslagen door mijn op hurken gezeten collega's. Ik heb allang besloten hen consult te vragen voor de symptomen van een acute longontsteking, maar ben een beetje bang dat ze lullige geintjes met me gaan uithalen of dat de beschermheilige van de bond van Karamojong medicijnmannen me zal treffen met de straf der simulanten en me echt een pneumonie zal bezorgen. Na enkele bezoeken trek ik de stoute schoenen aan. De Karamojong spreekt Swahili en zodoende kan ik hem mijn symptomen aardig uitleggen. Na mijn uitleg pakt hij zo'n katoenen zakje en zegt dat ik dit moet hangen op de plek waar ik pijn heb.
'Is het wel goed medicijn?'
vraag ik. Jazeker, het is hartstikke goed. Hij gebruikt het zelf ook altijd als hij 'longontsteking' heeft. Hij ontbloot zijn borst en daar hangt inderdaad zo'n zakje. Ik ben nog niet geheel overtuigd en hij vraagt me verontwaardigd of ik soms denk dat hij het mij zou verkopen als het niet goed was. Voor vijf shilling kan ik het meenemen, omdat ik zijn vriend ben.Ondertussen is naast mij een wat dik uitgevallen vrouw in discussie getreden met een andere Karamojong. Ze brengt haar symptomen op zeer plastische wijze en het is niet moeilijk te zien dat ze dolgraag afwil van de buikkrampen die voorafgaan aan het kwijtraken van een wat harde ontlasting. Ik wil graag weten hoe het afloopt en om tijd te rekken produceer ik een nieuwe klacht, dit maal rechts onder in de buik. Ik kan het verhelpen door nog zo'n zakje te kopen en het op die plek te hangen. Gegarandeerd goed! En de man laat zien hoe hij zelf ook zo'n zakje op de buik heeft hangen. Bij hem had het onmiddellijk succes.
De vrouw naast mij wordt thans de gelegenheid geboden om voor een shilling een handvol gras te kopen, dat haar voor eeuwig van haar klachten zal genezen. Ze aarzelt. Eén shilling voor een beetje constipatie, het is veel te veel. Ze bekijkt het gras met geringschatring en zegt iets wat ik niet begrijp. Waarschijnlijk: 'Maar man, dat is gewoon gras!' Verontwaardigd legt de Karamojong zijn patentgeneesmiddel neer en beweert dat hij haar niks meer wil verkopen. Ze moet dan maar aan haar constipatie sterven. Ze verkeert in hevige tweestrijd. Aan de ene kant wil ze graag van haar krampen af, maar aan de andere kant staat waarschijnlijk haar echtgenoot, die haar er behoorlijk van langs zal geven als ze één shilling heeft uitgegeven voor klachten die de eigen medicijnman voor 30 cent behandelt. Ze biedt 50 cent. O.K., voor 70 cent kan ze het meenemen.
Ik kan er natuurlijk niet over oordelen, maar ik kan me toch niet aan de indruk onttrekken, dat mijn Karamojongvrienden betere verkopers zijn dan medicijnmannen.