Integratie
De vorige dagen waren voor de Melancholie, die dus niet, zoals je graag zou willen, aan plaats gebonden is. Somber in stoelen gezeten, op banken gelegen. Geen zin in schrijven, want - laten we eerlijk zijn - het is volkomen zinloos. Geen zin in lezen. Waarom zou je? Geen zin om een poot te verzetten. Het is toch alleen maar een poot en bovendien zit je eraan vast. Gisteren je brief en pakje knipsels ontvangen en vandaag als een bloem wakker geworden. Opengegaan en weer 's diep ingeademd. Het leven, ach het leven is toch zo vrese-vrese-vreselijk mooi. Veel zin om te schrijven en te vertellen over Afrika. Ik ben de hele dag al bezig geweest te bedenken, hoe ik het 't beste zou kunnen aanpakken. Systematisch, heb ik ineens bedacht, dát is het beste. Het is een kwestie van er éven opkomen en dan even later inzien, dat je zojuist ergens opgekomen bent, want anders heb je er nog geen bal aan. Zodoende eerst iets over de Afrikanen, dan de Aziaten en vervolgens de Europeanen. Hun wel en wee, hun lief en leed, hun doen en laten.
Tot slot álles over de politiek en als verrassing misschien wat algemene dingen (inbraak, moord, onderwereld, landbouw, veeteelt, visserij).
Mijn vorige brieven waren nog vol van kleine wanhoop, dat het zo moeilijk was met onze zwarte broeders in contact te komen. Kortgeleden draaide ik het voor de grap, en om mezelf een hart onder de riem te steken, om: het was alleen maar makkelijk om niet met ze in contact te komen. Ik zag toen voornamelijk de aardigheid van dit trucje, maar het blijkt achteraf toch de diepte te hebben, waaraan je een Grote Waarheid herkent.
We hebben nu beide Afrikaanse collega's op bezoek gehad en het waren zeer geslaagde avonden, die wat ons betreft in warme genegenheid geëindigd zijn. Verder bezoeker geworden van de zaterdagse dansavonden, ons caféleven uitgebreid, lid van de hospitaalpersoneelsclub geworden, enkele tochtjes gemaakt in de omgeving, lifters meegenomen, die we trachtten uit te horen over stam en politiek. (NB. Voor het geval je het in volgende brief verontwaardigd gaat afvragen: van de prostituees zie ik voorlopig af. Er is nogal wat ziekte hier en vrijwel geen controle en, nou ja, ik ben schuchterder dan ik me voor kan doen. Anders, geef ik toe, is het een mooie gelegenheid, die je eigenlijk -journalistiek gezien niet voorbij zou mogen laten gaan.) Dit alles én onze gewone dagelijkse ervaringen hebben ons tot het inzicht gebracht, dat de Afrikanen een eerlijk, goedlachs, leugenachtig, bedrijvig, opgewonden, humorloos, sloom, ontwikkeld, somber, volhardend, hardleers, stom, rustig, hooghartig, geestig, lui, open, eigenwijs, onderdanig, natuurlijk, vergeetachtig, sympathiek, loslippig, waardig, bedelend, zich van eigen waarde bewust, vechtlustig, droevig, opvliegend, leergierig, minderwaardig, studieus, onnozel, vervelend, grootmoedig soort mensen zijn en in deze opzichten totaal verschillen van Nederlanders, Aziaten, Zuid-Afrikanen, Engelsen en joden. Met dit als uitgangspunt een kleine aaneenschakeling van wat aardige en onaardige alledaagse belevenisjes.
Om de regeringslening voor de onontbeerlijke auto af te sluiten twee dagen vrij gehad om naar de hoofdsteden Kampala en Entebbe te gaan. Er is een busverbinding, maar het vervoermiddel hier, waar eigenlijk alleen Afrikanen gebruik van maken (de rest heeft zelf een auto), is vreemd genoeg de taxi. Deze rijdt de 160 mijl, met diverse stopplaatsen in minder dan drie uur. Kosten per persoon: 1 shilling (50 cent) per elf mijl. Totale kosten dus naar Kampala: 15 shilling. Als je met je eigen auto gaat kost het alleen al aan benzine 30 shilling. De taxi's zijn Peugeot stationwagens en ze vertrekken pas als ze met zeven a acht passagiers zijn volgestouwd. Ik dacht, dat ze me als Europeaan -voor beide andere groepen bén je hier nu eenmaal gefundenes Fressen -veel meer dan 15 shilling zouden vragen, maar dat was niet zo.
Een mooie tocht door glooiend groen terrein. Net als Livingstone (of was het een ander?) Lake Victoria en de Witte Nijl gezien, maar ons overheersend gevoel gedurende de rit was niet zozeer Historie als wel Angst. Met een snelheid van tachtig, negentig mijl over een tweebaansweg met veel verkeer, voetgangers, fietsers en kudden vee. De Afrikanen onderhielden zich rustig met elkaar, en we begrepen, dat dit nog een langzame taxi was. Marianne, angstig tegen me aangedrukt, deed de ogen pas weer open, toen we eenmaal in Kampala met een snelheid van twintig mijl tussen het drukke stadsverkeer onze weg zochten. Een aardig tafereeltje: een wit, kennelijk Europees jongetje van een jaar of tien op een voor hem iets te hoge fiets met voor op de stang een even oud zwart, kennelijk Afrikaans jongetje zich de billen splijtend om de taxi bij te houden. In de taxi na even aarzelen kortstondige uitwisseling van gelach tussen Afrika en Europa. Zo gemakkelijk was integratie nou, al hadden we allemaal natuurlijk liever gezien, dat de fiets van het zwarte jongetje geweest was en de witte op de stang had gezeten. Maar dat is vitten en bovendien, dan was het weer geweest: wit jongetje laat zich rijden door slaafje. Zo moeilijk is integratie nou.