bakery, plaats waar gebakken wordt en baksels worden verkocht (Craigie, Webster).

– In deze betekenis waarschijnlijk naar Nederlands bakkerij; overgenomen in de zeventiende of achttiende eeuw en nog algemeen in gebruik.

* Bakery is waarschijnlijk ontleend aan het Nederlandse bakkerij met dezelfde betekenis, dat al in de zeventiende eeuw gebruikt werd en dus is meegenomen door de eerste Nederlandse kolonisten.

In het Brits-Engels spreekt men over een baker’s shop.

Volgens een aantal bronnen is bakery in het Amerikaans-Engels afgeleid van het werkwoord to bake met het achtervoegsel -ery; dat is niet onmogelijk, maar daarnaast zal er, gezien de specifieke betekenis, wel degelijk sprake zijn geweest van invloed van het Nederlandse woord. Het woord bakery komt regionaal ook voor in de betekenis ‘gebakken waren, baksels’. Deze betekenis, vermeld in DARE, is wél een eigen Amerikaans-Engelse afleiding van to bake en heeft niets met het Nederlandse bakkerij te maken.

1827 For the year 1826 … ten bakeries [employed] 28 hands.

1923 I bought my luncheon at a different bakery every day.

beer-cellar, bierwinkel in een kelder (Craigie, Webster).

– Van Nederlands bierkelder ‘kelder waar bier bewaard of geschonken wordt’; overgenomen in de zeventiende of achttiende eeuw en nog in gebruik.

* Het woord kan zowel aan het Duitse Bierkeller als aan het Nederlandse bierkelder zijn ontleend; waarschijnlijk heeft het Amerikaans-Engels het in sommige regio’s uit het Duits en in andere uit het Nederlands overgenomen. Het dateert al van de eerste kolonisatiestroom die in de zeventiende eeuw op gang kwam, en waarin de Nederlanders een belangrijkere rol speelden dan de Duitsers.

1732 At the Beer Cellar, over against Mr. Elliot’s Bridge on the Bay.

1817 Diving into Stews and beer-cellars to acquire views of vice.

beer-hall, kroeg waar bier wordt geschonken (Craigie, Webster).

– Van Nederlands bierhal ‘groot café waar vooral bier wordt geschonken’; overgenomen in de negentiende eeuw en nog in gebruik.

* Net als bij beer-cellar kan beer-hall zowel aan het Duitse Bierhalle als aan het Nederlandse bierhal zijn ontleend; waarschijnlijk heeft het Amerikaans-Engels het in sommige regio’s uit het Duits en in andere uit het Nederlands overgenomen. Overigens is het Nederlandse woord een Duits leenwoord.

Beer-hall zal later geleend zijn dan beer-cellar, want de inrichting van grote drinklokalen vond, zowel in Duitsland als in Nederland en de VS, met name in de negentiende eeuw plaats.

1896 Bicyclists who are making the concert gardens and beer halls in the suburbs flourish.

bindery, onderneming waar boeken worden gebonden (Craigie, Webster).

– Waarschijnlijk naar Nederlands binderij ‘plaats waar boeken worden gebonden’; waarschijnlijk in de negentiende eeuw overgenomen, en nog algemeen in gebruik.

* Bindery gaat waarschijnlijk terug op het Nederlandse binderij. Het woord deed met name opgang in de negentiende eeuw.

Tot en met de achttiende eeuw werden boeken namelijk als losse vellen in de handel gebracht en in opdracht van de boekverzamelaar ingebonden. Pas in de negentiende eeuw werden boeken in industrieel vervaardigde banden door de uitgever verhandeld. Vanaf dat moment spreekt men van (boek)binderijen.

1810 At Worcester, he … set up a bindery.

1885 Flavilla … took her death sloppin’ to and from the bindery.

bookbindery, onderneming waar boeken worden gebonden (Craigie, Webster).

– Waarschijnlijk naar Nederlands boekbinderij ‘plaats waar boeken worden gebonden’; overgenomen in de negentiende eeuw en nog algemeen in gebruik.

* Het woord is synoniem aan bindery, maar samengesteld met book; het zal waarschijnlijk gevormd zijn naar het voorbeeld van het Nederlandse boekbinderij, zoals bindery gevormd is naar het Nederlandse binderij. Dat het woord in de negentiende eeuw bekend is geworden (waarschijnlijk van Nederlandse immigranten uit die tijd) blijkt uit het feit dat het woord in het citaat van 1846 tussen aanhalingstekens is geplaatst en dus kennelijk nog relatief onbekend was.

Illustratie 2.51 – (Book)bindery (bron: Het boek in onze dagen, R. van der Meulen, Leiden 1892)

1815 There are [in Pittsburg] … 5 printing offices; 4 book binderies.

1846 [Harpers] manufacture their own types and paper, and have a ‘bookbindery’ under the same roof.

1887 It is a sad thing that some of the most beautiful book-bindery and some of the finest rhetoric have been brought to make sin attractive.

brewery, plaats waar bier wordt gebrouwen (Craigie, Webster).

– Waarschijnlijk naar Nederlands brouwerij; overgenomen in de zeventiende of achttiende eeuw en nog algemeen in gebruik.

* Brewery is ontleend aan het Nederlandse brouwerij. Het woord brewery komt ook voor in het Brits-Engels; de oudste vermelding is het Nederlands-Engelse woordenboek van Hexham uit 1658: ‘Een Brouwerye, a Brewerie, or a brewinghouse.’ Het is dus mogelijk dat het woord – ook – via het Brits- in het Amerikaans-Engels is beland.

1780 She … is to be met with at the Brewery.

1794 In the city of New York there are at present a number of very large and respectable breweries established.

printery, bedrijf waar gedrukt wordt (Craigie, Webster).

– Ontleend aan het vroeger normale Nederlandse prenterij, printerij ‘bedrijf waar gedrukt wordt’, of als vertaling van het Nederlandse drukkerij met dezelfde betekenis; overgenomen in de zeventiende eeuw en nog in gebruik.

* In het zeventiende-eeuwse Nederlands gebruikte men voor een bedrijf waar werd gedrukt zowel de benaming drukkerij als prenterij, printerij, vaak gespeld als printerye. In het Nederlands werden drukken en prenten allebei gebruikt voor het overbrengen van letters op papier.

Tegenwoordig bestaan in het Nederlands alleen nog maar drukken en drukkerij.

Het Amerikaans-Engels kan het Nederlandse drukkerij letterlijk vertaald hebben, maar gezien de ouderdom van het woord lijkt het waarschijnlijker dat Amerikaans-Engels printery teruggaat op prenterij.

1638 Wee haue a printery here.

1848 Bakery, bindery, have long been in use amongst us, and in New York even paintery and printery. (Bartlett, printery)

1906 The bindery division of the public printery.

vendue, openbare verkoping (Craigie, DARE, Webster).

– Van Nederlands vendu, vroeger ook vendue ‘openbare verkoping’; overgenomen in de zeventiende eeuw en nog in gebruik.

* Het Nederlandse vendu is ontleend aan het Franse, momenteel verouderde, vendue, een afleiding van vendre ‘verkopen’. In het Nederlands werd dit het normale woord voor een openbare verkoping, en dit werd al vroeg overgenomen in het Amerikaans-Engels, waarin at (a) vendue en by vendue vaste verbindingen werden. In het Brits-Engels gebruikt men auction. In het Amerikaans-Engels kwamen vroeger ook de spellingen vandue, vandew, vandoo voor en de pleonastische verbinding public vendue.

Begin twintigste eeuw gold het nog als een woord van de oostkust, maar inmiddels is het woord algemeen verbreid.

1678 The Purchazers were obliged to pay all the vendu Charges etc.

1680 [The] lot was formerly in the teniur or ocopation of trustam hoges and sould to the above sd. finch at a vandue.

1686 Which said lotts of grounde ye common councill will dispose of at a publike vendu or out cry.

1908 One of the treasured resources of the country banker has been the public auction – or ‘vendue,’ the Easterner might call it.