Toen Celine en ik eenmaal de weekends aan ballet begonnen te besteden, werd het een geregeld onderdeel van mijn weekrou- tine. Een aantal keren probeerde Sanford een gezamenlijk uitstapje te plannen: een dagtochtje, winkelen, een matineevoorstelling in de bioscoop, of gewoon een ritje en een diner in een goed en gezellig restaurant. Celine verwierp niet alleen zijn voorstellen, ze ergerde zich eraan en werd kwaad als hij ze deed.

Na mijn verjaardagsfeest werd ik uitgenodigd bij andere meisjes thuis, en op een avond werd ik uitgenodigd voor een pyjamafeest bij Betty Lowe. Celine had altijd een reden waarom ik niet kon gaan, de voornaamste was dat ik te laat op zou blijven, te moe zou zijn en te laat met mijn balletoefeningen zou beginnen.

‘Ouders passen niet goed meer op hun kinderen,’ vertelde ze me. ‘Ik kan er niet zeker van zijn dat je goed gechaperonneerd wordt, en ik weet wat er gebeurt op die meisjesfeesten. Jongens komen er altijd stiekem bij en dan... gebeuren er dingen. Niet dat ik ooit ergens ben blijven slapen - ik was verstandig genoeg om me niet te laten afleiden.’

Ik probeerde mijn situatie uit te leggen aan mijn nieuwe vriendinnen, maar toen ik zes uitnodigingen had afgeslagen, kwamen ze niet meer, en opnieuw voelde ik een kloof ontstaan tussen mij en de andere leerlingen op school. Zelfs Josh begon zijn belangstelling voor me te verliezen, omdat we nooit de kans kregen om alleen te zijn. Eén keer, en niet meer dan één omdat Sanford Celine wist over te halen me toestemming geven op een zaterdag na balletles met hem mee te gaan naar de fabriek, kon ik Josh buiten ontmoeten bij de ijstent. Sanford wist dat dat de reden was waarom ik met hem mee wilde en hij liet me daar bijna twee uur blijven voordat hij me kwam halen om naar huis te gaan.

‘Ik denk dat je het beter niet tegen Celine kunt zeggen,’ zei Sanford. ‘Niet dat we geheimen voor haar moeten hebben, maar ik wil niet dat ze zich zorgen maakt.’

Ik knikte, maar hij had het niet hoeven vragen. Ik zou er niet over piekeren het haar te vertellen.

Ik deed mijn best Josh mijn situatie uit te leggen, maar hij kon niet begrijpen dat mijn balletlessen me beletten vrijwel alles te doen wat andere kinderen deden. De crisis kwam toen hij me officieel uitnodigde om mee naar de film te gaan. Zijn vader zou ons erheen rijden. Sanford zei ja, maar Celine zei nee, en ze kregen de hevigste ruzie sinds ik hier in huis was gekomen.

‘Deze keer is het alleen maar een avondje naar de bioscoop en een ijsje na afloop, ijs dat vol vet zit dat ze niet mag hebben. Morgen is het een weekend, een dag en een nacht. En dan wil ze weekend-uitstapjes gaan maken met meisjes die lucht in hun hersens hebben en twee linkervoeten.’

‘Ze is pas dertien, Celine.’

‘Toen ik dertien was, trad ik op in twaalf programma’s en had ik in de Sleeping Beauty gedanst in het Albany Center for the Performing Arts. Je hebt de krantenknipsels gezien.’

‘Dat ben jij. Janet is Janet.’

‘Janet heeft nu mogelijkheden die ze anders nooit gehad zou hebben, Sanford. Het is praktisch zondig om iets te doen dat haar zou frustreren of ervan zou afleiden.’ Ze liet zich niet van haar standpunt afbrengen. ‘Maar

Heb je niet voor je hele leven al genoeg schade berokkend aan het ballet?’ schreeuwde ze tegen hem.

Toen Sanford die avond naar mijn kamer kwam, wist ik al wat het besluit was.

‘Het spijt me,’ zei hij. ‘Celine vindt dat je te jong bent voor dit soort dingen.’

Hij zei het met gebogen hoofd, zijn ogen naar de grond gericht.

‘Ik zal iets leuks bedenken dat we binnenkort kunnen doen,’ ging hij verder, maar ik schreide bittere tranen toen hij wegging.

Josh’ gezicht betrok en werd zelfs doodsbleek toen ik hem vertelde dat ik vrijdagavond niet met hem mee kon. Ik probeerde het hem uit te leggen, maar hij schudde slechts zijn hoofd.

‘Wat is het? Vinden je ouders me niet rijk genoeg?’ viel hij uit. Toen draaide hij zich om en liet me voor ik het kon ontkennen in mijn eentje in de schoolgang staan.

Ik had het gevoel of ik nu Celines privé-wereld vol schaduwen had betreden. Een van mijn vriendinnen belde me op om me te plagen en zong: ‘Alleen maar werken zonder spelen maakt van Janet een saaie meid.’ De wereld die gevuld was geraakt met zonneschijn en kleur begon te veranderen in grauwe tinten. Zelfs bij helder weer leken de wolken boven mijn hoofd te hangen. Mijn slechte humeur drong door in mijn prestaties tijdens de lessen. Madame Malisorf kneep achterdochtig haar ogen samen. Celine had me laten beloven madame Malisorf nooit te vertellen hoe hard zij en ik in de weekends werkten, maar mijn lerares was te scherpzinnig.

‘Gun je je benen geen rust?’ vroeg ze me op een middag op de man af. Celine zat in haar gebruikelijke stoel te kijken. Ik keek even naar haar. Madame Malisorf volgde mijn blik en draaide zich om.

‘Celine, laat je deze leerlinge zeven dagen per week werken?’ vroeg ze.

‘Nu en dan oefen ik iets met haar, madame Malisorf. Ze is jong en -’

‘Ik wil dat ze vierentwintig uur lang volledig rust krijgt. Die nieren hebben tijd nodig om te herstellen. Elke keer tijdens een les breken we die spieren af. Jij zou dat toch zeker moeten weten ‘ zei ze hoofdschuddend. ‘Zorg ervoor dat ze de nodige rust krijgt,’ eiste ze.

Celine beloofde het, maar ze hield haar belofte nooit, en als ik er iets over zei, werd ze woedend en dan gedeprimeerd en trok ze zich terug in een van die donkere hoeken in het huis en staarde bedroefd naar de afbeeldingen van haar vroegere ik. Soms las en herlas ze een balletprogramma, en dan vond ik haar slapend in haar stoel, het programma op haar schoot, stevig tussen haar vingers geklemd. Ik had het hart niet me tegen haar te verzetten.

Ik probeerde het beter te doen, me te concentreren. Nu ik geen vriendinnen meer had die me belden, maakte ik mijn huiswerk en ging vroeg naar bed. Ik deed zelfs wat ze me gevraagd had te doen toen Sanford me op deze school had ingeschreven. Ik deed of ik buikpijn had en kreeg een aantal keren dispensatie van gymles. Ik moest mijn energie sparen. Ik was doodsbang geworden dat ik moe of traag zou zijn.

De zomer was in aantocht en daarmee de belofte van een gerenommeerde balletschool. Maar met geld kon je je geen plaats op die school veroveren. Iedereen moest auditie doen en Celines nieuwe obsessie was me klaar te stomen voor die auditie. Madame Malisorf beloofde me te zullen helpen. Ze vond het een goed idee dat ik naar die school zou gaan, want zij zou zoals gewoonlijk het grootste deel van de zomer in Europa doorbrengen. Mijn lessen werden herhalingen van de grondbeginselen. Dimitri kwam zelden meer op de les. Hij was al aangenomen op een balletschool in New York City en bereidde zich voor op de nieuwe training.

We moesten naar Bennington, Vermont, reizen, waar de auditie voor de balletschool werd gehouden. Ik was opgewon- den, want ik zou acht weken op die school blijven, en ik had het programma gelezen en gezien dat ze meer rust- en recrea- tietijd hadden dan ik nu had. Natuurlijk zou ik, waar ik ook heen ging, meer tijd voor mezelf hebben. Aan het eind van de brochure van de school waren getuigenissen van voormalige leerlingen, en veel van hen loofden de sociale evenementen, het zingen rond het kampvuur, hun werkelijkse sociale dansavond, en de korte bustrips naar musea en historische bezienswaardigheden. Niet alles had met ballet te maken. De filosofie van de school was dat een veelzijdiger mens een completer artiest is. Het was heel duur om daarheen te gaan, en het verbaasde me dat zoveel mensen met elkaar wedijverden om zoveel geld te betalen.

Tijdens mijn laatste les voor de auditie, liet madame Malisorf me doen wat volgens haar de test van de school zou zijn. Ze stond aan de kant naast Celine en probeerde een objectieve rechter te zijn. Aan het eind spraken zij en Celine even zachtjes met elkaar en toen glimlachte madame Malisorf.

‘Ik zou je een plaats in mijn school geven, Janet,’ zei ze. ‘Je bent aanzienlijk vooruitgegaan en je hebt een niveau bereikt dat de investering van meer tijd en inspanning zou rechtvaardigen,’ beweerde ze. Celine straalde.

Ik was ook blij omdat ik echt graag naar die school wilde. Ik denk dat een deel van me, een flink deel van me, een tijdje weg wilde, zodat ik me niet schuldig hoefde te voelen over elke misstap. Voor ze wegging, waarschuwde madame Malisorf Celine me niet uit te putten.

‘Ze is nu een broos wezen, Celine. We hebben haar ver gebracht, misschien té snel té ver, maar ze is er. Ze moet zich nu in een normaal tempo verder ontwikkelen. Anders...’ Ze keek even naar mij. ‘Dan vernielen we wat we gecreëerd hebben.’

‘Maakt u zich niet ongerust, madame. Ik zal haar koesteren zoals ik mezelf heb gekoesterd, en zelfs nog meer.’

Ondanks de zware dagen en de moeilijke lessen, ondanks haar kritische blikken en vaak scherpe commentaren, was ik madame Malisorf gaan waarderen en respecteren. Ik was zelfs een beetje bang wat er zou gebeuren als zij er niet was om toezicht te houden, maar ze stelde me gerust en zei dat mijn leraren op de school op het hoogste peil stonden.

‘Tot september,’ zei ze, en vertrok.

‘Ik wist het,’ verklaarde Celine zodra we alleen waren. ‘Ik wist dat ze je net zo zou gaan zien als ik. We moeten doorgaan met ons voor te bereiden. Dit is fantastisch, fantastisch,’ zei ze, en de volgende paar dagen was ze even bezield en opgewonden als toen ik pas was aangekomen.

Maar Sanford keek nog bezorgder dan anders. Problemen in de fabriek namen steeds meer van zijn tijd in beslag en hij excuseerde zich voortdurend tegenover mij. Het was alsof het hem speet dat hij me zo vaak alleen moest laten met Celine. Celine had geen enkele belangstelling voor de fabriek, en ze had geen geduld om te luisteren naar iets wat Sanford zei. Ze had zich zo geconcentreerd op mijn auditie, dat het leek of ze aan niets anders dacht vanaf het moment dat ze opstond tot ze in slaap viel.

En toen, de week vóór mijn auditie, kwam er een nieuwe crisis in de familie. Daniël was weggelopen en was getrouwd met een vrouw die hij zwanger had gemaakt. Mijn grootouders waren over hun toeren. Ze hielden een familiebijeenkomst in ons huis. Ik was er niet bij uitgenodigd, maar ze spraken zo luid dat ik doof had moeten zijn om het niet te horen.

‘Allebei mijn kinderen gaan er gewoon vandoor en doen impulsieve dingen,’ riep grootmoeder uit. ‘Jullie denken geen van beiden nog aan de familienaam.’

Ik hoorde hoe iedereen probeerde haar te kalmeren, maar ze was buiten zichzelf. Ze praatten over Daniels nieuwe vrouw en zeiden dat ze van lage komaf was.

‘Wat voor kind kan zo’n vrouw ter wereld brengen?’ vroeg grootmoeder. ‘We moeten ze allebei verloochenen. Absoluut.’

Als ze dat deden, wat zou er dan met de baby gebeuren? vroeg ik me af. Zou hij of zij een weeskind worden, net als ik?

Het geluid van de discussie veranderde in het geluid van gesnik. Even later kwamen mijn grootouders te voorschijn. Mijn grootmoeder zag er radeloos uit, met bloeddoorlopen ogen en met haar make-up over haar gezicht gesmeerd. Ze keek even naar mij, draaide zich toen om en liep haastig het huis uit.

Daniël was het voornaamste onderwerp van gesprek aan het begin van het diner die avond, maar Celine maakte er snel en bot een eind aan.

‘Ik wil zijn naam deze week niet meer horen. Ik wil niet dat iets ons afleidt van ons doel, Sanford. Vergeet hem.’

‘Maar je ouders...’ begon hij.

‘Die komen er wel overheen,’ zei ze, en draaide zich toen naar me om en begon te praten over alles wat we nog moesten verbeteren in mijn presentatie.

Eindelijk was het zo ver. Ik had die nacht slecht geslapen, was van de ene nachtmerrie in de andere gerold. In de meeste viel ik of werd zo duizelig in mijn pirouette dat ik onhandig leek. Ik zag hoofden schudden en Celine verschrompelen in haar rolstoel.

Zodra ik mijn benen uit bed zwaaide die ochtend, voelde ik de pijn in mijn buik. Het was of een vuist zich in me samenkneep, en toen had ik zo’n verschrikkelijke pijn onderin mijn rug, dat de tranen in mijn ogen sprongen. Ik rolde me op en haalde een paar keer diep adem. Het warme straaltje aan de binnenkant van mijn dij liet rillingen van angst door mijn lichaam gaan, van mijn voeten naar mijn hoofd. In gedachten schreeuwde ik het uit. Voorzichtig, centimeter voor centimeter, reikte ik omlaag, en toen ik het bloed op mijn vingertoppen zag, begon ik te huilen.

‘Nee, niet nu, niet vandaag,’ smeekte ik mijn onverbiddelijke lichaam.

Ik zwaaide mijn benen rond, maar toen ik mijn gewicht erop liet rusten, weigerden ze de dienst, en ik zakte op handen en voeten op de grond. De pijn werd erger en ik snakte naar adem.

Ik ging op mijn zij liggen, in foetuspositie, en probeerde op adem te komen. Op dat moment vloog de deur open en Celine reed naar binnen. Enthousiast riep ze: ‘Wakker worden, wakker worden. Vandaag is onze grote dag. Wakker...’

Ze verstarde en haar handen klemden zich om de wielen van haar rolstoel toen ze op me neerkeek.

‘Wat doe je daar, Janet?’

‘Het is... mijn menstruatie, moeder,’ zei ik. ‘Ik werd wakker en ik bloedde. Ik heb vreselijke krampen in mijn buik en pijn in mijn rug. En ik heb ook vreselijke hoofdpijn. Telkens als ik mijn hoofd een beetje optil, is het of er stalen knikkers in rond rollen.’

‘Waarom heb je dat verband niet omgedaan dat ik voor je gekocht heb?’ vroeg ze. ‘Je moet altijd op zoiets voorbereid zijn. Ik heb het je gezegd,’ beweerde ze, toen ik mijn hoofd schudde.

‘Nee, u hebt me nooit gezegd dat ik dat moest doen voor ik ‘s avonds ging slapen.’

‘Dit is belachelijk. Sta op. Ga je wassen en kleed je aan. Ik zal Mildred je bed laten verschonen. Sta op!’ schreeuwde ze.

Ik hoorde Sanfords luide voetstappen toen hij de trap opgerend kwam.

‘Wat is er, Celine? Waarom schreeuw je zo? Wat is er aan de hand?’ riep hij. Hij stormde naar binnen en bleef achter Celine staan. ‘Janet!’

‘Het is niets. Ze is alleen maaar ongesteld.’

‘Het doet zo’n pijn,’jammerde ik.

‘Doe niet zo belachelijk,’ zei Celine.

‘Als ze zegt dat het pijn doet, Celine...’ begon Sanford.

‘Natuurlijk doet het pijn, Sanford. Het is nooit prettig, maar ze stelt zich aan, ze doet gewoon melodramatisch.’

‘Ik weet niet. Ik heb gehoord over jonge meisjes, die op zo’n Moment werkelijk nergens toe in staat waren. Mijn zus moest worden thuisgebracht uit school. Ik herinner me -’

‘Je zus is een idioot,’ zei Celine en reed dichter naar me toe.

Ik kwam met moeite in een zittende houding overeind en begon toen met behulp van het bed op te staan. Sanford kwam haastig naar me toe en hielp me om te staan.

‘Je bederft het kleed. Ga naar de badkamer. Heb je dan geen trots in je lijf?’ schreeuwde Celine.

‘Hou op met tegen haar te schreeuwen,’ zei Sanford. Hij hielp me naar de badkamer en ging even naar buiten, terwijl ik me waste en het maandverband zocht. Ik moest op het gesloten deksel van de wc gaan zitten om behoorlijk adem te kunnen halen. De pijn werd niet minder.

‘Wat doe je daar binnen?’ riep Celine. Ze kwam naar de deur van de badkamer.

Ik pakte de rand van de wasbak en hees me overeind. Elke stap die ik deed veroorzaakte meer pijn. Ik deed de deur open en keek haar aan.

‘Het doet zo’n pijn,’ klaagde ik.

‘Dat gaat wel over. Kleed je aan. Over een uur gaan we weg,’ zei ze, en draaide om.

Ik liep de badkamer uit. De buikkrampen bleven me teisteren. Voorovergebogen probeerde ik rond te lopen in de kamer, mijn jurk uit de kast te halen en mijn schoenen aan te trekken, maar de pijn werd steeds erger. De enige houding die een klein beetje verlichting bracht, was liggend op mijn zij met opgetrokken benen.

Hoe zou ik vandaag ooit kunnen dansen? vroeg ik me af. Hoe zou ik die sprongen en draaien kunnen uitvoeren? Alleen al de gedachte sur les pointes te moeten dansen, maakte dat mijn rug en buik nog meer pijn deden. Mijn hoofd bonsde.

‘Waat doe je?’ hoorde ik Celine roepen. Ze zat in haar rolstoel in de deuropening. ‘Waarom ben je nog niet aangekleed?’

Ik gaf geen antwoord. Ik sloeg mijn armen om mijn buik en haalde diep adem.

‘Janet!’

‘Wat gebeurt er?’ vroeg Sanford.

‘Ze kleedt zich niet aan. Moet je haar zien!’ zei Celine.

‘Janet,’ zei Sanford. ‘Gaat het een beetje?’

‘Nee,’ kreunde ik. ‘Telkens als ik probeer op te staan, doet het pijn.”

‘Ze kan onmogelijk gaan vandaag, Celine. Je zult het moeten uitstellen,’ zei hij.

‘Ben je gek? Dit kun je niet uitstellen. Er zijn zoveel meisjes die auditie doen. Ze zullen hun quotum gekozen hebben voor ze de kans krijgt om mee te doen. We moeten erheen,’ hield Celine vol.

‘Maar ze kan niet eens staan,’ protesteerde hij.

‘Natuurlijk kan ze dat. Sta op,’ beval Celine. Ze reed naar het bed. Sanford stak zijn handen uit om haar tegen te houden.

‘Celine, alsjeblieft.’

‘Sta op, sta op, ondankbaar mormel. Sta op!’ schreeuwde ze zo hard ze kon.

Ik moest het nog eens proberen. Ik stond op en zette mijn voeten op de grond. Sanford stond toe te kijken terwijl ik het probeerde. Toen ik mijn lichaam oprichtte, schoot de pijn in mijn buik naar mijn borst. Ik gaf een gil, sloeg dubbel en viel terug op het bed.

‘Sta op!’ schreeuwde Celine.

Sanford draaide met geweld haar stoel om.

‘Hou op. Ze móét gaan. Hou op daarmee, Sanford. Stop!’ schreeuwde ze. Hij bleef haar mijn kamer uitrijden.

‘Waarschijnlijk heeft ze iets van medicatie nodig. Ik zal met haar naar de dokter moeten,’ zei hij.

‘Dat is belachelijk. Idioot. Zo komt ze niet op die school. Ja- net,’ gilde ze. Haar stem galmde door de gang.

Mijn lichaam spande zich. Ik was zo bang. Ik kneep mijn ogen dicht om de wereld buiten te sluiten. Ik voelde een suizen in mijn oren en toen duisternis, een comfortabele, gemakkelijke duisternis waarin ik de pijn niet langer voelde.

Ik had het gevoel dat ik zweefde. Mijn armen waren flinterdunne vleugels. Ik zweefde door het donker naar een speldenknop van licht. Het voelde zo heerlijk, zo gemakkelijk. Ik gleed en draaide, dook en steeg op, fladderend.

Toen zweefde ik langs een muur van spiegels aan beide kanten, zachtjes mijn flinterdunne vleugels omhoog en omlaag bewegend. Ik keek naar mezelf terwijl ik verder zweefde naar het licht.

En tot mijn verbijstering zag ik dat ik een vlinder was.