Zes
Madame Malisorf hield zich aan haar woord. De volgende dag,
toen Sanford me van school naar huis had gebracht, was er een
oudere jongen bij haar in de studio. Ik weet niet waarom, maar ik
had verwacht dat de leerling die ze meebracht voor mijn lessen een
meisje zou zijn. Ik keek verbaasd op toen ik een jongen in een
tricot zag, en bleef hem dom staan aangapen. Hij was zeker al
vijftien of zestien, en minstens vijftien centimeter langer dan ik,
met gitzwart haar en ogen die glinsterden als zwart onyx. Hij had
een donkere teint, maar zijn mond was zo rood, dat het leek of hij
lippenstift op had. Hij leek geen grammetje vet op zijn lichaam te
hebben.
Hij had gespierde schouders en heel gespierde benen. Zijn
tricot paste hem als een tweede huid, zodat er weinig aan mijn
verbeelding werd overgelaten. Seks was een geliefd onderwerp van
gesprek bij de oudere meisjes in het weeshuis, en ik had altijd
graag naar de verhalen over hun ervaringen geluisterd. Door wat ze
me vertelden en wat ik toevallig hoorde, dacht ik alles te weten
wat ik op mijn leeftijd geacht werd te weten, ook al had ik geen
oudere zus of moeder die me kon vertellen over de bloemetjes en de
bijtjes. Maar ik was nog nooit in dezelfde kamer geweest met een
jongen die er zo... zo naakt uitzag. Onwillekeurig bloosde ik. Ik
zag onmiddellijk dat mijn verlegenheid hem ergerde, dus wendde ik
haastig mijn ogen af.
‘Dit is Dimitri Rocmalowitz,’ zei madame Malisorf. ‘Hij is een
van mijn beste leerlingen en geeft mijn nieuwe leerlingen vaak
instructies over de basisopleiding. Natuurlijk heeft hij nog veel
te leren, maar hij is een heel talentvolle en correcte danser Als
hij zegt dat je iets moet doen, moet je hem met hetzelfde respect
en ontzag gehoorzamen als mij. Begrijp je, Janet?’
‘Ja, madame,’ antwoordde ik sceptisch. Dimitri leek te jong om
zo’n geweldige danser te zijn. Het zou vreemd zijn om instructies
van hem aan te nemen.
‘Naar iemand kijken die zoveel geleerd heeft als Dimitri, zal
je helpen om je te doen begrijpen wat er van je verwacht wordt,’
ging ze verder. ‘Vandaag en van nu af aan, wil ik dat je onze
lessen begint met het dragen van deze beenwarmers,’ ging ze verder,
terwijl ze me een paar helpaarse beenwarmers gaf van dikke
wol.
Toen ik ze had aangetrokken, gingen we meteen naar de barre,
en ik zag dat Celine naar de hoek van de studio was gereden, waar
ze met haar handen in haar schoot gevouwen zat te kijken.
Dimitri begon onmiddellijk aan de warming-up, en even kon ik
alleen maar toekijken. Hij leek niet verlegen of nerveus om voor
ons te dansen. Het was of hij in zijn eigen wereld vertoefde. Zijn
benen bewogen zich met enorme gratie en snelheid, terwijl hij zijn
lichaam in een perfect verticale lijn hield.
‘Begin,’ zei madame Malisorf, en ik liep naar de barre, waar
ik op ruim een halve meter van Dimitri bleef staan. ‘Nee, hou die
barre niet zo stijf vast,’ zei ze. ‘Kijk hoe Dimitri hem gebruikt
om zijn evenwicht te bewaren.’
Ik probeerde me te ontspannen en we begonnen een serie
oefeningen, waaronder de pliés, de tendus en de glissés, alles wat
ze me de vorige dag had laten zien. Toen gingen we over op de
fondus en toen de rondes de jambe a terre. Eerst beschreef madame
Malisorf wat ze wilde. Dan demonstreerde Dimitri, altijd met een
trotse uitdrukking op zijn gezicht, alsof hij voor een
duizendkoppig publiek danste. Daarna begon ik, gewoonlijk gevolgd
door madame Malisorfs snelle: ‘Nee, nee, nee.
Dimitri, nog een keer. Kijk goed naar hem, Janet. Bestudeer de
manier waarop hij zijn rug en hals houdt.’
Soms duurde het zo lang voor ze tevreden over me was, dat ik
bijna in tranen uitbarstte, voor ze me iets anders liet doen,
altijd onder het voorbehoud: ‘Daar zullen we aan werken.’ Er was
niets waar ik niet schijnbaar voor eeuwig en altijd aan zou moeten
werken, dacht ik.
Toen we weer bij de heupdraai kwamen, gilde ik bijna van de
pijn. Ik wist zeker dat mijn gezicht al mijn pijn weerspiegelde.
Maar madame Malisorf leek genadeloos. Juist als ik dacht dat er een
korte pauze zou komen, zodat ik even op adem zou kunnen komen,
begon ze weer aan iets anders - Dimitri deed voor en ik probeerde
zijn bewegingen na te doen.
De les duurde langer dan die van de vorige dag. Ik
transpireerde zo erg dat ik het vocht voelde in mijn maillot, die
nu aan mijn lichaam geplakt zat. Tenslotte liet madame Malisorf ons
een korte pauze houden en ik zakte ineen op de grond. Madame
Malisorf ging met Celine praten en Dimitri keek voor het eerst naar
me sinds we in de studio waren.
‘Waarom wil je balletdanseres worden,’ vroeg hij onmiddellijk
en op zo scherpe toon dat ik me schuldig voelde.
‘Mijn moeder vindt dat ik het moet worden,’ zei ik
verdedigend.
‘Is dat je reden?’ vroeg hij meesmuilend. Hij veegde zijn
gezicht af met zijn handdoek en gooide me toen de doorweekte
handdoek toe. ‘Je druipt,’ zei hij kortaf.
Ik vond een droog plekje in de handdoek en veegde mijn gezicht
en de achterkant van mijn hals af.
‘Ik geloof dat ik het prettig vind,’ zei ik aarzelend. Weer
keek hij me spottend aan.
‘Ballet vereist een volledige en intense, een totale
betrokkenheid van geest, lichaam en ziel. Het wordt je religie. Een
lerares als madame Malisorf is je hogepriesteres, je god, haar
woorden zijn een evangelie. Je moet denken en lopen als een danie
moet ballet eten en inademen. Er is niets dat ook maar half zo
belangrijk is. Dan, en misschien dan, heb je een kans om een echte
ballerina te worden.’
‘Ik verwacht niet een beroemde danseres te worden,’ zei ik, en
vroeg me af waarom die jongen me het gevoel gaf dat ik mezelf moest
verdedigen... vooral niet omdat ik niet eens zeker wist of ik wel
danseres wilde worden.
Hij keek snel naar madame Malisorf en Celine, en toen weer
naar mij.
‘Laat madame Malisorf je nooit iets horen zeggen dat zo zwak
en obstructief is. Dan draait ze zich om en verdwijnt voorgoed uit
deze studio,’ waarschuwde hij.
Mijn hart, dat wild bonsde van onze oefeningen, stopte even en
ging toen nog harder bonzen. Celine zou zich verpletterd voelen. Ze
zou me haten, dacht ik.
‘Madame Malisorf zal je vertellen wat je wel en niet zult
worden,’ ging hij verder, en toen schudde hij zijn hoofd. ‘Weer
zo’n rijk, verwend kind, wier ouders vinden dat ze iets bijzonders
is,’ merkte hij minachtend op.
‘Dat ben ik niet,’ zei ik, bijna in tranen.
‘O, nee? Hoeveel kinderen van jouw leeftijd hebben een studio
als deze thuis en een lerares die duizenden dollars per week
kost?’
‘Duizenden?’ Ik snakte naar adem.
‘Natuurlijk, idioot. Weet je niet wie ze is?’ Hij kreunde
hardop. ‘Dit zal niet lang duren. Ik voel het gewoon,’ zei hij,
veelbetekenend zijn hoofd schuddend.
‘Dat zal het wél. Ik zal doen wat ik moet doen en ik zal het
goed doen,’ kaatste ik terug.
Ik wilde hem niet zeggen dat ik dacht dat mijn leven ervan
afhing; dat de vrouw die me wilde liefhebben als een moeder naar
hart erop had gezet dat ik balletdanseres zou worden en dat ik al
mijn kracht en energie erop zou richten om haar ge- ‘ukkig te
maken.
‘Mijn moeder zou een beroemde ballerina worden, tot ze dat
verschrikkelijke auto-ongeluk kreeg. Daarom hebben we deze studio.
Die is hier niet alleen voor mij.’
Hij meesmuilde.
‘Je moet niet neerkijken op iemand die net begint, alleen
omdat jij zo’n goede leerling bent,’ voegde ik eraan toe.
Eindelijk glimlachte hij.
‘Hoe kan ik iets anders doen dan op je neerkijken? Hoe lang
ben je? Eén meter veertig?’
Deze keer ontsnapten de tranen uit mijn ooghoeken. Ik draaide
hem mijn rug toe en veegde ze snel weg.
‘Ben je werkelijk bijna dertien?’ ging hij verder. Zijn stem
klonk zachter en ik vroeg me af of het hem speet dat hij mijn
gevoelens gekwetst had.
Ik wilde juist antwoorden toen madame Malisorf terugkwam en
tegen me zei dat ik de beenwarmers uit moest doen. Het was tijd om
de barre in de steek te laten en alles te herhalen wat we hadden
gedaan, maar deze keer zonder steun van de barre. Ik kon er niets
aan doen dat ik moe was en fouten maakte. Ik wist dat ik heel
onhandig en lomp leek. Telkens als madame Malisorf me corrigeerde,
schudde Dimitri grijnzend zijn hoofd. En dan, alsof hij zijn
minachting heel duidelijk wilde maken, deed hij wat ze vroeg zo
perfect en branieachtig, en draaide zo snel rond dat hij een vage
vlek werd. Nu en dan maakte hij vanuit de draai een sprong die de
zwaartekracht leek te tarten en kwam zonder enig geluid neer.
Telkens als hij iets voor me demonstreerde, riep madame
Malisorf: ‘Dat is het! Dat is wat ik wil. Bestudeer hem. Kijk naar
hem. Op een dag moet je net zo goed zijn als hij.’
Zijn gezicht stond trots en arrogant en hij zette een hoge
borst op naar mij.
Ik wilde zeggen dat ik liever naar een dode vis keek die aan
de oppervlakte van ons meer dreef, maar ik hield mijn adem en mijn
woorden in en probeerde het opnieuw. Eindelijk, goddank was de les
voorbij. Celine klapte in haar handen en reed naar het midden van
de studio.
‘Bravo, bravo. Wat een mooi begin. Dank u, madame Malisorf.
Dank u. En Dimitri, jij maakt dat ik uit deze rolstoel wil opstaan,
mijn invalide benen vergeten en in je armen dansen.’
Hij maakte een buiging.
‘Madame Malisorf heeft me verteld hoe fantastisch u danste en
wat een tragedie het was voor het ballet toen u gewond raakte,
mevrouw Delorice.’
‘Ja,’ zei Celine zacht. Er verscheen een dromerige,
afstandelijke blik in haar ogen. Toen lachte ze naar mij. ‘Mijn
dochter zal doen wat ik niet meer kan. Ben je het niet met me
eens?’
Hij keek naar mij.
‘Misschien,’ zei hij met een scheef glimlachje. ‘Als ze leert
toegewijd en gehoorzaam te zijn.’
‘Dat zal ze,’ beloofde Celine, en ik vroeg me af of alleen al
haar bevel me net zo gemakkelijk in een ballerina zou veranderen
zoals het een bewolkte, sombere dag had veranderd in een heldere,
zonnige.
Ik probeerde er niet zo moe en pijnlijk uit te zien als ik me
voelde, maar Dimitri zag door mijn masker heen en lachte vals naar
me. Toen ik in mijn kamer kwam, viel ik neer op het bed en liet
mijn tranen de vrije loop.
Ik zal nooit de danseres worden waar Celine van droomt, dacht
ik. Ik word misschien nooit de dochter die ze wil hebben, maar ik
sterf liever aan de poging dan haar teleur te stellen.
Weer draaiden alle gesprekken aan tafel rond de dansles en
mijn vorderingen. Celine praatte zoveel dat ze tussen de zinnen
door nauwelijks at of ademhaalde. Sanford probeerde over andere
dingen te praten, maar ze weigerde van onderwerp te veranderen. Hij
glimlachte geamuseerd naar haar en naar mij. Later nam hij me
terzijde om me te vertellen dat het een tijd geleden was sinds
Celine zo opgewekt en levendig was geweest.
‘Dank je dat je Celine gelukkig maakt, Janet. Je bent een
prachtige aanvulling van ons gezin. Dank je dat je bent zoals je
bent,’ zei hij. Hij glimlachte oprecht, en onwillekeurig dacht ik
dat die glimlach zoveel beter was dan zijn meestal zo strakke,
grimmige uitdrukking als Celine erbij was.
Celine haalde ons in de hal in en zag Sanfords stralende lach.
‘Waarom sta je daar als een idioot te grinniken, Sanford? Waar
hebben jullie het over.’ Plotseling kneep ze haar ogen samen, en ze
werden hard en koud. ‘Janet, ga naar je kamer. Je hebt je rust
nodig. Je zult duidelijk alle hulp nodig hebben die je maar kunt
krijgen om Dimitri ooit in te halen.’
Ik had het gevoel dat Celine me een standje had gegeven en ik
ontsnapte naar mijn kamer, waar ik me verslagen op bed liet
vallen.
De eerste twee weken van mijn nieuwe leven gingen zo snel
voorbij dat het niet meer dan uren leken. Ik wist zeker dat het
kwam omdat er elk moment van de dag zoveel te doen was. Anders dan
in het weeshuis waren er geen lange lege uren die gevuld moesten
worden met dagdromen en het zoeken naar afleiding. Ik had mijn werk
voor school, mijn danslessen, het herstellen daarvan en opnieuw
beginnen. Ik ging vroeg naar bed en at het strikte dieet dat Celine
had ontworpen. Hoewel ik dacht dat het nog te vroeg was om al echte
veranderingen te zien, geloofde ik toch dat mijn benen sterker
werden en mijn spieren steviger. Ik dacht zelfs dat ik deed wat
Dimitri beweerde dat ik zou moeten doen: lopen en bewegen als een
danseres, zelfs als ik niet in de studio was.
Omdat ik na schooltijd mijn danslessen had, was het moeilijk
om nieuwe vriendinnen te maken, en Celine vond het niet goed dat ik
me aansloot bij een team of club.
‘Wat we nu beslist niet nodig hebben is dat je een of ander
letsel oploopt,’ zei ze. Ze probeerde me zelfs uit gymles te halen,
maar de school gaf geen toestemming en Sanford beweer dat het
mijn danslessen niet zou verstoren.
‘Natuurlijk wel,’ snauwde Celine. ‘Ik wil niet dat ze haar
fysieke energie verspilt aan die onzin.’
‘Het is geen onzin, schat,’ probeerde hij uit te leggen, maar
Celine wilde er niets van horen. Ze had haar zin niet gekregen en
dat zat haar niet lekker.
‘Doe niets meer dan absoluut noodzakelijk is,’ raadde ze me
aan. ‘En doe zo vaak je kunt wat ik vroeger altijd deed: zeg dat je
buikpijn hebt omdat je ongesteld bent.’
‘Maar ik word nog niet ongesteld,’ bracht ik haar in
herinnering.
‘Nou en? Dat weet toch niemand? Jokken,’ ging ze verder, toen
ze mijn gezicht zag, ‘mag als het om de juiste reden is. Ik zal je
nooit straffen als je iets doet om je dansen te beschermen, Janet,
nooit, wat het ook is.’ Haar ogen waren zo groot en glanzend dat
het me bang maakte. Ik vroeg me af waar haar geest vertoefde als ze
zo keek.
Zoals de meeste jongens en meisjes in het weeshuis fantaseerde
ik altijd over de mensen die mijn ouders zouden worden. Ik dacht
aan allerlei leuke dingen, zoals picknicks en uitstapjes naar het
park, en ik zag mezelf aan de hand van mijn vader als we door het
hek van Disneyland liepen. Ik stelde me grote, mooie
verjaardagsfeesten voor, en ik droomde zelfs van broertjes en
zusjes.
Wat leek het grote huis waarin ik nu woonde leeg en anders,
als ik het vergeleek met het huis in mijn dromen. Ja, ik had dure
dingen en een kamer die groter was dan ik ooit had ge- zien, en er
was een meer en een prachtige tuin, maar niets van de intimiteit
van een gezin of de uitstapjes of pret en spelletjes die ik me had
voorgesteld. Sanford wilde tijd met me doorbrengen, zijn fabriek
laten zien, maar Celine kwam met de ene reden na de andere waarom
ik niet kon gaan. Tenslotte besefte ze hoe dwaas haar argumenten
klonken en gaf toe. Op een zaterdag ging ik met Sanford mee en
bekeek de machines en de
producten. Ik leerde een paar van zijn arbeiders en zijn
directeuren kennen. Het verbaasde me hoe aardig hij was en hoe
enthousiast hij me alles liet zien, en hoe triest ik was toen onze
tijd samen voorbij was. Ik denk dat Sanford er net zo over dacht -
tijdens de rit naar huis zeiden we geen van beiden een woord en
voor het eerst die dag heerste er een sombere sfeer tussen
ons.
Toen we thuiskwamen en ik Celine begon te vertellen over onze
dag, vertrok haar gezicht alsof ze pijn had.
‘We hebben de fabriek nodig, zodat we ons de luxe in het leven
kunnen veroorloven,’ zei ze. ‘Wat we niet nodig hebben is het
bestaan ervan erkennen. En we dulden zeker niet dat hij ook maar
een seconde van onze tijd of gedachten in beslag neemt.’
‘Maar sommige dingen die in de fabriek gemaakt worden zijn
toch mooi?’ vroeg ik.
‘Waarschijnlijk wel, op een alledaagse manier,’ gaf ze toe, al
begreep ik niet precies wat ze bedoelde en ik zag dat het Sanford
niet beviel. Ze werd pas weer bezield en vrolijk toen Sanford haar
vertelde dat hij kaartjes had voor de uitvoering door het
Metropolitan Ballet van The Four Temperaments.
‘Nu,’ riep ze uit, ‘zul je je eerste echte ballet zien en
begrijpen wat het is dat ik je wil laten doen en worden.’
Celine liet ons door Sanford rijden om een uitgaansjurk te
kopen. Ik koos een lange, koningsblauwe taftzijden jurk en Celine
liet Sanford zelfs een paar sieraden voor me kopen - een paar
saffieren oorbellen en een bijpassende ketting met een traanvormige
hanger.
‘Naar ballet gaan is iets heel bijzonders,’ legde ze uit.
‘Iedereen draagt zijn mooiste kleren. Je zult het zien.’
Ze nam me mee naar een schoonheidssalon, waar ze mijn haar in
een Franse wrong kapten en me lieten zien hoe ik me goed moest
opmaken. Toen ik mezelf in de spiegel bekeek, was ik verbaasd hoe
volwassen ik eruitzag.
‘Ik wil dat je jezelf presenteert, dat je opvalt, dat je
iemand bent naar wie iedereen kijkt en denkt: Dat is een
aankomende ster een kleine prinses.’
Ik moest bekennen dat ik me eindelijk liet meeslepen in
Celines wereld. Ik veroorloofde me dezelfde dromen, zag mezelf als
een beroemdheid, mijn naam in neonlicht, en toen ik het theater zag
en al die rijke, elegant uitziende mensen in de zaal, voelde ik me
ook opgewonden. Toen het doek opging, bonsde mijn hart. Het ballet
begon. Ik keek naar mijn nieuwe moeder naast me in haar rolstoel,
zag haar gelukkige, stralende gezicht, en voelde me alsof ik naast
haar sprong en zweefde. Tijdens de eerste acte tastte ze in het
donker naar mijn hand en pakte die vast.
Toen ik me naar haar omdraaide, fluisterde ze: ‘Op een goede
dag, Janet, zullen Sanford en ik hier komen om jou te zien.’
‘Op een goede dag,’ fluisterde ze, verloren in haar
droom.
En ik waagde te geloven dat het waar zou kunnen zijn.