ONBESTELBAAR

geschikt om de eerstkomende trein naar het oosten te helpen

vullen.

Ik hoop dat U wilt inzien dat het onderduiken Uw dood niet versneld heeft. Integendeel, wanneer U niet zou zijn ondergedoken,

zou U eerder in Westerbork terecht zijn gekomen en zou u eerder op het perron van Auschwitz hebben gestaan dan nu het

geval is geweest.

Op dat perron in Auschwitz heeft het evenmin verschil uitgemaakt dat U als strafgeval uit Westerbork kwam. U heeft dat zelf

kunnen zien. Want terwijl U in de rij kwam van de Joden die

direct na aankomst de gaskamer ingingen, kwam Vader in de rij

te staan die eerst met werken moest worden afgebeuld voordat

hij vermoord werd. En U beiden kwam uit dezelfde categorie

strafgevallen.

Onderduiken of niet-onderduiken, voor Vader en U heeft dat

geen verschil gemaakt, alleen enig uitstel van de dood. Maar

voor Alex en mij heeft ’t verschil uitgemaakt tussen leven en

dood. En bovendien heeft het me al die jaren met trots vervuld

dat Vader en U de moed hebben gehad tegen de stroom van

bedreigingen en geruchten in te zwemmen, dat U de bevelen,

adviezen en opdrachten niet hebt opgevolgd van de mensen die

zich in dienst stelden van het absolute kwaad.

Ik heb veel gelezen en gehoord over hoe het ging in Westerbork,

maar ik kan me geen goed beeld vormen hoe het U daar in die

dagen voor het transport naar Polen is vergaan. Mijn zus Bep en

haar man Izak waren in die tijd ook in Westerbork. Zij zijn in

dezelfde trein als U op transport gegaan. Hebben zij zich voor

dat transport vrijwillig aangemeld om Vader en U tot steun te

60