2
Ik zal een lied aanheffen zoals Theodorakis ze schreef en het begeleiden op mijn zelfgemaakte gitaar, zei de student in Athene. En toen reden de tanks van de junta op hem in. En op weg naar het kerkhof droomt hij dezelfde dingen als zijn leeftijdgenoot in Santiago, Chili, enkele maanden eerder. En later, vele jaren later, in het tweede jaar van de Griekse Demokratische Volksrepubliek, zullen ze een standbeeld voor hem oprichten: een mooie jongen met een rechte neus, glad voorhoofd, intelligente mond, een dinky toys centurion tank aan zijn voeten.
Jan Palach is niet dood.
Hij wordt alleen maar telkens opnieuw verbrand.
Het kwaad valt met geen lied en geen pen te bestrijden, zegt de krant. Maar de geschiedenis leert dat het zich enkel laat bestrijden met pennen en liederen. Alleen altijd te laat voor de slachtoffers. Dat is de absurde waanzin van alle geschrijf, dat het pas aanslaat, als het ongevaarlijk, interessant, voer voor psychologen en folkloristen is geworden. En toch ga je ermee door. Heinrich Böll, gekleed in slecht zittend rokkostuum -of heet het smoking? - neemt de Nobelprijs voor literatuur in ontvangst, terwijl de gewone man over en voor wie hij schreef op het andere net zit te kijken naar een voetbalwedstrijd met een fles dortmund aan zijn voeten. De Portugesen gaan in zuidelijk Afrika door met het afslachten van de zwarte broeders, terwijl in Amsterdam een langharige jongen die het goed meent en nooit bietsuiker in zijn zwarte koffie doet, een skriptie maakt over de opstandsliteratunr van Craveirinha en Andrade. En in het Amsterdamse koncertgebouw heft een in rok geklede dirigent zijn ebbenhouten stok voor de Hary Janos-suite en in de Moldau komt het lijk van Smetana boven drijven met de glimlach van Dubsjek om de lippen. En in Rome op een receptie draagt Alba de Cespedes voor uit haar Filles de Mai 1968 in memoriam Pablo Neruda en Luns die er ook bij is met het kardinaalsrood op zijn kaken klapt, verrek hij klapt! want dat Spaans is een taal met stijl en engagement après la lettre is ongevaarlijk als jus d’orange in een jeneverglas. En in een suite van Hilton tekent Melina Mercouri in aanwezigheid van talrijke journalisten die van de zomer nog op Rhodos bruin bakten, een petitie die het nieuwe bewind in Griekenland zal afkeuren en John Lennon staat er glimlachend naast terwijl hij Yoko in haar kruis tast, all you need is love love all joe niet is luf luf ol joe niet is bluf! En die Amsterdamse student is nog steeds bezig met zijn skriptie.
En ik loop mee in de rij (sorry: ik rij mee in de file), koop af en toe een poster van de Stichting Aarde of van Sjaloom, gireer wat geld naar het Angola Komitee of Amnesty International, staar met een doffe blik in de goed verwarmde nacht naar het verlichte venster van mijn teeveetoestel en schrijf... gedichten, verhalen, romans, toneelstukken die niemand leest, behalve degenen die het ook zouden hebben willen schrijven.