Van Hanegemmetje pesten

Zaterdagavond op een bedrijventerrein in Amsterdam. Op de redactie van Ziggo Sport hangt Jan Boskamp samen met Aad de Mos in een driezitsbank van de televisiehoek te kijken naar de rechtstreekse uitzending van Atletico Madrid tegen Betis Sevilla, als hij van achteren op zijn hoofd wordt getikt. Als hij zich omdraait, kijkt hij recht in het gezicht van Willem van Hanegem. ‘En,’ vraagt Van Hanegem, ‘hoe is het?’ Jan Boskamp wrijft opzichtig over zijn buik. ‘Je ziet het,’ zegt hij dan. ‘Stress.’

In een paar weken is Jan Boskamp vijftien kilo kwijtgeraakt. Zijn overhemden wapperen daardoor sinds kort als losgewaaide tentzeilen om zijn middel, terwijl het niet lang meer zal duren voordat hij een extra gaatje in zijn riem moet prikken om te voorkomen dat zijn broek van zijn kont zakt. Dat is niet alleen te danken aan een dieet dat voornamelijk bestaat uit bergen sla en liters water, maar ook aan een behoorlijk strikt trainingsregime. Nu de dag dichterbij komt waarop hij de toerversie van de Ronde van Vlaanderen moet wegtrappen, probeert hij thuis elke dag twee uur te steppen en twee uur zijn rondjes te draaien op de hometrainer. Bovendien is Jan Boskamp kort geleden voor het eerst sinds mensenheugenis in de buitenlucht op de racefiets gesignaleerd, alleen was dat nog geen onverdeeld succes. Niet alleen voelde hij al na een halfuur dat het zadel ongeveer gestanst was in zijn achterwerk, maar bovendien moest hij nog wennen aan de speciale pedalen waarin hij zijn schoenen diende vast te klikken. De eerste de beste keer dat hij moest uitwijken voor een tegemoetkomende scooter ging het direct al mis. Jan Boskamp belandde met zijn fiets in de berm, waar het nodige kunst- en vliegwerk nodig was om niet direct door te schieten in de sloot die ernaast lag. Toen hij zijn fiets eindelijk weer onder controle had en in de remmen kneep om even uit te blazen, was hij alleen helemaal vergeten dat zijn schoenen nog zaten vastgeklikt op zijn pedalen. Zo eindigde hij zijn eerste trainingsronde met zijn snuit in het gras en een knie vol schrammen.

Hij liet zich er niet door uit het veld slaan, al was het maar omdat de druk om Vlaanderens mooiste uit te rijden de laatste weken steeds verder is opgevoerd. Nadat Johan Derksen op een onbewaakt moment in de uitzending van Voetbal Inside heeft geroepen dat Jan Boskamp 127 kilometer zal gaan fietsen, is hij namelijk platgebeld door televisieprogramma’s die graag een camera zouden willen richten op die beproeving. Zelfs RTL Boulevard heeft inmiddels aangekondigd om naar België af te reizen om het fietsavontuur van Jan Boskamp vast te leggen. ‘Ik vertel niks meer aan Johan, weet je dat,’ heeft hij daarom eerder vandaag gezegd. ‘Alles wat ik zeg, gooit hij een week later in de uitzending. Daardoor kan ik nu ook niet meer terug. Ik heb er een spijt van dat ik die rit ga rijden, dat wil je niet weten. Het lijkt wel alsof de mensen nergens anders meer mee bezig zijn de laatste tijd.’

Gelukkig geldt dat laatste niet voor Willem van Hanegem, die inmiddels ook op de bank is neergeploft en zich drukker lijkt te maken om de wedstrijd die nu op televisie wordt uitgezonden. Het duurt niet lang voordat Boskamp hem wijst op de nummer 8 van Betis Sevilla. Het is een tenger mannetje met een brutale blik in zijn ogen. ‘Musonda Jr.’ staat achter op zijn shirt. ‘Mijn favoriet,’ zegt Boskamp.

Charly Musonda Junior is sinds de winterstop door Chelsea verhuurd aan Betis Sevilla, waarmee de hoop van Jan Boskamp dat hij nog eens voor Feyenoord zal spelen definitief is vervlogen. De middenvelder heeft zijn draai inmiddels gevonden in Spanje. Al bij zijn debuut voor Betis Sevilla was een Spaanse commentator zo onder de indruk dat hij hem live op televisie ‘de reïncarnatie van Pelé’ noemde. Sindsdien was de Spaanse subtopper zes wedstrijden op rij ongeslagen en duurde het niet lang voordat op de tribunes van het Benito Villamarín Stadion in Sevilla supporters waren te zien die zelfgemaakte maskers met het hoofd van Musonda erop voor hun gezicht hadden vastgebonden. Vandaag kent Musonda Jr. alleen niet zijn beste dag. Tegen de slagers van Atletico Madrid komt hij nauwelijks in het spel voor en twintig minuten voor tijd wordt hij naar de kant gehaald.

Juist op het moment dat hij met gebogen hoofd van het veld stapt, worden Jan Boskamp en Willem van Hanegem weggeroepen voor de televisie om aan te schuiven in de studio, waar ze samen de analyse zullen doen bij de Spaanse topper tussen FC Barcelona en Real Madrid. Ze bekijken die wedstrijd op een scherm dat zo groot en scherp is dat ze zich bijna in een skybox van het stadion wanen.

Jan Boskamp en Willem van Hanegem zijn niet vaak samen op televisie te zien. Dat komt vooral doordat niet veel programmamakers het aandurven om twee uitgesproken Feyenoorders samen aan één tafel te zetten, bevreesd als ze zijn om supporters met andere clubvoorkeuren tegen het hoofd te stoten. Aan de chemie tussen de twee ligt het niet. Boskamp en Van Hanegem zijn nooit elkaars beste vrienden geweest, maar het onderlinge respect is groot. Dat was al te merken toen ze samen speelden bij Feyenoord, waar Van Hanegem zich soms bewust kort voor tijd liet vervangen zodat Boskamp als invaller toch nog de wedstrijdpremie kon opstrijken. ‘Als Willem je mocht, zat je gebeiteld,’ zegt Boskamp daarover. ‘Willem en ik denken over veel dingen hetzelfde, maar er waren ook spelers en bestuursleden die niet wisten hoe hij in elkaar stak. Die hadden een bloedhekel aan hem en hij andersom aan hen.’

Dat Van Hanegem geen bloedhekel had aan Boskamp, bleek andermaal in december 1993, toen de Kromme als afsluiting van de cursus Coach Betaald Voetbal twee dagen op stage moest bij een buitenlandse topclub. Hij vroeg de KNVB om dispensatie, maar de voetbalbond bleek niet erg onder de indruk van het argument dat hij nog maar een paar maanden eerder de landstitel had veroverd met Feyenoord en daarmee had laten zien het vak toch aardig in de vingers te hebben. ‘Van Hanegemmetje pesten’ noemde de Feyenoordtrainer het.

Gelukkig had juist op dat moment een voormalig ploeggenoot de grootste club van België onder zijn hoede. Willem van Hanegem werd in Brussel met open armen ontvangen, ook al had Jan Boskamp een paar dagen eerder de grootste sportieve teleurstelling uit zijn trainersloopbaan te verwerken gehad. Op bezoek bij Werder Bremen in de groepsfase van de Champions League ging zijn ploeg na een sensationele eerste helft met 0-3 aan de leiding, waardoor een grote stap gezet leek te worden op weg naar de halve finale. In het laatste halfuur, toen het water met bakken uit de hemel kwam, raakte Anderlecht alleen volledig de kluts kwijt en ging uiteindelijk met 5-3 ten onder. Wie beelden van die wedstrijd terugkijkt, ziet hoe langs de kant bij Jan Boskamp dan de moed samen met het regenwater steeds verder in zijn schoenen zakt.

Een paar dagen na die deceptie was zijn humeur desondanks al weer grotendeels opgeklaard, helemaal toen hij hoorde dat zijn snuffelstagiair uit Rotterdam vier kantjes vol moest schrijven over de uitwedstrijd die Anderlecht tegen Cercle Brugge had gespeeld. ‘Dan moet je maar met heel grote letters schrijven,’ raadde hij zijn voormalige ploeggenoot aan. Later die dag vertelde Jan Boskamp aan een verslaggever van De Telegraaf: ‘De KNVB stuurt Van Hanegem naar iemand die niet eens een diploma heeft. Ik heb me een breuk gelachen.’

Hoe dat er ongeveer moet hebben uitgezien, etaleren de twee oud-trainers deze avond aan de desk van presentator Emile Schelvis. Boskamp en Van Hanegem mogen dan allebei al enkele jaren de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, maar zet ze naast elkaar in dezelfde ruimte en er ontstaat al snel als vanzelf de sfeer die ook begin jaren zeventig in de kleedkamer van Feyenoord moet hebben gehangen. Telkens wanneer Emile Schelvis zich tot de camera richt of er live geschakeld wordt met Jack van Gelder, die op het veld staat in Camp Nou, beginnen Jan Boskamp en Willem van Hanegem elkaar aan te tikken en te smoezen alsof ze in de brugklas zitten en zich even onbespied wanen door de meester. Meestal hebben ze net op tijd hun gezicht weer in de plooi om op beeld iets gewichtigs over de wedstrijd te zeggen.

Omdat voetbalhumor alleen kan bestaan bij de gratie van een geschikte pispaal, is het goed nieuws dat Aad de Mos twintig meter verderop vanuit een bezemkast samen met Sierd de Vos het wedstrijdcommentaar verzorgt. Wanneer hij tijdens de wedstrijd roept dat een doelpunt van Real Madridaanvaller Gareth Bale onterecht is afgekeurd, kan het daarom niet anders dan dat Jan Boskamp en Willem van Hanegem tijdens de analyse na afloop eenstemmig zullen verkondigen dat er juist een opzichtige overtreding aan dat doelpunt vooraf is gegaan. Als Van Hanegem in het licht van de studiolampen zelfs zijn elleboog in de nek van zijn buurman legt om te demonstreren waarom de goal van Bale wel degelijk terecht is afgekeurd, kan Jan Boskamp zijn lach niet meer inhouden en moet hij uiteindelijk zelfs midden in de uitzending de tranen uit zijn ogen vegen. Aan de andere kant van de redactievloer wordt Aad de Mos bij het zien van die beelden zo kwaad dat hij zijn koptelefoon van zijn hoofd gooit, de deur van de bezemkast met een klap achter zich dicht slaat en zonder gedag te zeggen het pand uit beent.

Even eerder had Willem van Hanegem in de studio op zijn horloge gekeken, gezien dat het al bijna halfelf ’s avonds was en zijn dikke wenkbrauwen opgetrokken. ‘Het voelt net alsof het nog middag is, weet je niet?’ had hij toen gezegd. ‘Heel gek is dat, de tijd vliegt vandaag. Dat heb je, als het gezellig is.’