Eindspel

Begin mei 2006 werd Warren Jeffs’ naam door de FBI op de lijst van tien meest gezochte personen geplaatst. Hij werd beschuldigd van medeplichtigheid aan verkrachting in Utah, het tweemaal hebben van seksuele contacten met minderjarigen in Arizona, en van vluchten ter ontduiking van gerechtelijke vervolging. De FBI had het idee dat de nationale publiciteit een gunstige invloed zou hebben op zijn aanhouding, en er werd een beloning van honderdduizend dollar uitgeloofd voor de gouden tip. ‘Er is een hoekje in mijn staat waar een grotere terreur heerst dan onder de taliban,’ zei Mark Shurtleff, Utahs procureur-generaal, nadat Warren Jeffs op de lijst van de FBI was geplaatst.

Warren, die op dat moment al twee jaar zat ondergedoken, predikte al jaren dat hij als Christus gevangengenomen en gekruisigd zou worden. Zijn uiteindelijke aanhouding, op 28 augustus 2006, was echter een stuk minder spectaculair. Zijn auto werd bij een routineverkeerscontrole aangehouden omdat er iets met het kenteken niet in orde was. In de auto werden pruiken, tientallen gsm’s en vijftigduizend dollar in contanten aangetroffen.

Warren Steed Jeffs, vijftig jaar oud, werd gearresteerd.

Mijn beeldschone stiefdochter Naomi, een van Ruths dochters, zat bij hem in de auto. Ze werd samen met Warren en zijn jongere broer Isaac in hechtenis genomen, maar tegen hen beiden werd verder geen aanklacht ingediend.

Ik was stomverbaasd, uitgelaten, overdonderd en verrast dat hij al zo snel nadat hij op de lijst van tien meest gezochte personen was geplaatst, was aangehouden. Ik moest een beetje lachen om het feit dat hij bij zijn aanhouding een rode auto had bestuurd – rood was de kleur die hij verboden had. Warren was altijd al een ontzettende hypocriet geweest. Hij dwong iedereen regels te gehoorzamen die hij zelf aan zijn laars lapte.

Ik had de kinderen naar school gebracht en was net weer thuis toen het nieuws bekend werd. De telefoon stond roodgloeiend. Ik sprak de hele dag met vrienden en familie. We waren allemaal reuze opgelucht dat hij eindelijk achter de tralies zat. Toen ik hem voor het eerst op televisie zag sloeg mijn hart op hol en had ik ineens ook moeite met ademhalen. Ik had helemaal niet beseft dat hij nog steeds zo’n enorme invloed op mij had, en dat alleen al zijn aanblik voldoende was om me opnieuw verlamd te voelen van angst. Het leek onvoorstelbaar dat zo’n vriendelijk uitziende man zoveel mensen werkelijk doods- en doodsbang kon maken. De beelden van zijn arrestatie waren een gigantische mijlpaal voor mij.

Hoewel het een waanzinnige opluchting voor me was dat Warren nu eindelijk in de gevangenis was beland, had ik aan de andere kant nog wel steeds een heleboel vragen. Wie zou nu de leiding van de FLDS op zich nemen? Wat ging er gebeuren met al die families die op bevel van Warren gescheiden waren? Zouden de mannen nu terug kunnen naar hun vrouwen? Konden de ‘verloren jongens’ nu terug naar huis? Zouden de mensen nu eindelijk beseffen dat ze op een verschrikkelijke manier verraden en bedrogen waren, en gerechtigheid eisen? Was dit het begin van het einde voor de FLDS?

Warrens arrestatie betekende niet het einde van zijn macht. Ook na zijn inhechtenisneming bleven zijn volgelingen hem beschouwen als de profeet. De boodschap die hij hun zond was dat God had gewild dat hij gearresteerd zou worden. Dit was volkomen aannemelijk voor die FLDS-leden die zo goed als geen contact met de buitenwereld hadden. Ze zouden hun vertrouwen in hem heus niet meteen opzeggen nu hij in handen van de verdorvenen was beland. Binnen de FLDS ging het gerucht dat de overheid hem niets kon maken omdat ze geen bewijzen hadden, en dat ze hem binnen afzienbare tijd weer vrij zouden moeten laten. Altijd weer lukte het hem een manier te vinden om zijn gehersenspoelde aanhangers te overtuigen. Zo geloofden ze dat hij in de gevangenis vergiftigd werd.

Wie zal zeggen wat we van Warren Jeffs moeten geloven. Het schijnt dat hij zijn broer Nephi Jeffs heeft bekend dat hij de meest verdorven mens op aarde is en dat hij zich alleen maar binnen de FLDS naar de top had gewerkt omdat hij uit was op macht. Sinds zijn twintigste zou hij zich al niet meer aan zijn priesterschap hebben gehouden. Hij vroeg zijn broer zijn ‘bekentenis’ aan de gemeenschap door te geven, maar het volgende moment bedacht hij zich weer en trok hij alles in.

Na zijn inhechtenisneming wist hij zijn volgelingen de boodschap door te spelen dat alle particuliere religieuze scholen gesloten moesten worden. Kinderen moesten thuis worden gehouden. Deze regel is tot op vandaag van kracht.

Aanvankelijk werd Jeffs’ toerekeningsvatbaarheid in twijfel getrokken, maar inmiddels is bepaald dat hij volledig toerekeningsvatbaar is en berecht kan worden. Zijn proces is gepland voor de herfst van 2007 – Warren Jeffs is door het OM van Utah officieel in staat van beschuldiging gesteld wegens medeplichtigheid aan verkrachting. In Utah en Arizona lopen nog andere aanklachten tegen Jeffs. De FBI beschuldigt hem van ontduiking van gerechtelijke vervolging. Voor elk van de aanklachten moet worden bepaald of hij toerekeningsvatbaar is. Ik heb gehoord dat er rekening mee wordt gehouden dat hij zelfmoord zal willen plegen en dat hij papieren kleding draagt.

Warren Jeffs is zowel een probleem als een symptoom van een probleem. De FLDS biedt plaats aan een groot aantal Warrens – mannen die dronken zijn van hun eigen macht, die ervan overtuigd zijn dat ze minstens drie vrouwen nodig hebben om in de hemel te komen en die vrouwen en kinderen aan zich willen onderwerpen. De ene generatie gelovigen na de andere heeft geleerd dat gehoorzaamheid gelijkstaat aan redding van de ziel. Mensen die nooit geleerd hebben om voor zichzelf te denken, kunnen niet van de ene op de andere dag veranderen. Verandering is te beangstigend. In tegenstelling tot andere sekteleden die ook buiten de gemeenschap hebben geleefd en andere normen en waarden hebben leren kennen, is de FLDS de enige vorm van bestaan die Jeffs’ volgelingen kennen.

Er loopt op dit moment geen overheidsproject voor hulp aan de ‘verloren jongens’ die uit de sekte zijn getrapt. Dan Fisher doet nog steeds wat hij kan, maar deze jongens hebben waanzinnige behoefte aan steun, onderwijs en opleiding. Een van de aanklachten tegen Jeffs is ingediend namens de ‘verloren jongens’. De achterliggende gedachte is dat er uit de opbrengst van de verkoop van Jeffs’ bezittingen een fonds gecreëerd kan worden waar deze jongens kunnen aankloppen voor de doorlopende hulp en steun die ze nodig hebben om in hun nieuwe bestaan voet aan de grond te kunnen krijgen.

Wel loopt er inmiddels een federaal project voor vrouwen die weg willen uit hun polygame situatie. Hoewel het een goed project is, schiet het nog in vele opzichten tekort en zou er op veel bredere schaal hulp moeten worden geboden. De beschikbaar gestelde gelden zullen in de loop van 2007 zijn opgebruikt, en als er geen nieuwe subsidie komt dan is het afgelopen met dit project.

Binnen de overheden van Utah en Arizona wordt overlegd over de stationering van politieagenten in Colorado City en Hildale die geen persoonlijke banden met de FLDS hebben. Het probleem is alleen dat de daar gestationeerde agenten niet weg willen en aanvoeren dat ze op grond van hun geloof gediscrimineerd worden. Ik geloof echter dat er bewijzen zijn dat enkele van de agenten Warren, in de tijd dat hij ondergedoken zat, geld hebben doen toekomen, en dat hun verklaring van gediscrimineerd te worden daarmee wel eens in een heel ander licht zou kunnen komen te staan. Zolang deze zaak niet geregeld is blijft het voor vrouwen heel moeilijk om te vluchten omdat ze niet op de hulp van de plaatselijke autoriteiten kunnen rekenen.

Ik hoor regelmatig hoe het met Merrils familie gaat. Ruth heeft in Texas een zenuwinstorting gehad en is voor het oefenen van berouw teruggestuurd naar Colorado City. Tammy heeft dankzij de hulp van haar zoon, Parley, uit Texas kunnen vluchten. Het kind dat Tammy zo wanhopig graag had willen krijgen, werd op zijn twaalfde de bouw in gestuurd en mocht zijn moeder niet meer zien nadat ze met de rest van de familie naar Texas was verhuisd. Hij kreeg geen toestemming om naar school te gaan en had geen geld om van te leven. Hij begon van zijn oudere halfbroers te stelen en kwam in aanraking met de wet.

Hier werkte het systeem wel. Parley werd als minderjarige gearresteerd, en uit gesprekken met de begeleidingsdienst kwam eenduidig naar voren dat zijn probleem was dat hij zijn moeder miste. Tammy kreeg van de rechter te horen dat ze kon kiezen tussen weggaan uit Texas en voor haar zoon zorgen, of in Texas blijven en uit de ouderlijke macht worden gezet. Tammy koos voor het moederschap, en het laatste wat ik van hen weet is dat het ze goed gaat.

Betty haalde haar eindexamen met de meest prachtige cijfers. Op 2 juli 2007 is ze achttien geworden, en ze zegt dat ze teruggaat naar de FLDS. Ik moet het nog zien gebeuren. Een van de redenen dat ik zo lang in de sekte ben gebleven is dat ik geen ander leven kende om het mee te vergelijken. Ik had geen idee van wat vrijheid betekende en hoe het voelde om zelf over je leven te kunnen beslissen. Betty heeft vriendinnen en vrienden die van haar houden, en ze is een vurige verdedigster van de verdrukten in de maatschappij. Als ze echt terug wil naar de FLDS zal ze zich dergelijke opvattingen niet meer kunnen veroorloven.

Verder denk ik ook dat Betty niet beseft hoe het tij zich wel eens tegen haar zou kunnen keren. Ik weet zeker dat ze het stempel van ‘besmet door wereldse ideeën’ opgedrukt zal krijgen, en ik hou mijn hart vast bij haar terugkeer naar een cultuur van mishandeling en verloedering. Naar mijn idee kan ze daar nooit gelukkig zijn. Mocht ze echter gaan en na verloop van tijd terug willen komen, dan zal ze bij mij altijd welkom zijn. Betty en ik zijn het lang niet altijd met elkaar eens, maar ze is mijn dochter en ik zal altijd van haar houden.

Arthur heeft zijn vliegbrevet en studeert aan het Salt Lake Community College. Hij is Merril Jessops eerste zoon die studeert, en hij droomt van een mooie baan als gezagvoerder bij een commerciële vliegmaatschappij.

LuAnne staat op het punt met karate de groene band te veroveren, en ze heeft zojuist haar eerste jaar op de middelbare school afgerond. Ze is evenwichtig en beeldschoon en heeft nu al verklaard dat ze later per se wil gaan studeren.

Patrick en Andrew zijn nog steeds heel actief op het gebied van karate, en het zal niet lang meer duren voor ze de bruine band hebben. Arthur is hun grote voorbeeld. Ze willen alle twee studeren. Op een onlangs gehouden karatetoernooi hebben beide jongen medailles in de wacht gesleept.

Merrilee heeft eindelijk ingezien dat het leven meer te bieden heeft dan de wens om prinses te worden. Ze is bij de padvinderij gegaan en is even gek op karate als haar broertjes en zusjes. Later, zegt ze, wil ze dierenarts worden.

Harrison, die intussen bijna acht is, wordt nog steeds behandeld door Lee, maar alles wijst erop dat hij weldra zal kunnen lopen.

Bryson gaat in het najaar naar de kleuterklas. Hij is een intelligent en evenwichtig kind. De juf van zijn peuterklasje zegt dat hij altijd glimlacht op school en vooral sociaal heel sterk is. Bryson is erg sportief en hij voetbalt graag. Hij was een jaar oud toen we Colorado City ontvluchtten, en hij is het enige kind dat ik zelf, en niet in een polygame omgeving heb opgevoed.

Ik word eigenlijk altijd wel op de een of andere manier herinnerd aan de vreselijke wereld die we hebben achtergelaten. Op 7 april 2007 drukte, naar verluidt, de achttienjarige Parley Dutson, een van de ‘verloren jongens’ die een jaar eerder uit de FLDS waren gezet, op een feestje een pistool tegen het hoofd van zijn vijftienjarige vriendinnetje Kara Hopkins, haalde de trekker over en verkrachtte haar. Hem is moord ten laste gelegd. Volgens de politie waren er drugs in het spel. Wanhopige mensen doen wanhopige dingen. Zijn hulpkreet was een dodelijk schot. Zover had het nooit mogen komen.

Twee weken daarna, op 22 april, was het vier jaar geleden dat we ontsnapt waren. Brian had me de avond tevoren mee uit eten genomen. Ik had me die nacht in 2003 nooit kunnen voorstellen dat ik vier jaar later met mijn grote liefde in een chic restaurant zou dineren.

De volgende dag vierden we het met het hele gezin – met uitzondering van Betty die zei dat ze te veel huiswerk had. We gingen eerst naar de film, en daarna gingen we eten bij de Chinees. Uiterlijk leek het een doodnormale avond, maar voor mij was het een heel bijzondere gebeurtenis. Mijn kinderen en ik weten nu wat het is om veilig te zijn. Vrijheid is iets buitengewoons en liefde is een wonder.