Na de ontsnapping

De rit naar Salt Lake City was een helse tocht. Betty bewerkte me aan een stuk door met haar vuisten en schreeuwde: ‘Oom Warren zal erachter komen wat je hebt gedaan, en je zult op een verschrikkelijke manier worden gestraft! Dit zal hij nooit zomaar toelaten!’

Darrel moest de autoportieren vergrendelen. Mijn andere kinderen zouden van het avontuur en de reis genoten hebben als Betty niet zo hysterisch was geweest. Ze deed maar steeds of we allemaal door mijn schuld zouden sterven.

‘Moeder, je neemt ons mee de slechte wereld in! Vader vindt dit nooit goed.’ Betty was met reden zo van streek. Warren Jeffs had Salt Lake City vanwege de Olympische Spelen tot een van de meest goddeloze steden ter wereld verklaard. In werkelijkheid hoopte hij ermee te bereiken dat alle FLDS-leden die daar nog woonden, naar Colorado City zouden komen, waarmee hij zijn macht verder zou vergroten. Betty was doodsbang dat, als wij in Salt Lake City zouden zijn, God de slechten op aarde zou vernietigen – Jeffs had immers voorspeld dat dit in principe elke dag zou kunnen gebeuren – en dat zij en al haar broertjes en zusjes met de grote massa ten onder zouden gaan. Mijn andere kinderen waren zo bang dat ze niets meer zeiden.

Arthur probeerde vergeefs haar te kalmeren. Darrel brulde uiteindelijk dat ze haar mond moest houden. Maar ze weigerde te luisteren en ging door. Het waren vijf helse uren. Harrison krijste ook omdat hij niet goed tegen autorijden kon.

Onderweg werd Darrel gebeld door mijn moeder. We hadden een onderduikadres. Moeder – die drie dagen eerder was gevlucht – had contact opgenomen met Dan Fisher, een bekende tandarts en voormalig FLDS-lid die had toegezegd dat we in zijn huis in de buurt van Salt Lake City zouden mogen onderduiken.

Dan was binnen de FLDS geboren en op een gegeven moment had hij drie vrouwen gehad, maar kort nadat Rulon Jeffs aan de macht was gekomen was hij opgestapt en had hij nog maar met een enkele vrouw samen willen zijn. Hij vond een van de eerste tandenwitmakers en andere tandproducten uit en verdiende waanzinnig veel geld. Doordat hij nog steeds familie binnen de FLDS had, wist hij hoe onhoudbaar de situatie daar was geworden, en al jarenlang deed hij wat hij kon om mensen te helpen die de sekte wilden ontvluchten. Zijn hulp redde ons leven.

In Salt Lake City stopten we kort bij het huis van mijn broer omdat de kinderen moesten plassen. Seconden na ons vertrek werd Arthurs huis omsingeld door auto’s van de FLDS. De jacht was geopend. Nog voor we bij het centrum waren was de bouwmaterialenzaak van mijn broer omsingeld door Merrils gevolg. We waren ze nog maar nét voor geweest.

Op weg naar het huis van Dan Fisher viel me op dat mijn zoon Arthur opvallend aandachtig naar buiten keek. Ik was bang dat hij van plan was te ontsnappen zodra hij daar een gelegenheid toe zag. Hij protesteerde niet zo luid als Betty, maar ik zag aan zijn lichaamstaal dat hij woedend op me was.

Dan heeft vijf gastenverblijven op zijn erf. Zijn vrouw, Leenie, ontving ons enthousiast en liefdevol. Ons bezoek was volkomen onverwacht, maar ze leek het prachtig te vinden dat we er waren.

Leenie bracht ons naar het grootste gastenverblijf dat, met zijn vier slaapkamers en grote woon- en eetkamer, als een paradijs op aarde voelde. Ik wilde mijn kinderen te eten geven, maar moest er ook voor zorgen dat Arthur er niet vandoor ging. Op dat moment kwam Leenies dochter, en zei dat zij eten voor de kinderen zou bestellen en op ze zou passen, en dat ik naar het grote huis kon gaan om met Dan te praten.

Dan zat met een glas wijn in zijn hand in de eetkamer op me te wachten. Hij stelde me een aantal vragen om een idee van mijn situatie en achtergrond te krijgen. Het feit dat ik lerares was en zeven jaar les had gegeven maakte indruk op hem. Maar toen ik vertelde dat ik met Merril Jessop was getrouwd verstijfde hij, zette zijn glas op tafel, keek me aan en zei: ‘Wacht even – zei je dat je man Merril Jessop heet? Je bedoelt dé Merril Jessop?’

Ik keek Dan verbaasd aan. Deze reactie had ik niet van hem verwacht. ‘Ja, Merril is mijn man.’

‘En wil je daarmee zeggen dat ik Merril Jessops kinderen in huis heb?’

‘Ja, acht stuks.’

Dan trok bleek weg.

‘Carolyn, wanneer mensen me om hulp komen vragen ga ik doorgaans niet naar de politie. Ik raad dat de mensen ook meestal af. Maar als Merril Jessop jouw man is, dan kun je vluchten wel vergeten tenzij je rechtstreeks naar de autoriteiten gaat. Volgens mij kun je niet snel genoeg contact opnemen met justitie!’

‘Ik ben bereid om alles te doen wat nodig is om mijn kinderen te beschermen.’

Dan ging meteen weg om de zaak aan het rollen te brengen. Volgens mij beseften we geen van tweeën hoe groot het gevaar was dat ons boven het hoofd hing.

Mijn hoofd tolde. Ik had de afgelopen achtentwintig uur geen oog dichtgedaan. Het ene moment functioneerde ik op de adrenaline die het gevolg was van de stress en de zenuwen over onze onzekere situatie, en het volgende voelde ik me zo zwak en duizelig dat ik bang was om van mijn stokje te gaan. Het voelde alsof we in een stroomversnelling waren beland. Terug in het gastenverblijf telde ik de koppen, en stelde vast dat Arthur was verdwenen. Ik vermoedde dat hij, met zijn aandachtige naar buiten kijken, had willen zien waar de dichtstbijzijnde openbare telefoon was zodat hij daarheen terug kon rennen om Merril te bellen.

Arthur had geen geld, maar jongens die in de bouw werkten hadden altijd telefoonkaarten om in noodgevallen te kunnen bellen. Ik rende terug naar Leenies huis en vertelde wat er was gebeurd. Haar dochter Jolene was zojuist gearriveerd om te helpen.

Leenie belde Dan, en hij zei dat het voor ons te gevaarlijk was om in zijn gastenhuis te blijven. Hij zei dat we bij Jolene veiliger zouden zijn. Ik begon mijn kinderen te vergaren om ze naar het nieuwe onderduikadres over te brengen, en ik zocht de zwarte vuilniszakken met onze kleren bij elkaar.

Betty begon opnieuw te krijsen. ‘Ik ga niet met je mee! Wat doe je nu weer? Waar breng je ons nu weer naar toe?’

Later kwam ik erachter dat Arthur, voor hij ervandoor was gegaan, tegen Betty had gezegd dat hij Merril ging bellen en dat ze, zodra hij terugkwam, de kinderen zo snel mogelijk in de auto moest zetten. Ze schopte en trapte me zo hard als ze kon terwijl ik haar achter me aan mee de auto in trok.

We boften dat Jolene zeer onlangs haar studie tandheelkunde had afgesloten en dat er binnen de FLDS maar weinigen waren die wisten dat ze weer terug was in Salt Lake City. Ze had een prachtig huis niet ver van dat van haar vader. Jolene legde de kinderen in niet mis te verstane woorden uit dat het huis beveiligd was met een alarmsysteem en dat er, als iemand van binnenuit een raam of een deur opende, een alarm af zou gaan en dat de politie zou komen.

Kort nadat we onze spullen van de auto naar het huis hadden gebracht kwam Sarah Arthur brengen. Ze had hem op een paar kilometer van Dans huis gevonden.

Zonder het te weten had Arthur door weg te lopen ons leven gered. Ik wist dat ons schuiladres niet veilig meer was, en dat we zo snel mogelijk bij Dans huis weg moesten. Ik kwam te weten dat we nog geen vijf minuten weg waren geweest, toen Merril bij Dan Fisher op de stoep had gestaan. Nog voordat Arthur hem had kunnen bellen had hij al geweten waar we zaten, want het bleek dat mijn stiefzusje me had verraden. Als hij ons bij Dan zou hebben gevonden voordat ik een straatverbod voor hem gekregen had, had hij de kinderen zo mee kunnen nemen zonder dat ik dat op enigerlei wijze zou hebben kunnen verhinderen. In dat geval had ik naar de rechter moeten gaan en langs officiële weg om de voogdij moeten knokken, en die strijd had jaren kunnen duren.

Arthurs ontsnapping was een geschenk uit de hemel geweest.

Het incident leerde me ook dat ik aan niemand iets kon zeggen. Merril wist waar we waren omdat Darrel zijn vrouw had verteld waar hij ons naartoe had gebracht. Zij vertelde het weer aan mijn stiefzusje, dat haar moeder in de sekte belde, en zij belde Merril.

Jolene stond erop dat ik een paar uur zou slapen. Ze bestelde pizza voor de kinderen en stuurde me met de twee kleintjes naar boven. Ik gaf Bryson de borst tot hij in slaap was gevallen, en legde Harrison naast me in bed.

Een paar uur later maakte Jolene me wakker. Er was iemand van het openbaar ministerie gekomen om me een aantal vragen te stellen zodat hij een voorlopig straatverbod zou kunnen regelen. Hij vroeg me om een naam van iemand uit de gemeenschap die hij zou kunnen bellen om mee te delen dat het openbaar ministerie bij de zaak betrokken was. Ik gaf hem de naam van Sam Barlow. Sam was een nauwe bondgenoot van Warren en ik twijfelde er niet aan dat hij ervoor zou zorgen dat het nieuwtje de betrokken personen zo snel mogelijk bereikte. Ik was ervan overtuigd dat Merril niet zou ophouden met ons te achtervolgen, maar het was goed om te weten dat ik nu op de bescherming van de politie kon rekenen.

Toen hij weg was ging ik bij mijn kinderen kijken. Betty en Lu-Anne zaten op de bank. ‘Ik eet geen hap meer als ik niet terug mag naar vader,’ verklaarde Betty. LuAnne zei dat zij eveneens in hongerstaking was.

Jolene zei dat ze niets op zouden schieten met die tactiek. Even later kwam haar man binnen en zette de film Shrek voor ze op. Voor mijn jongste kinderen was dat de eerste film die ze ooit zagen, aangezien Warren Jeffs alle films uit de gemeenschap had verbannen. Ze waren er weg van. Ik bracht Bryson weer naar boven en legde hem in bed. Arthur volgde me de slaapkamer in.

‘Moeder,’ zei hij zacht, ‘ik weet dat je in een hel hebt geleefd, ‘maar ik kan niet achter je staan. Ik wil niet in Salt Lake City wonen. Ik wil in Colorado City zijn, bij al mijn broers en zussen.’

Ik luisterde alleen maar, want ik wist dat hij het gevoel nodig had dat hij me alles zou kunnen vertellen.

‘Ik heb nog nooit eerder in een grote stad gewoond, en dat wil ik ook niet. Ik wil in een kleine stad wonen.’

‘Arthur,’ begon ik aarzelend, ‘je bent vijftien. Over een paar jaar kun je zelf kiezen waar je wilt wonen. Maar tot je achttiende blijf je bij mij.’

Arthur was geen kind dat makkelijk emoties toonde, maar opeens begon hij te trillen en te beven. ‘Moeder, dit is de ergste dag van mijn leven. Op weg naar Dans huis heb ik goed op de weg gelet, en toen we daar waren en ik het adres wist, ben ik ervandoor gegaan om vader te bellen. Toen vader zijn mobiel opnam kon ik amper een woord over mijn lippen krijgen, zo buiten adem was ik. Ik zei tegen hem waar je was. Ik wilde terugrennen en hem daar ontmoeten, maar toen was Sarah er opeens en ze hield me tegen.’

Hij barstte in snikken uit. ‘Moeder, ik heb vader mijn woord gegeven. Ik heb hem beloofd dat ik hem zou ontmoeten op het adres dat ik hem heb genoemd, maar ik heb mijn woord niet gehouden! Dit is de eerste keer dat ik mijn woord aan vader heb gebroken!’

Ik vond het heel moeilijk om mijn zoon zo te zien lijden.

‘Arthur, ik verwacht echt niet van je dat je begrijpt waarom ik dit doe. Maar je moet goed weten dat je vader me nooit goedschiks zou hebben laten gaan. Vluchten was onze enige mogelijkheid.’

‘Ik wil niet tussen jou en vader in staan! Dit is een zaak tussen jullie beiden, en ik wil geen partij hoeven kiezen. Wat jij vanochtend hebt gedaan is waanzin. Maar ik zal doen wat nodig is om mijn broertjes en zusjes te beschermen. Je kunt niet van me eisen dat ik dat niet doe.’

Ik was trots op Arthur omdat hij zo’n verantwoordelijk kind was. Hij was volledig geïndoctrineerd door de FLDS, en ik had ook helemaal niet verwacht dat dit gemakkelijk voor hem zou zijn. We hadden altijd een hele hechte band gehad. Hij en Merril zagen elkaar nauwelijks, maar hij had geleerd om hem te vrezen en te respecteren.

Nu bevond hij zich in een onmogelijke situatie. Hij wilde zich niet tegen mij keren, maar tegelijkertijd voelde hij zich geroepen om zijn woord aan Merril te houden. Ik wist dat hij innerlijk verscheurd werd, maar op dat moment kon ik werkelijk niets doen om hem te helpen.

Ons gesprek was afgelopen, Bryson lag weer lekker te slapen en ik ging bij de andere kinderen kijken.

Afgezien van Betty en LuAnne was iedereen gewassen en gereed voor de nacht. Daar had Jolene voor gezorgd. Het was een van de vreemdste momenten van mijn leven. In zeventien jaar had nog nooit iemand me geholpen met mijn kinderen klaar te maken voor de nacht. Nog nooit – ook niet toen ik ziek was en tijdens mijn ergste zwangerschappen aan bed gekluisterd was.

Merrilee kwam de slaapkamer binnengehuppeld. ‘Mamma, kijk!’ Ze straalde, en voor het eerst van haar leven had ze normale kleinemeisjeskleren aan. ‘Kijk dan, mama, kijk!’ Ze trok haar nachtjaponnetje op en liet me haar onderbroekje zien. ‘Zie je die roosjes?’ Het slipje was afgezet met een aantal kleine roosjes, en dit was een regelrecht wonder in haar ogen.

Ze had een schuimbad gehad en haar haren waren gewassen en roken lekker fris en schoon. Jolene had een dochter van Merrilees leeftijd, en haar kleren pasten mijn dochter precies. Merrilee had niet eens geweten dat er zulke mooie kleertjes bestonden. Nadat ze haar leven lang dag in dag uit, het hele jaar door lang ondergoed had gedragen, zag ze zichzelf ineens zoals ze dat nog nooit eerder had gedaan.

Al mijn kinderen waren opgetogen. Zelfs Betty maakte een tevreden en betrokken indruk. Dit was een onvoorstelbaar avontuur. Ze konden zoveel eten en drinken als ze maar wilden, en televisie en films kijken. Voor het eerst van hun leven genoten ze de volledige aandacht van de volwassenen om hen heen en hoefden ze die niet met tientallen broertjes en zusjes te delen.

Arthur vroeg of hij de volgende dag met mijn broer mocht gaan werken en ik stemde toe. Ik had het gevoel dat ik hem kon vertrouwen en ik wist dat mijn broer hem goed in de gaten zou houden. Toen mijn broer hem de volgende ochtend kwam halen, nam hij me even terzijde.

‘Carolyn, volgens mij besef je helemaal niet wat voor ellende je je op de hals hebt gehaald. De stad krioelt van mannen van de FLDS. Er wordt overal naar je gezocht. Ik durfde hier amper te komen vanochtend omdat ik bang was dat ik gevolgd werd. Het is echt waanzin. Ik weet dat je contact hebt gehad met het openbaar ministerie, maar Merril is niet bang voor de wet. Ik maak me zorgen om je veiligheid. Misschien is het wel niet mogelijk om aan dat geloof te ontsnappen.’

Ik keek hem recht aan. ‘Ik heb niets te verliezen. Ik ben liever dood dan nog een minuut langer op die manier te moeten leven. Ik wil mijn kinderen beschermen en alles doen wat in mijn vermogen ligt om van die sekte af te komen.’

Arthur schoot in de lach. ‘Ja, dat wil ik best geloven. Je bent de enige die ik ken die zo’n stunt als deze durft uit te halen. De tank van je auto was zo verschrikkelijk leeg dat we hem niet eens van de aanhanger konden krijgen. Je bent gevlucht in een auto met een zo goed als lege tank, met acht kinderen die niet mee wilden, en moet je kijken waar je nu zit! Niemand zou het zover hebben gebracht als jij.’

Hij werd weer ernstig. ‘Maar, Carolyn, je hebt de kinderen ontvoerd van een van de machtigste mannen binnen de FLDS. Ze zullen je blijven achtervolgen en iedereen onder de voet lopen die hem probeert tegen te houden. Je moet niet denken dat de FLDS zal toestaan dat jij er met Merril Jessops kinderen vandoor gaat. Ik ben bang dat je deze strijd niet van hem zult kunnen winnen.’