Merrils hartaanval

Na de afwijzing van mijn charterschoolproject wist ik dat ik nooit meer les zou willen geven. De gedachte om opnieuw een klas binnen te moeten gaan was ondraaglijk. Ik wilde ermee ophouden voordat de openbare scholen binnen de gemeenschap gesloten zouden worden, want dat zag ik aankomen. Ik zei tegen Merril dat ik meer geld zou kunnen verdienen als ontwerper van websites, en hij was bereid me een kans te geven.

Ik kreeg kantoorruimte toegewezen en begon met het ontwerpen van eenvoudige websites voor plaatselijke bedrijven, en met het verkopen van onbespoten groenten en fruit via internet. Een paar maanden later – het was herfst 1996 – raakte ik zwanger van mijn zesde kind en werd ik weer zo ziek als een hond.

Het leven veranderde, en bepaald niet in positieve zin. Oom Rulons macht over de gemeenschap breidde zich uit. Hij had een huis in Colorado City gebouwd en hij en Warren waren steeds vaker bij ons. Onze vrijheid werd met de dag verder beknot. Inmiddels was het ons ten strengste verboden om naar de bioscoop te gaan. Televisie en internet waren ook verboden, behalve wanneer dat in zakelijk opzicht een vereiste was.

Zelfs onze kledingvoorschriften veranderden. Nu mochten we ook geen bedrukte stoffen meer dragen. Korte tijd later werden ook ruiten verboden, en mochten we alleen nog maar pasteltinten dragen en kregen we een zeer beperkt aantal modellen van jurken om uit te kiezen.

Het andere nieuwe, en absoluut bizarre gebod van de profeet was dat we nu allemaal lang ondergoed moesten dragen – met inbegrip van alle kinderen vanaf het moment dat ze zindelijk waren. Dit zorgde voor een enorme opwinding binnen de gemeenschap, aangezien we allemaal zo snel mogelijk aan de nieuwe voorschriften wilden voldoen. Het dragen van lang ondergoed was altijd optioneel geweest. Pakweg twintig procent van de families koos er uit eigen beweging voor, maar niemand haalde het in zijn hoofd om kleuters ermee rond te laten lopen. Ik moest voor allemaal ondergoed kopen en naaien. Daarna moest ik extra kleren kopen om het ondergoed mee te bedekken, want de lange onderbroeken werden geacht niet zichtbaar te zijn. Net als bij alle andere nieuwe regels werd ook nu weer als enige reden aangevoerd dat God van mening was dat zijn volk toe was aan het leven volgens strengere voorschriften.

Op een middag ging ik met een aantal van Merrils andere vrouwen op kraambezoek bij een van Warrens vrouwen die pas een zoontje had gekregen. Ik had gehoord dat ze bij oom Rulon thuis was bevallen en begreep niet waarom ze niet naar het ziekenhuis was gegaan.

Ik vroeg haar wat er was gebeurd.

‘Warren wilde niet dat ik naar Hildale ging,’ zei ze. ‘Hij vond dat ik thuis moest bevallen. Het was een beetje improviseren, dat wel, maar uiteindelijk is alles goed gekomen.’

Ze zag eruit alsof ze door een hel was gegaan.

‘Hoe bedoel je, improviseren?’ vroeg ik.

‘Ze hebben de naaischaar gebruikt om me in te knippen, en daarna hebben ze me met tandfloss gehecht,’ zei ze zachtjes, en op effen toon.

Ik was sprakeloos. Hoe kon iemand zijn vrouw en kind zo barbaars behandelen, en aan zo’n enorm risico blootstellen?

Maar ik wist dat ik mijn mond moest houden. Er waren een heleboel vrouwen van Warren in de kamer, en als ik er iets van zei zou ik niet alleen deze vrouw in ernstige moeilijkheden kunnen brengen, maar zou ik er zelf ook een prijs voor moeten betalen. Het kostte me echter enorme moeite om niet te laten merken hoe geschokt ik was.

Later hoorde ik dat Merrils dochters die met Warren waren getrouwd zijn optreden verdedigden. Ze vonden dat ze nooit had mogen vertellen wat haar was overkomen. Geen mens trok Warrens overtuiging in twijfel.

Maanden na de geboorte deed het gerucht de ronde dat Warren geen seks meer met deze vrouw had. Ik weet bijna zeker dat dit was omdat hij boos was om wat ze verteld had over de manier waarop ze tijdens de bevalling was behandeld, waardoor hij in een slecht daglicht was komen te staan. Aan de andere kant had hij dit meisje altijd al bijzonder gemeen behandeld, dus misschien had hij haar wel om andere redenen afgewezen.

Wat mij persoonlijk bang maakte was dat, naarmate er meer geruchten begonnen te circuleren over de wijze waarop Warren Jeffs zijn vrouwen behandelde, andere mannen zijn extreme gedrag begonnen te imiteren. Op onze koffieochtenden bij Linda thuis spraken we erover hoe vrouwenmishandeling was toegenomen na het uitkomen van Warrens bandjes waarop deze de vrouwen op het hart drukte hun mannen nog gehoorzamer te zijn.

Warrens groeiende invloed op ons leven strekte zich uit tot in de slaapkamer. Hij bepaalde dat seks alleen nog maar voor voortplanting gebruikt mocht worden. We moesten bijhouden wanneer we ovuleerden, en alleen dan mochten we seks hebben. Daarna moesten we een hele maand wachten om te zien of we zwanger waren, en pas dan mochten we opnieuw seks hebben.

Merril legde dit laatste decreet naast zich neer en bleef gewoon seks met me hebben, of ik nu zwanger was of niet. Hij had zoveel aanzien binnen de FLDS dat geen van zijn vrouwen het ooit in haar hoofd zou halen om hem te verklikken. Er waren meer mannen die zich niet aan dit nieuwe voorschrift hielden, maar ze wisten dat het riskant was. Door deze nieuwe regel had Warren nog meer macht over hen. Als een vrouw zich bij Jeffs beklaagde en vertelde dat haar man ongehoorzaam was, kon zo’n man uit de FLDS worden gezet.

Toch zat er een addertje onder het gras. Als een vrouw haar man verried, was het nog helemaal niet zeker wie daar uiteindelijk een prijs voor moest betalen. Als Warren op haar man gesteld was, kon hij partij voor hem kiezen en door gebruik te maken van de uitweg die Jeffs ‘de macht van de inspiratie’ noemde. God kon rechtstreeks, door het inspireren van de man, in een familie ingrijpen. Dus als een man zich geïnspireerd voelde om seks te hebben met zijn vrouw wanneer ze niet ovuleerde, dan kon Warren altijd zeggen dat God wist dat dit het beste was voor de familie van de man, met het gevolg dat de vrouw te horen kon krijgen dat ze opstandig en ongehoorzaam was, en straf verdiende. Waar het uiteindelijk op neerkwam was dat Jeffs volledig de baas was over ons leven – niet alleen maakte hij de regels, maar bovendien manipuleerde hij ze ook nog eens als dat in zijn kraam te pas kwam.

De vrouwen die het het zwaarst te verduren hadden, waren diegenen wier mannen niet graag met hen naar bed gingen. Die echtgenoten zeiden dan dat ze niet waardig genoeg waren om hun kinderen te kunnen krijgen, en dat was het ideale voorwendsel om helemaal geen seks meer met hen te hebben. En daarmee waren de mannen vrij om alleen nog maar met hun favoriete vrouwen seks te hebben. Een man kon zijn niet-favoriete vrouw zeggen dat hij haar pas een kind zou geven zodra ze een kind van hem waardig was. Zo bot ging het.

Niet lang na het uitvaardigen van dit decreet nam de vraag naar antidepressiva onder de vrouwen schrikbarend toe. Zwangere vrouwen hadden grote moeite hun emoties de baas te blijven als gevolg van het feit dat hun man niet meer met ze wilde slapen. (Aangezien vrouwen eigenlijk doorlopend zwanger waren, rekenden ze erop dat ze tijdens hun zwangerschap gewoon seks zouden blijven hebben, want anders zouden ze het zo goed als zonder moeten stellen.)

Zwangere vrouwen meldden zich radeloos en in de war bij een van de twee verpleegkundigen van de gemeenschap die bevoegd waren tot het voorschrijven van antidepressiva. Wie zwanger was kreeg een recept voor Zoloft, en wie dat niet was kreeg Prozac voorgeschreven. Dit was geen geheim. Ik hoorde het rechtstreeks en indirect van Shirley, een van de beide verpleegsters, die bang was dat enkele van de zwangere vrouwen zonder de medicijnen een zenuwinstorting zouden krijgen. Ze vertelde dat minstens een derde van de vrouwen binnen de gemeenschap wel iets slikte. (Toen dit een aantal jaren aan de gang was, en het departement van volksgezondheid op het opvallend hoge gebruik binnen de gemeenschap werd gewezen, werd er gezegd dat vrouwen niet zoveel tijd achtereen een dergelijk middel konden blijven slikken zonder een arts of een psychotherapeut te raadplegen. Ik weet niet of er van overheidswege ooit enige serieuze actie is ondernomen, maar ik heb er in ieder geval nooit iets van vernomen.)

Seks was macht binnen de FLDS. Als een man niet langer met zijn vrouw naar bed wilde, had ze meteen niets meer te vertellen in huis. We wisten altijd welke vrouw – zoals bij ons Barbara – binnen een familie favoriet was. Er heerst dan ook een waanzinnige seksuele concurrentie binnen polygame families. De vrouw die de meeste seks kreeg en dus favoriet was, werd door haar man op handen gedragen en ze gebruikte haar macht om over haar zustervrouwen de baas te spelen.

Kinderen waren de rechtstreekse dupe van deze seksuele strijd. Vrouwen waar een man niet meer mee wilde slapen werden in toenemende mate mishandeld, en datzelfde gold voor de kinderen van die vrouwen.

Barbara was een typisch voorbeeld van de favoriete vrouw. Ze was er werkelijk van overtuigd dat ze beter was dan wij allemaal. Als favoriete echtgenote was zij, net als haar kinderen, onaantastbaar. Haar kinderen keken neer op hun halfbroers en -zussen en beschouwden hen als inferieur – ook dit was heel gewoon voor dergelijke grote polygame families.

Het kastenstelsel in Merrils familie bestond al voordat ik erin terechtkwam. Maar in die zin was onze familie een uitzondering. Warrens nieuwe verordening betekende dat er nu meer families zouden worden zoals de onze. Veel mannen binnen de FLDS probeerden al hun vrouwen eerlijk te behandelen. Ze beschouwden het als hun religieuze plicht om niemand voor te trekken. Huizen hadden hun vaste seksrooster zodat niemand zich tekortgedaan zou voelen. Als een man drie vrouwen had, dan kon elke vrouw erop rekenen dat haar man om de drie nachten met haar zou slapen.

De nieuwe voorschriften verschaften de mannen een ongekende vrijheid. Een man was niet langer verplicht om met een vrouw te slapen, tenzij hij een kind bij haar wilde verwekken. Dat betekende tegelijkertijd dat hij zijn vrouwen naar willekeur kon behandelen, en dat leidde er in de meeste gevallen weer toe dat een man zijn favoriete vrouwen selecteerde en een soort van kastenstelsel in zijn huishouden introduceerde. Nergens waren familieleden zo gemeen en harteloos tegen elkaar als in huishoudens met een kastenstelsel. Met het verstrijken van de maanden en de jaren hielp Warren Jeffs daar nog eens extra aan mee door te prediken dat een man het recht had om de ene vrouw beter te behandelen dan de andere als ze zijn liefde meer waard was.

Seks was de enige hoop die een vrouw in dit leven had. Als zij haar man in seksueel opzicht bevredigde, konden zij en haar kinderen op zijn bescherming rekenen. Aangezien hij haar paspoort tot het eeuwige leven was, kon ze het zich niet veroorloven om hem in seksueel opzicht ook maar iets te ontzeggen. Vrouwen hadden het in emotioneel opzicht zwaar te verduren wanneer hun man slechts een keer per maand met hen sliep, en daar helemaal mee ophield wanneer ze zwanger waren. Hun kans om hun man te verleiden en te bevredigen, of op andere wijze indruk op hem te maken, was dermate gelimiteerd dat ze vrijwel voortdurend het gevoel hadden dat ze op drijfzand leefden.

Maar net zoals met alle andere nieuwe decreten het geval was, was ook dit uitgevaardigd in de naam van God. Warren predikte dat Christus naar onze gemeenschap zou komen omdat we zuiver waren en alleen maar seks hadden om kinderen te verwekken. Hij predikte dat we op een hoger spiritueel plan waren beland, maar ikzelf had veel meer het gevoel dat we een nieuwe en gevaarlijke drempel hadden overschreden.

Op een ochtend, toen ik in de badkamer aan het overgeven was, bonsde Tammy op de deur en riep: ‘Carolyn, Merril heeft vanochtend een hartaanval gehad. De ziekenwagen is er om hem naar het ziekenhuis te brengen. Barbara rijdt met hem mee en wij gaan met zijn allen op eigen gelegenheid naar de eerste hulp.’

Tammy bestuurde de familieauto en ik zat achterin. Ik was van streek en zo beroerd dat het me de grootste moeite kostte om niet over te geven. Wat zou er gebeuren als Merril het niet overleefde?

Doodsbang was ik. Ik kende genoeg vrouwen binnen de gemeenschap die na het overlijden van hun man aan een andere man waren toegewezen, en hun situatie was er altijd op achteruitgegaan. Ik wist werkelijk niet hoe ik binnen een familie zou moeten overleven als ik nog slechter behandeld zou worden dan nu al het geval was.

In de meeste polygame gezinnen ging het er net zo toe als bij een troep leeuwen. Wanneer een troep een nieuwe leider krijgt worden de welpen van de vorige leeuw gedood. Ik had families gezien waarbij de nieuwe man alle zonen van zijn nieuwe vrouw had weggejaagd en haar dochters trouwde, of ze uithuwelijkte aan zijn zonen. Voor de meisjes is meestal wel plaats binnen zo’n nieuwe familie, maar de jongens worden in de regel verstoten.

Als Merril stierf zou ik moeten hertrouwen. Daar viel niet onderuit te komen. Ik bad vurig voor Merrils herstel. Mijn kinderen waren nog zo jong en zelf was ik zwanger – we waren ontzettend kwetsbaar als ik met een andere man zou moeten trouwen.

Barbara trad op als de woordvoerder van onze familie. Ze bleef dag en nacht aan Merrils zijde, maar aan de andere vrouwen vertelde ze nauwelijks iets. Tegenover zijn dochters was ze iets toeschietelijker. Zijn conditie was niet goed. Het was een zware aanval geweest en zijn hart had blijvend letsel opgelopen. Gedurende enkele dagen zweefde hij op het randje van leven en dood. Toen zijn toestand niet echt verbeterde, werd hij voor een bypassoperatie naar het universiteitsziekenhuis van Salt Lake City overgevlogen. Wij volgden hem de volgende dag met de auto.

Merril reageerde helemaal niet goed op de operatie en de artsen waren bang dat hij de volgende ochtend niet zou halen.

We vormden een vreemd gezelschap. Alle zes de vrouwen, Merrils getrouwde kinderen en enkele van zijn vrienden vulden de wachtkamer van de intensive care. Velen konden hun tranen niet de baas. De hartchirurg keerde midden in de nacht terug naar het ziekenhuis, en na meerdere uren aan Merrils bed te hebben gezeten, liet hij ons weten dat zijn toestand stabiel was en dat we allemaal konden gaan slapen.

De week daarop was een nachtmerrie. Merril kreeg bloedvergiftiging. Zijn nieren leken ermee op te willen houden en hij werd aangesloten op een life-supportsysteem. Ik was ervan overtuigd dat hij het niet zou halen. Ik vond het vooral heel erg dat ik niet bij mijn kinderen kon zijn, maar we hadden geen keus. Al Merrils vrouwen moesten bij hem blijven. Wanneer het mijn beurt was om bij hem te waken, wist ik zo goed als zeker dat hij zou sterven – hij werd immers kunstmatig in leven gehouden.

In het ziekenhuis werden we van alle kanten aangestaard, en in het restaurant voelde ik me als iemand van een andere planeet. In het ziekenhuis deed het gerucht de ronde dat er een polygaam gezin op de intensive care vertoefde. Ik hoorde twee schoonmakers op de gang tegen elkaar zeggen: ‘Zes vrouwen, wat doet hij met ze?’

Ruth had het moeilijk. Ze wilde naar huis. Cathleen had het op een goede dag voor gezien gehouden en was weer gaan werken. Barbara wilde dat we allemaal bleven. Tammy vond alles best, maar ik snakte er ook naar om naar huis te kunnen. Het conflict tussen Barbara en Ruth dreigde uit de hand te lopen. Een paar van Merrils dochters meldden dit aan oom Rulon, en hij wees een andere man aan die, tot Merril weer hersteld zou zijn, voor de familie zou moeten zorgen.

Deze man had nog meer invloed dan Barbara, en ze kon het niet verdragen dat iemand de baas over haar speelde. Hij nam ons allemaal mee uit eten, maar door Barbara’s vijandige houding werd het een gespannen maaltijd. Ik liet alles over me heenkomen. Het enige wat ik wilde, was naar huis en naar mijn kinderen gaan die ik intussen al bijna drie weken niet had gezien.

Een van Merrils dochters bracht Arthur en Betty mee om ze een weekje bij me te laten logeren. Dat hielp, maar er waren nog steeds drie andere kinderen naar wie ik verlangde. Hoewel ik elke dag met ze telefoneerde, was dat toch niet hetzelfde.

De vijfjarige LuAnne had iemand een cadeautje voor haar vader laten meenemen. Het was aantrekkelijk ingepakt, en ik nam aan dat iemand het samen met haar was gaan kopen. Toen Merril het pakje openmaakte, bleken er een verwelkte bloem en een paar stukjes stof in te zitten. Iedereen in de kamer schaterde het uit. Ik had verschrikkelijk met mijn kleine meisje te doen, want ik wist dat ze haar vader in haar ogen iets heel belangrijks cadeau had gedaan. Merril was zo doodziek dat ik niet zeker wist of hij wel had begrepen wat er aan de hand was, maar ik vond het afschuwelijk dat mijn dochtertje op deze manier werd uitgelachen.

Na een maand was Merril in zoverre hersteld dat hij naar huis mocht. We vlogen met zijn allen terug naar Colorado City in oom Rulons privévliegtuig. Bij de landing werden we door een grote menigte opgewacht.

Ik liet mijn blik over de mensenmassa gaan en probeerde mijn kinderen te ontdekken. Even later kwam er een meisje met rood haar naar ons toe gerend en Merril strekte zijn armen naar haar uit. ‘Hoe is het met mijn lieve Betty-kindje?’

Enkele ogenblikken later kon ik de rest van mijn kinderen in mijn armen sluiten.