Mobiliseer het moederinstinct

Als we het moederinstinct in ons allemaal mobiliseerden, zouden we de aarde kunnen redden. Dit is niet het moment om onverschillig te zijn.

– Helen Caldicott

Op een zomerdag maakten drie jonge kinderen een wandeling met hun moeder. Er kwam een auto aangereden en plotseling klonk een schot. De bestuurder was dodelijk gewond; hij zakte over het stuur en zwaaide met auto en al in de richting van het gezin. Alle kinderen werden gedood. Hun moeder overleefde, al zou ze lichamelijk en psychisch nooit meer helemaal herstellen.

Het was 1976, in Belfast, Noord-Ierland. De bestuurder was een lid van de IRA en hij werd doodgeschoten door een Britse soldaat op patrouille. Dit was niets nieuws. Dit soort geweld duurde al tientallen jaren en had een spoor van doden achtergelaten.

Wel nieuw was dat een bepaalde moeder daar getuige van was. Ze hoorde de klap in huis toen de auto tegen een hek botste en rende naar de plek toe. Toen de gruwelijkheid van de situatie tot haar doordrong, werd er ergens in haar een grens overschreden. Op dat moment veranderde haar leven; ze was vierendertig jaar en had twee jonge kinderen. Haar hart bloedde en schreeuwde: Genoeg! Er moet een einde komen aan het geweld.

Zonder dat ze er bewust bij nadacht of een plan had, rende ze van deur tot deur en riep mensen op om een eind aan het zinloze geweld te maken. ‘Het maakt niet uit bij welke religie of politieke partij je hoort’, zei ze, ‘we moeten in actie komen, een andere manier zoeken.’ In de dagen en weken die volgden, probeerde ze onvermoeibaar mensen mee te krijgen.

Radio- en televisieverslaggevers berichtten over wat ze aan het doen was, en via de media deed ze een beroep op het Ierse volk om samen een vredesmars te houden. Ze had geen achtergrond als (vredes)activiste, maar ze was gedreven om iets te doen. Ze liet petities rondgaan, organiseerde marsen, brak barricades met prikkeldraad af en organiseerde evenementen voor katholieken en protestanten.

De naam van die moeder was Betty Williams. Een vrouw die op haar oproep reageerde, was Mairead Corrigan, de tante van de drie kinderen die waren gedood. Zij en Betty begonnen de vredesbeweging van vrouwen van Noord-Ierland, die later bekend werd als de ‘Peace People’.

Voor hun eerste bijeenkomst, nog maar een paar dagen na het afschuwelijke ongeluk, gaven duizenden protestantse en katholieke vrouwen gehoor aan de oproep. Ze namen de bus in hun eigen buurt en kwamen in Belfast bijeen. Ze hadden elkaar weliswaar nog nooit ontmoet en waren eerder verdeeld geweest door vijandigheden, maar stapten uit de bus en vielen elkaar in de armen. Het gedeelde verdriet om verloren echtgenoten, zonen en dochters verbond hen. Ze besloten om hun angst en woede los te laten om samen in naam van hun verloren dierbaren op te treden.

Nog geen maand nadat de kinderen op de straathoek waren overleden, gingen duizenden mensen in Ierland en Engeland de straat op en eisten verandering. De leiders van de belangrijkste kerken in Ierland spraken in een verklaring hun steun uit voor de vredesbeweging van vrouwen.

In 1976 kregen Betty Williams en Mairead Corrigan de Nobelprijs voor de Vrede. Betty zegt dat zij de vredesbeweging in Ierland niet is begonnen; dat had de dood van de drie kinderen gedaan. Ze was niet meer dan de stem die riep in hun naam, die woorden gaf aan iets wat veel vrouwen in Noord-Ierland tegelijkertijd voelden.

Betty zet zich nu in voor vrede, mensenrechten en de geweldloze strijd voor rechtvaardigheid. Ze richt zich daarbij vooral op de benarde toestand van kinderen in de wereld. Een paar jaar geleden had ik het voorrecht om haar te ontmoeten. Ze was voorzitter van een congres en zei krachtige dingen tegen de groep.

‘Ik geloof dat vrouwen als mensen die leven schenken, er goed aan hebben gedaan dat ze kinderen op de wereld hebben gezet. Maar als het gaat om de bescherming van datzelfde leven, hebben we het minder goed gedaan. Ik denk dat de moeders van de wereld zich met één stem moeten uitspreken en de wereld samen een andere manier moeten laten zien.’

Na afloop sprak ik Betty in de hotellobby en ze vertelde me dat iedereen, met of zonder kinderen, een ferme, beschermende moederlijke houding moet aannemen en alle kinderen beschermen. Ze omarmde me en zei dat we daar allemaal aan moeten blijven werken. ‘De kinderen hebben ons nodig’, drukte ze me op het hart.