9

‘Ik herinner me het bloedbad in de Red Phoenix nog als de dag van gisteren. Het was een klassiek geval van amok.’ Crimineel psycholoog dr. Lawrence Zucker leunde achterover op zijn stoel en keek over zijn bureau heen naar Jane en Frost met de priemende blik waar Jane altijd de zenuwen van kreeg. Hoewel Frost naast haar zat, was het net alsof Zucker alleen maar naar haar keek. Alsof zijn blik tot in haar hersens doordrong, op zoek naar geheimen, alsof zij het enige was wat hem interesseerde. Zucker kende sowieso al te veel van haar geheimen. Hij wist alles over haar moeizame begintijd bij Moordzaken, toen ze om erkenning had moeten vechten als enige vrouw tussen twaalf mannen. Hij wist hoe ze door nachtmerries was gekweld na een reeks buitengewoon wrede moorden, gepleegd door een man die de bijnaam ‘de Chirurg’ had gekregen. Hij wist van de littekens die op haar handpalmen waren achtergebleven nadat diezelfde moordenaar haar vlees had doorboord met scalpels. Eén blik was voor Zucker genoeg om dwars door haar beschermende barrières heen de rauwe wonden te zien en Jane kon het niet uitstaan dat ze zich in zijn bijzijn nog steeds kwetsbaar voelde.

Ze probeerde zich te concentreren op het dossier dat opengeslagen op zijn bureau lag. Het was het rapport over de Red Phoenix dat hij negentien jaar geleden had geschreven en dat onder meer het psychologische profiel van Wu Weimin bevatte, de Chinese kok die de schoten had gelost. Ze kende Zucker als een clinicus die uitermate nauwgezet werkte en analyserapporten schreef die soms tientallen pagina’s bestreken, dus verbaasde het haar dat dit dossier er zo dun uitzag.

‘Is dit uw hele verslag?’ vroeg ze.

‘Het is alles wat ik aan het onderzoek heb bijgedragen. Het bevat het psychologische post mortem van Wu Weimin en de vier slachtoffers. Het Boston PD moet er een kopie van hebben. Het team dat deze zaak onderzocht, stond onder leiding van rechercheur Ingersoll. Hebt u al hem al gesproken?’

‘Hij is een weekje weg en we hebben hem nog niet kunnen bereiken,’ zei Frost. ‘Volgens zijn dochter is hij ergens in het noorden aan het vissen, op een plek waar zijn mobiele telefoon geen bereik heeft.’

Zucker zuchtte. ‘De geneugten van het pensioen. Het lijkt een eeuw geleden dat hij bij de politie is vertrokken. Hoe oud is hij nu? Midden zeventig?’

‘Wat overeenkomt met honderdtien in politiejaren,’ zei Frost lachend.

Jane stuurde het gesprek terug naar de onderhavige zaak. ‘Zijn partner was Charlie Staines, maar die is inmiddels overleden. Daarom hopen we dat u ons wat meer inzicht in de zaak kunt geven.’

Zucker knikte. ‘In grote lijnen maakte de plaats delict duidelijk wat er was gebeurd. We weten dat de kok, een Chinese immigrant genaamd Wu Weimin, de eetzaal van het restaurant is binnengegaan en vier mensen heeft doodgeschoten. De eerste was ene Joey Gilmore, die een bestelde afhaalmaaltijd kwam ophalen. Slachtoffer nummer twee was de kelner, James Fang, die naar verluidt een goede vriend van de kok was. Slachtoffers drie en vier waren een man en een vrouw, de Mallory’s, die aan een van de tafeltjes zaten. Vervolgens is de kok teruggekeerd naar de keuken, waar hij het pistool tegen zijn eigen slaap heeft gezet en zich van het leven heeft beroofd. Het was een geval van amok gevolgd door zelfdoding.’

‘U gebruikt het woord amok alsof het een psychologische term is,’ zei Frost.

‘Dat is het ook. Het is Maleis voor een fenomeen dat door kapitein Cook aan het eind van de achttiende eeuw is beschreven, toen hij tussen de Maleisiërs leefde. Hij had het over moordzuchtige uitbarstingen zonder aanwijsbare reden, waarin een persoon – vrijwel altijd een man – opeens aan het moorden slaat. De moordenaar slacht iedereen af die zich binnen zijn bereik bevindt, tot hij zelf wordt gedood. Kapitein Cook dacht dat het een aan Zuidoost-Azië verwant gedragspatroon was, maar we weten nu dat het overal ter wereld voorkomt en niet gebonden is aan een bepaalde cultuur. Het fenomeen heeft de ongelukkige naam SMASI gekregen.’

‘Waar is dat een afkorting van?’

‘Sudden Mass Assault by a Single Individual. Ruwweg te vertalen als “abrupte aanval op velen door één individu”.’

Jane keek naar Frost. ‘Ook wel bekend als “door het lint gaan”.’

Zucker reageerde daarop met een afkeurende blik. ‘SMASI komt voor in alle bevolkingsgroepen, maar de amokmaker is vrijwel altijd een man. Het kan iedereen zijn, jong, oud, getrouwd, vrijgezel, een arbeider of een kantoorbediende.’

‘En wat hebben deze moordenaars gemeen?’ vroeg Frost.

‘Dat kunt u waarschijnlijk wel raden. Vaak is het iemand die buiten de gemeenschap staat. Iemand die problemen heeft met relaties. Meestal gaat er een persoonlijke crisissituatie vooraf aan de aanval – ontslag, een stukgelopen huwelijk. En wat deze moordenaars verder gemeen hebben, is dat ze een wapen tot hun beschikking hebben.’

Jane bladerde in haar kopie van het politierapport. ‘In dit geval een Glock 17 met een met schroefdraad uitgeruste loop, die een jaar daarvoor in Georgia als gestolen was opgegeven.’ Ze keek op. ‘Waarom zou een immigrant die van het loon van een kok moest rondkomen een Glock aanschaffen?’

‘Uit veiligheidsoverwegingen? Omdat hij zich bedreigd voelde?’

‘U bent de psycholoog, dr. Zucker. Weet u het antwoord niet?’

Zuckers mond trok strak. ‘Nee. Ik ben niet helderziend. En ik heb geen gelegenheid gekregen om vragen te stellen aan degene die hem het beste kende, te weten zijn vrouw. Tegen de tijd dat het Boston PD mij om een consultatie vroeg, had zij de stad verlaten en wist niemand waar ze was. Mijn psychologische profiel van meneer Weimin is gebaseerd op vraaggesprekken met andere mensen die hem hadden gekend. En die lijst was niet erg lang.’

‘Een van die mensen was Iris Fang,’ zei Jane.

Zucker knikte. ‘Dat klopt. De vrouw van de kelner. Ik herinner me haar nog heel goed.’

‘Is daar een specifieke reden voor?’

‘Om te beginnen was ze een erg mooie vrouw. Een schoonheid.’

‘Dat is ze nog steeds,’ zei Frost. ‘We komen net bij haar vandaan.’

‘O ja?’ Zucker bladerde in zijn dossier. ‘Even kijken, toen ik met haar heb gesproken, was ze zesendertig. Dan is ze nu… vijfenvijftig.’ Hij keek naar Frost. ‘Het zullen haar Aziatische genen zijn.’

Jane voelde zich als het lelijke stiefzusje dat door iedereen werd genegeerd. ‘Even daargelaten dat ze bloedmooi was, wat herinnert u zich over mevrouw Fang?’

‘Veel. Ik heb verscheidene gesprekken met haar gevoerd, omdat ze mijn belangrijkste bron van informatie over Wu Weimin was. Ik werkte dat jaar voor het eerst samen met de politie en zo’n afgrijselijke zaak blijft je bij. Je gaat ’s avonds naar Chinatown om een hapje te eten, maar in plaats van rustig van je kung poa chicken te genieten, word je afgeslacht door de kok. Daarom kreeg het incident ook zoveel aandacht. Iedereen voelde zich kwetsbaar, omdat het jou net zo goed had kunnen overkomen als die andere mensen. Daarnaast stak de gebruikelijke hysterie over gevaarlijke illegale immigranten de kop op. Hoe was meneer Wu ons land binnengekomen, hoe was hij aan een vuurwapen gekomen, et cetera, et cetera. Ik was nog maar een paar jaar afgestudeerd en was opeens consultant in een van de smeuïgste zaken van het jaar.’ Hij stokte. ‘Die woordkeuze was niet erg kies.’

‘Wat waren uw conclusies omtrent de dader?’ vroeg Frost.

‘Hij was alles bij elkaar genomen een nogal zielige figuur. Hij is vanuit de provincie Fujian illegaal naar de Verenigde Staten gekomen toen hij begin twintig was. Wanneer precies is niet bekend, omdat hij uiteraard nergens geregistreerd stond. Alle informatie was afkomstig van mevrouw Fang, die zei dat meneer Weimin een goede vriend was van haar echtgenoot.’

‘Die eveneens door hem is doodgeschoten,’ zei Frost.

‘Dat klopt, maar mevrouw Fang weigerde zich negatief over Wu uit te laten. Ze geloofde ook niet dat hij het had gedaan. Ze beschreef hem als een zachtaardige, hardwerkende man. Ze zei dat hij te veel had gehad om voor te leven. Hij onderhield zijn vrouw en dochter en stuurde geld naar zijn zevenjarige zoon uit een eerder huwelijk.’

‘Er was dus een ex.’

‘In een andere stad, maar Wu en zijn vrouw, Li Hua, woonden al jaren in Boston. Ze woonden in de flat boven het restaurant waar hij werkte en bemoeiden zich weinig met andere mensen. Ze wilden natuurlijk geen aandacht op zichzelf vestigen omdat ze illegalen waren. Taal kan ook een obstakel in hun leven zijn geweest, omdat ze alleen Mandarijn spraken en een plaatselijk dialect dat bekend staat als Min.’

‘In tegenstelling tot het gros van de bevolking van Chinatown, dat Kantonees spreekt,’ zei Frost.

Zucker knikte. ‘Omdat men elkaars dialect niet kan verstaan, moet de familie Wu een erg eenzaam bestaan hebben geleid. Wu staat van alle kanten onder druk. Hij probeert zijn illegale status geheim te houden. Hij is eenzaam. Hij moet een gezin onderhouden. En hij maakt ook nog eens lange dagen. Dat is een enorme lading stress voor een eenvoudige man.’

‘Maar wat triggerde de amok?’ vroeg Jane.

‘Mevrouw Fang had geen idee. Ten tijde van de schietpartij was ze toevallig een week de stad uit op familiebezoek. Ik heb met haar gesproken toen ze weer thuis was en nog in een shocktoestand verkeerde. Ze bleef zeggen dat Wu nooit iemand zou doodschieten. Zeker niet haar man, James, omdat ze zulke goede vrienden waren. Ze zei ook dat Wu niet eens een pistool bezat.’

‘Hoe kon ze dat weten? Ze was niet met hém getrouwd.’

‘Nee, maar ik kon het niet aan Wu’s vrouw vragen. Die was binnen een paar dagen na de schietpartij samen met haar dochter met de noorderzon vertrokken. Je had toen nog geen Binnenlandse Veiligheidsdienst die vreemdelingen in de gaten hield, dus kon iedereen vrij makkelijk het land binnenkomen en verlaten, of verdwijnen. En dat is wat Wu’s vrouw heeft gedaan. Ze is verdwenen. Zelfs Iris Fang had geen idee waar ze naartoe waren gegaan.’

‘U vertrouwt helemaal op wat mevrouw Fang heeft gezegd. Hoe weet u of ze de waarheid sprak?’ vroeg Jane.

‘Het is misschien naïef van me, maar ik heb geen moment aan haar oprechtheid getwijfeld. Ze had iets over zich.’ Zucker schudde zijn hoofd. ‘Zo’n onfortuinlijke vrouw. Ik heb nog steeds medelijden met haar. Ik snap niet hoe iemand in staat is zoveel leed te incasseren.’

‘Hoe bedoelt u?’

‘Ze heeft ook haar dochter verloren.’

Jane herinnerde zich opeens dat Iris had gezegd dat ze een alleenstaande vrouw was. Dat ze geen familie meer had. ‘Is haar dochter gestorven?’

‘Ik heb het niet in mijn verslag opgenomen, omdat het niets met het gebeuren in de Red Phoenix te maken had, maar Iris en James hadden een veertienjarige dochter die twee jaar eerder spoorloos was verdwenen.’

‘Jezus,’ zei Frost. ‘We hadden geen idee. Daar heeft ze niets over gezegd.’

‘Ze is niet iemand die uit is op medelijden. Maar ik herinner me het verdriet dat ik in haar ogen zag. Een verdriet waar ik me geen voorstelling van kon maken. En dat kan ik nog steeds niet. Ze is een bijzonder sterke vrouw.’ Zucker zweeg, alsof de herinnering aan het leed van de vrouw hem opnieuw aangreep.

Jane kon zich net zo min als hij een voorstelling maken van dergelijk leed. Ze dacht aan haar eigen dochter, Regina, die nog maar tweeënhalf was. Ze dacht aan hoe het zou zijn als ze zich jaar in jaar uit zou moeten afvragen of haar kind nog leefde of niet. Daar zou elke vrouw gek van worden. En als je dan ook nog je man verloor…

‘Tragedies hebben altijd naweeën,’ zei Zucker. ‘Maar wat er na de schietpartij in de Red Phoenix gebeurde, had niet alleen een vernietigende impact op de betrokken families. Het leek net alsof er aan de slachtpartij een vloek verbonden was. Iets wat steeds meer slachtoffers eiste.’

Het leek opeens een stuk kouder in het vertrek. Zo koud dat Jane er kippenvel van kreeg. ‘Een vloek? Hoe bedoelt u?’ vroeg ze.

‘Binnen een tijdsbestek van een paar weken gebeurden er allerlei nare dingen. Rechercheur Staines bezweek aan een hartaanval. Een agent van de technische recherche die aan de plaats delict had gewerkt, kwam om bij een auto-ongeluk. De vrouw van rechercheur Ingersoll kreeg een beroerte en stierf enige tijd later. En dan had je ook nog het meisje dat verdween.’

‘Welk meisje?’

‘Charlotte Dion, de zeventienjarige dochter van Dina Mallory, een van de mensen die in het restaurant waren vermoord. Een paar weken nadat Dina in de Red Phoenix was doodgeschoten, verdween Charlotte tijdens een schoolreisje. Er is nooit meer iets van haar vernomen.’

Jane hoorde opeens haar eigen hartslag in haar oren, zo luid als een drum. ‘En u zei dat de dochter van Iris Fang ook spoorloos was verdwenen.’

Zucker knikte. ‘Er zat twee jaar tussen die incidenten, maar het is evengoed een griezelig toeval. Twee van de slachtoffers van het bloedbad in de Red Phoenix hadden een dochter die spoorloos was verdwenen.’

‘Was het echt toeval?’

‘Wat zou het anders moeten zijn? De twee families kenden elkaar niet. De Fangs waren immigranten die moeite hadden het hoofd boven water te houden. Charlottes ouders behoorden tot de elite van Boston. Ze hadden niets met elkaar te maken. Dus kun je net zo goed de boze geest van de Red Phoenix de schuld geven.’ Hij keek naar het dossier. ‘Het kan ook aan het gebouw liggen. In Chinatown zeggen ze dat dáár een vloek op rust. Als je er binnengaat, zeggen ze, hecht het kwaad zich aan je vast.’ Hij keek naar Jane. ‘En dan neem je het ongemerkt mee naar huis.’