Interview

Hieronder volgt een interview met Erica van Dam, moeder van een peuter van twee en sinds 1998 stewardess bij KLM. Over deze laatste functie, die zij overigens parttime vervult, wilde ik graag een interview publiceren. Is het inderdaad alleen maar glitter en glamour en lang leve de lol, zoals wij buitenstaanders altijd zien, of schuilt er misschien meer achter? 

Mevrouw Van Dam, ik zie aan uw gezicht dat u lekker in het zonnetje gezeten heeft. Waar op de wereld heeft u nu weer zo lekker liggen luieren?
“In Kaapstad, Zuid-Afrika. Daar ben ik van de week van teruggekomen. Het is er nu lente dus ja, het zonnetje scheen heerlijk. Eén van de mooie kanten van mijn werk. Ik heb er een dagje op het strand gelegen.” 

Zozo. En dat noemen ze werk?! Mensen met een echte baan liggen niet te luieren in het zonnetje. Die moeten keihard werken voor hun centen.
“Oh, maar ik ook hoor. Denk maar niet dat wij daar zonder reden even vrij zijn. Het is elf en een half uur vliegen naar Kaapstad, wat neerkomt op een werkdag van al gauw veertien uur. Een beetje rust is dan wel nodig voordat je weer zo’n lange vlucht terug moet. KLM heeft echt niet zoveel geld over om haar personeel zonder reden dagenlang vrij te geven, daar steekt een wettelijke werk-/rusttijdenregeling achter.” 

Ja, oké, maar de gemiddelde Nederlander draait ook lange dagen en die ligt de dag daarna ook niet op het strand.
“Nee, dat klopt. Maar die hebben ook niet met tijdverschillen te maken, of met zoveel onregelmatigheid, of met werkdagen van, wat ik net al zei, veertien uur. Trouwens, als u vindt dat ik zo’n luizenbaan heb en slapend rijk word, en u als “gemiddelde Nederlander” knetterhard moet werken en het zo slecht heeft, dan bent u toch hartstikke dom dat u niet gaat solliciteren als stewardess?” 

Ehhh…nee, vliegen is niks voor mij. Ik heb gauw last van heimwee en bovendien zou ik niet uren achter elkaar in zo’n metalen buis willen zitten.
“Oh, dus mijn baan is misschien toch niet zo easy als het lijkt?” 

Uhm, volgende vraag: hoe lang bent u nu vrij tot de volgende vlucht?
“Elf dagen.” 

Wat?! Elf dagen betaald op je billen zitten? Waarom in Godsnaam zo lang? 
“Zoals u weet, werk ik parttime. Ik werk 67%. Ik krijg dus ook een salaris van 67%. Een fulltime stewardess krijgt overigens zes dagen vrij.” 

Zes dagen betaald op je billen zitten, dat is nog steeds absurd lang. De gemiddelde Nederlander heeft niet zoveel vrije tijd.
“Zoals ik al zei, heeft dat te maken met de werk-/ rusttijdenregeling. Na bijvoorbeeld een Los Angeles, waar het negen uur vroeger is, en van waar je een werkdag maakt van opnieuw zo’n veertien uur, moet je lichaam voldoende herstellen zodat je weer klaar bent om vervolgens naar bijvoorbeeld Tokio te vliegen, waar het negen uur later is. Die tijdsverschillen en nachten doorwerken doen iets met je lichaam. Maar ik denk dat je dat zelf moet ervaren om het te kunnen begrijpen.” 

Nou, ik heb wel eens gevlogen hoor, neem me niet kwalijk. Ik ben wel eens op vakantie geweest naar Mexico en dan heb ik echt geen zes dagen nodig om bij te komen. 
“Nee, maar u zit dan de hele vlucht. U kunt slapen. Een stewardess werkt.” 

Koffie en thee inschenken, noemt u dat werken?
“Hahaha, u heeft kennelijk niets begrepen van de bezigheden van een stewardess.” 

Oh jawel hoor. Die liggen toch altijd op hun rug voor de piloten? Geen wonder dat ze moeten herstellen, hahaha.
(Mevrouw Van Dam zucht en zwijgt daarna even. Ik geloof niet dat ze echt humor heeft. Vervolgens antwoordt ze): “Geestig. U heeft vandaag vast uw lolbroek aan. Of uw grapjas. Er zijn inderdaad een hoop vooroordelen over mijn vak. En één ervan is dat wij altijd met de piloten liggen te rommelen. Ik kan u met zekerheid vertellen dat dat idee flink genuanceerd mag worden. Zoiets gebeurt heus wel. Er zullen er genoeg zijn die zich met zulke activiteiten bezighouden. Er zullen er net zoveel zijn die niets van piloten moeten hebben. Er zijn namelijk ook stewardessen die daar geen behoefte aan hebben, bijvoorbeeld omdat ze al een partner hebben of omdat ze er simpelweg geen behoefte aan hebben om te liggen rollebollen met een collega. Bij KLM werken inmiddels 8500 stewards en stewardessen. En die kun je echt niet allemaal over één kam scheren.” 

Nee, maar u snapt wat ik bedoel. Het is toch heel makkelijk om het elke reis weer met een ander te doen, met uw baan.
“Dat zal best. Maar kijkt u eens om zich heen. Ik ken genoeg mensen in mijn buurt waarvan de man of vrouw af en toe eens buiten de pot piest. En dat zijn uw “gemiddelde Nederlanders”. Maar eerlijk gezegd is dit zo’n afgezaagd onderwerp, ik word er een beetje heel erg moe van en besluit dan ook om er verder niet op door te gaan. Andere vraag alstublieft.” 

Heeft u wel eens iets ergs meegemaakt?
“Haha, ook weer zo’n feestvraag!” 

Feestvraag, wat bedoelt u daarmee?
“Als je als stewardess op een feestje komt, en men op een gegeven moment naar je beroep vraagt, volgen er altijd van die standaard vragen. Of het waar is dat stewardessen het met piloten doen. Of je nooit bang bent dat je neerstort. En ook of je wel eens iets ergs hebt meegemaakt.” 

Oh, weer een verkeerde vraag dus. U wilt ook hier niet op ingaan?
“Zei ik dat? Nee, hoor. Net als op ieder feestje geef ik ook nu keurig antwoord: ja, ik heb wel eens een brandje aan boord meegemaakt. Gelukkig zijn we met zijn allen goed getraind waardoor je in zulke situaties snel en adequaat kunt handelen. Met een sisser afgelopen dus. Verder heb ik op mijn eerste vlucht een sterfgeval meegemaakt, heb ik twee jaar geleden een zeer agressieve passagier moeten overmeesteren en heb ik onlangs nog een passagier moeten aansluiten op de defibrillator.”

Defibriwattes?
“Defibrillator. Dat is een apparaat dat, indien nodig, een elektrische schok kan toedienen waardoor het hart weer in een normaal ritme zou kunnen komen. Ook daarin word je als stewardess professioneel opgeleid. Net als in beademen en hartmassage. Hoort standaard bij de opleiding.” 

Maar jullie zijn toch gewoon serveerster in de lucht?
“Ja, dat zijn we ook. Maar omdat je in een vliegtuig onbereikbaar bent voor hulptroepen, krijg je zelf op meerdere gebieden training zodat je in noodsituaties correct kunt handelen. Zoals in het geval van een zieke passagier, of bij een brandje, of bij agressie aan boord.” 

Ja, dat heb ik ook wel eens meegemaakt. De man naast mij op die vlucht naar Mexico had ruzie met zijn achterbuurman. Zijn rugleuning mocht van die kerel niet naar achter. Werd haast een knokpartij!
“Ja, zulke dingen gebeuren. En als zoiets uit de hand loopt, kunnen wij niet even de politie bellen. Dan is het goed dat wij getraind zijn in het aanpakken van agressieve passagiers. Dus: ja, wij zijn serveerster in de lucht. Maar als het nodig is, zijn we ook verpleegster. En politieagent. En brandweerman.” 

Goh. En ik maar denken dat stewardessen domme dozen zijn, die niets anders kunnen dan koffie en thee inschenken, en een beetje verwaand kijken.
“Dan denkt u vast ook dat secretaresses domme typmiepen zijn die na sluitingstijd met hun directeur liggen te rampetampen, en dat bankmedewerkers doodsaaie mensen zijn die niets te melden hebben en dat alle gekleurde personen vandalen of serieverkrachters zijn?” 

Voordat u mij beschuldigt van discriminatie: ik heb niets tegen buitenlanders!
“Dat geloof ik best. Maar discriminatie heeft niet per definitie met buitenlanders te maken. Het gaat om het benadelen van mensen op basis van bijvoorbeeld hun huidskleur. Of hun beroep.” 

Even gauw een praktische vraag tussendoor: een paar vriendinnen van mij zijn binnenkort jarig. Ik wil ze graag een mooie nep-Rolex geven. Kun jij die niet eens voor me meenemen? Ik betaal je terug!
“Helaas. Zoiets doe ik niet meer. Ik heb vaak genoeg lopen shoppen en sjouwen voor anderen, maar ik ben vorige week gepakt bij de douane. Ik heb een waarschuwing gekregen en als ik nog eens gepakt word, heb ik een proces-verbaal aan m’n broek hangen. Ik kijk dus wel uit. Ten tweede heb ik niet zo heel lang geleden besloten om nooit meer iets mee te nemen voor mensen die geen respect voor mijn baan hebben. M’n werk belachelijk maken, mij als gewone, hardwerkende Hollander op feestjes te kakken zetten met ordinaire sensatievragen of rotopmerkingen, en ondertussen ben ik wel goed genoeg om voor zulke jaloerse figuren iets mee te nemen? Ik dacht het niet. Jammer dus.” 

Goed. Ik denk dat het tijd wordt om dit interview af te sluiten. Met een laatste vraag: waar moet u hierna naar toe?
“Naar Hong Kong. 48 uur daar en dan weer terugvliegen.” 

Fijne vakantie dan, mevrouw Van Dam.
“Zucht….”