Elk jaar wordt op het eiland in september de zomer afgesloten met een openbare les van de school. Elke leerling en elke leerkracht draagt iets bij aan het jaarlijks wisselende thema. Nora's klas is aan de beurt om dit te organiseren, onder leiding van de docent culturele vorming. Ringo is bekend op school en het komt voor, dat zijn naam valt op momenten dat naar inspiratie wordt gezocht voor bijzondere evenementen. Op een avond in juli komt een delegatie uit de klas met Ringo praten in diens bos­huisje. De docent is er ook bij. Ringo vindt het gezellig dat 'zijn tuin' ineens vol is met de stemmen van jonge mensen. Nora helpt hem met het inschenken van drankjes en het opdienen van hapjes. De docent is dezelfde die hij ooit zogenaamd wegstuurde, toen hij maanden geleden een praatje hield voor de klas. Zij, Wilma Stilson, brengt het nog eens in herinnering:

  'Het ging over "nee" zeggen en keuzes maken, meneer Rougemont.'

  'Noem me maar Ringo, dan zal ik Wilma tegen jou zeggen, goed?'

  'De leerlingen vonden het een leerzame ervaring.'

  'Wat was vorig jaar het thema?'

  'Eilanden.'

  'Moet het iets concreets zijn?'

  'We hebben ook eens "communicatie" gehad, maar bij voorkeur kiezen we een thema dat duidelijk is en iedereen iets zegt. Bovendien moet het op verschillende manieren verbeeld kunnen worden, bijvoorbeeld in de vorm van toneel, muziek of werkstukken. Omdat er een openbare les komt, moet het ook nog interessant zijn voor mensen van buiten de school.'

  'En waarom komen jullie bij mij?'

  'Laat een van de leerlingen dat maar eens verwoorden. Kenny, waarom komen we bij meneer Ringo?'

  De aangesprokene denkt even na en zegt dan: 'Omdat we ook buiten ons eiland willen kijken. En Ringo is iemand die van "buiten" komt en toch het eiland kent.'

  'Goed,' zegt Ringo. 'Ik begrijp het, geloof ik. Een thema verzinnen is niet zo moeilijk. Ik stel voor dat we eerst onze horizon eens wat verbreden en dat we daarna iets hanteer­baars aanpakken.'

Iedereen praat door elkaar en het duurt even voordat ze rustig bij elkaar zitten. Ringo en de lerares kijken elkaar aan met een snelle blik van verstand­houding, maar ze waken ervoor te glimlachen, want dat zou verkeerd kunnen worden opgevat door de leerlingen. Ringo maakt een breed gebaar en gooit een vraag op:

  'Wat is het breedste onderwerp dat er is?'

  'De lucht.'

  'De tijd.'

  'De mens.'

  'De wereld.'

  'De werkelijkheid.'

  'Kennis.'

  'De waarneming.'

  Er komen veel verschillende reacties. Ringo kijkt waarderend naar docent Wilma en zegt:

  'Ja, dat zijn brede onderwerpen. Maar het moet ook nog een beetje spannend zijn, vinden jullie niet?'

  Iedereen kijkt hem verwachtings­vol aan.

  'Wat dachten jullie bijvoorbeeld van "de waarheid"?

  Verbaasde blikken. Ringo gaat verder:

  'Dat is een leuk onderwerp. Wat is waarheid? Er zijn ruwweg twee opvattingen: de ene opvatting is dat er een "algemeen geldende waarheid" is en de andere opvatting is, dat iedereen zijn eigen waarheid heeft. Als jij jezelf de populair­ste jongen of het po­pulair­ste meisje van het eiland vindt, is dat jouw waarheid. Iemand anders denkt er misschien anders over en dat is dan ook diens waarheid. Of je kunt proberen te "bewijzen" dat het zo is, maar dat is niet altijd simpel. Want dan moet je het weer eens zijn over de manier waarop je dat aan gaat tonen.'

   De docent zegt: 'Ja, maar laten we het niet te ingewikkeld maken. Wil je zeggen dat wat waar is, meestal een werk­hypothese is, waar je eventueel medestanders voor kunt vinden?'

  'Nee, het ligt aan je onderwerp. Dat die boom daar groen is, kunnen we rustig voor een "grote waarheid" houden. Dat is wel zo praktisch. Als jij vindt dat hij roze is, moet jij dat zelf weten. Dat is dan jouw eigen mini­waarheid. Maar als ik zeg dat dit bos niet gekapt mag worden, omdat het eiland er minder mooi van wordt, dan hebben we met smaak te maken, of met een voorkeur. Is het "waar" dat het eiland er minder mooi door wordt? Misschien zijn er ecologische redenen om het bos te laten staan, maar ook daarbij gelden ver­schillende opvattingen van "waarheid". '

  'Ik snap het nu al niet,' zegt een jongen.

  'Een ander voorbeeld dan: het is makkelijk om het erover eens te zijn dat het hier nu niet regent, of dat deze stoel vier poten heeft. Maar als het gaat om de definitie van wat een goed leven is, lijkt er niet één waarheid te zijn, maar vele waarheden.'

  'Ja, maar dan is de waarheid toch weer voor iedereen anders,' reageert dezelfde jongen, wiens naam Ringo is vergeten..

  'Het is vooral ook een kwestie van betrokkenheid bij wat je doet. Als je zegt dat de waarheid voor iedereen weer anders is, ontken je dat er algemene waarheden zijn en kun je net zo goed op je handen gaan zitten. Waarom zou je je inzetten voor iets dat voor jou wel waar is, maar net zo goed ook niet waar zou kunnen zijn? Als je ervan overtuigd bent dat er een algemene waarheid is, dan heeft het zin je leven daarnaar in te richten.'

  'Is dat niet gevaarlijk, als je denkt dat er een algemene waarheid is?' vraagt de docent.

  'Ja, dat is heel gevaarlijk. Maar gevaar is niet per se iets wat je uit de weg moet gaan.'

De kleine groep is stil. Iedereen lijkt over Ringo's woorden na te denken. De stilte van het bos wordt alleen verbroken door een enkel rond­scharrelend dier en het lichte ruisen van de wind.

  'Hoe kom je erachter wat een algemene waarheid is?' Het is Nora die dit vraagt. Ze klinkt aarzelend, alsof ze niet zeker weet of ze het antwoord wil weten.

  Ringo kijkt haar glimlachend aan. 'Er zijn dingen die uitgaan boven je eigen waarheid. Zoals het algemeen belang, of algemeen aanvaarde of meetbare feiten. Het is niet moeilijk om erachter te komen wat dergelijke algemene waarheden zijn. Maar er zijn ook dingen die niet uitgaan boven je eigen privé­waarheid. Sinds de Kentering zijn het algemeen belang en de meetbare feiten belangrijker dan de privé­waarheden van de afzonderlijke burgers. Maar ik sluit niet uit dat er ooit een tijd komt, waarin je ontdekt dat jouw eigen waarheid alle andere waarheden blijkt te omvatten.'

  'Een raadsel­achtige uitspraak, meneer Ringo,' zegt de docent. 'Als we in zulke spannende tijden leven, is het dan niet beter om de waarheids­discussie te vergeten en in jezelf de vrede te bewaren en onverstoor­baar alle gebeurte­nissen tegemoet te treden?'

  'Zoals de bomen die daar staan? Ongenaakbaar en kalm? Ik heb het vaak geprobeerd, maar het wil mij niet lukken. Ik vertrouw er wel op dat alles goed komt, maar er zijn momenten dat ik mijn twijfels heb. Misschien heeft een boom geen twijfels, dat zou kunnen. Je kunt pas neutraal en onver­stoorbaar leven, als je het absolute vertrouwen hebt dat het leven in goede handen is, denk je ook niet?'

  'Misschien hoeft dat niet. Je kunt er ook van uitgaan dat de absolute waarheid niet bestaat en je daarbij neerleggen. Dan weet je dat je niets zeker weet en heb je dus ook geen reden meer om je ergens druk over te maken.'

  'Misschien wel, Wilma, maar er zullen altijd mensen zijn die zich druk maken, ook als ze zich hebben voor­genomen om zich vooral niet druk te maken. Maar misschien hebben we genoeg theoretisch gepraat. Weet een van jullie een mooi thema dat voor zo veel mogelijk mensen duidelijk en aantrekkelijk kan zijn?'

Het groepje leerlingen lijkt blij te zijn dat er weer wat meer concreet wordt gepraat en er komen tal van suggesties op tafel. Uitein­delijk wordt met algemene instemming besloten dat het thema voor de openbare les in september omschreven zal worden als 'bomen'.