18  Alle reclame gaat weg



Guatemala, 2001

In de bergen van het noord­westen van Guatemala, verscholen tussen twee dorpen en op ongeveer acht uur reizen van Huehuete­nango en de Pan-Ameri­kaanse Weg, staan vier eenvoudige houten huizen. In een ervan verblijft een oude man, in de andere wonen zijn medewerkers. Mirrari is tweeën­tachtig, nog altijd heel actief, helder en gezond, al loopt hij met een stok. Hij is vorig jaar uit het Mexicaanse oerwoud hierheen verhuisd, omdat hier het klimaat meer gematigd is en omdat hij rust zocht om zijn plannen ongestoord verder te kunnen ontwikkelen. Het is zeer afgelegen. De groep heeft de huizen zelf gebouwd, elektriciteit krijgen ze van een generator. De telefoon­verbinding loopt via een satelliet. Er staan ook schotels voor tv-ontvangst. Politiek gezien is het, op incidentele opris­pingen na, in deze streek al lang vrij rustig. De burgeroorlog is drie jaar geleden afgelopen.
  Het is hoog­zomer en het regent, wat normaal is in de regentijd, maar de oude Mirrari is er nog steeds niet helemaal aan gewend. Hij is nat geworden toen hij van zijn huisje overstak naar dat van Miguel, waar iedereen bijeen is voor een bespreking.
  Ze zijn met zijn zevenen. De meesten hebben bijzondere taken en capaciteiten, zoals op het gebied van financiën, infor­matica, planning en communi­catie. Miguel heeft geen speciale functie. Hij is meestal op reis, bezig met schatgraven of het leggen van contacten. Hij is een goede gastheer en geniet veel waardering. Er wordt naar hem geluisterd, niet alleen als hij verhalen vertelt, maar ook als hij een mening geeft. Wanneer Mirrari arriveert, neemt Miguel het woord:
  'Nu onze geachte leider er is,' Miguel glimlacht breed, 'kunnen we beginnen. Toen Paul en Ruth hier vorige maand waren, hebben we met hen vast­gesteld dat de opbouw van de netwerken volgens plan verloopt of zelfs sneller gaat dan we dachten. Verder ziet het ernaar uit, dat we voorlopig genoeg geld zullen hebben, dat de techno­logie ons enorm zal kunnen helpen en dat er in praktische zin grote stappen zijn gezet. Vandaag wil MJ de aanzet geven voor een toekomstige nieuwe inspiratie in religieuze zin. MJ, aan jou het woord.'
  'MJ? Laat mijn zoon maar niet horen dat jullie me zo noemen. Hij vindt zoiets al gauw flauwekul. Mij kan het niet schelen, ik word te oud om me over dergelijke dingen druk te maken. Wel, ik weet niet hoe de ontwikkelingen in detail zullen verlopen, maar wat we in elk geval kunnen doen, is voorbereid zijn. We hebben de afgelopen jaren naar ongeveer alle aspecten van de wereld­situatie en van de komende tijd gekeken, maar er is één aspect dat nog ontbreekt. Dat is het samen­bindende element. Omdat ons grote, schokkende gebeurtenissen te wachten staan, moeten we er rekening mee houden dat de mensen daarna behoefte zullen hebben aan een nieuwe, bindende inspiratie voor hun leven. Bovendien zou het goed zijn, als die nieuwe inspiratie meteen een richting aangeeft, die de wereld tot een betere plek maakt om te wonen en te werken.'
  'Denk je aan een nieuwe filosofie, MJ?' vraagt Carly, een serieus kijkende vrouw in zwarte kleren. Zij is een expert in het werven van fondsen en van huis uit een gelovig christen.
  'Of aan een nieuwe drug,' oppert Bertholdo, een jongeman van hoogstens twintig met jeugd­puistjes en een spijker­pak aan. Hij werkte vroeger op koffie­plantages in de buurt.
  'Een nieuwe filmster of een sportheld als nieuwe Messias die een reli-trend in het leven roept...' denkt Miguel hardop.
  'Nee, nee, daar is het onderwerp veel te serieus voor,' zegt Mirrari. 'We hebben iets nodig dat een aantal in het bewustzijn sluimerende elementen samen­bundelt en dat tegelijk een richting aangeeft. Je kunt het vergelijken met de doorbraak van het christendom in het Romeinse rijk. In dat enorme rijk bevonden zich op een gegeven moment zoveel verschillende volken met bijbehorende religies, dat de nieuwe beweging van de christenen de keizer van pas kwam als gezamenlijke, nieuwe inspiratie. In die beweging zaten genoeg herkenbare rituelen en oude mysteries om haar aanvaardbaar te maken en er zaten ook enkele nieuwe dingen in die de Romeinse keizers goed uitkwamen: het sociale, het optimis­tische en vooral het apolitieke karakter ervan. Als de mensen regelmatig samen hun godsdienst­oefeningen hielden en zich om elkaar bekommerden, hadden ze geen tijd om zich met staatszaken te bemoeien.'
  'Je hebt dan wel enig spektakel nodig,' meent Miguel. 'Anders gelooft niemand dat zo'n nieuwe inspiratie belangrijk is.'
  'Je zou nu alvast met de marketing ervan moeten beginnen,' zegt Carly en de rest van het gezelschap knikt bedachtzaam.
  Mirrari schudt zijn oude hoofd. Hij is al zijn grijze haren kwijt en heeft nu een gebruinde, volkomen gladde schedel, die glimt in het licht van een olielamp aan het plafond. De deuren van de ruimte waar zij zitten, staan open naar de veranda waarlangs de regen gestaag neervalt. 'Jullie vergeten dat er spektakel genoeg zal zijn.'
  'Een extra wonder kan toch geen kwaad, desnoods iets met een weder­opstanding of een hemelvaart vanaf een bergtop,' houdt Miguel vol.
  'Zo'n hemelvaart heb ik al eens gedaan. Toen ik begin dertig was, sprong ik van een berg af – met een parachute. Er was niemand bij. Ik raakte gewond toen ik te hard neerkwam. Heel menselijk, en een wonder was het niet. In feite is dat de reden waarom ik met een stok loop. Een weder­opstanding heb ik ook gedaan: toen ik jaren na mijn verdwijning weer opdook. Maar wonderen zijn een tikje uit de tijd. Als je de zeeën zou klieven, gelooft niemand het wanneer er geen TV bij is. En als je ziekten geneest zonder pillen of operaties, zeggen ze dat het gewoon een spontane genezing was. Nee, de spektakels laat ik rustig aan de natuur en de loop van de geschiedenis over. Over een jaar of twaalf zullen er genoeg rampen en andere grote gebeurtenissen hebben plaatsgevonden om de geest van de mensen rijp te maken voor nieuwe inspiratie. Al is het maar, omdat men verdere rampen zal willen voorkomen.'
  'Maar de mensen zullen wantrouwend zijn en degenen die ons helpen zullen ook een teken nodig hebben,' zegt Carly met nadruk.
  De oude man kijkt een tijd naar de regen. Dan knikt hij langzaam: 'Je hebt gelijk. Er zal een teken zijn, alleen zal dat pas na enkele jaren duidelijk worden.'
  'Wat zal het teken zijn?' vragen drie, vier leden van het gezelschap tegelijk.
  'Houd het nog even voor jullie,' zegt Mirrari, 'maar de Golf­stroom zal weer warmer worden en de winters kouder en minder nat. Na een aantal jaren zal iemand erachter komen dat de as van onze planeet iets zal zijn verschoven.'
  'Dat wordt toch nauwkeurig bijgehouden?' vraagt een van de aanwezigen, een donker­blonde vrouw van middelbare leeftijd.
  'Waarschijn­lijk heeft men het na de rampentijd daarvoor te druk,' antwoordt Carly in Mirrari's plaats. Ze vindt de oude man soms wat erg zuinig met informatie. In gedachten moppert ze op hem, maar dan dringt opeens tot haar door wat hij zojuist heeft gezegd. Op datzelfde moment daagt het ook bij de anderen.
  'De aardas? Nee! Verschoven! Dat kan niet! MJ, doe niet zo raar! Je neemt ons niet serieus. Bestaat niet!' roepen ze door elkaar.
  'Hoe weet je dat?' vraagt Miguel ten slotte.
  'Mayawetenschap,' zegt Mirrari eenvoudig. 'Klopt altijd.'
  'Ja, we weten dat ze miljoenen dagen vooruit konden rekenen, maar de aardas?'
  'Het is de enige conclusie. Je hoeft het niet te geloven, maar je zult het tegen die tijd wel zien.' Mirrari spreekt met rustige overtuiging. De anderen kalmeren. Ze zijn wel iets gewend van hun oude inspirator. Hij vervolgt:
  'Dat is het teken waarop gewacht wordt. Maar we moeten het zo inrichten dat de mensen zullen denken dat zij er de oorzaak van zijn. We zullen tempels of liever gemeen­telijke samenkomst­huizen nodig hebben, waar cultuur en samenleving elkaar ontmoeten. Ik stel me ook voor dat je overal ter wereld in het landschap en in de steden torens neerzet, met bijvoorbeeld een grote letter W erop, van "Wereld", of een andere letter die past bij de taal die ter plaatse wordt gesproken. Want de wereld zelf moet de leidraad worden, niet het individueel welzijn.'
  De anderen knikken. Ze weten dat overal ter wereld groepen mensen aan veranderingen werken en dat het moment om deze door te voeren in de naaste toekomst zal aanbreken. Alleen Bertholdo heeft nog aarzelingen: 'Maar die torens zullen echt niet opvallen, er staat al zoveel reclame.'
  Carly reageert: 'Alle reclame gaat weg, weet je nog?'
  De jongeman kijkt geschokt. 'Ik..., oh? Ja, dat is waar. Ik wist niet dat dat een serieus idee was. Ik bedoel, ik kan me niet voorstellen dat we zonder al die plaatjes en slogans zullen moeten leven.'
  'Je zult je leven zelf een beetje moeten opfleuren, Bertholdo. Dat is misschien een verschrikkelijk vooruitzicht, maar je leert er wel mee omgaan,' zegt Mirrari vriendelijk. 'Goed, waar was ik? O ja, als straks het klimaat en het weer zich voorlopig lijken te herstellen en als we de geesten en harten kunnen winnen om de problemen op de wereld anders aan te pakken, is dat het moment om een volkomen nieuwe religie te introduceren.'
  'Religie?' vraagt Miguel, 'kun je niet beter spreken van "gezamenlijk doel" of "een­drachtige aanpak van bepaalde problemen"? "Religie" klinkt zo ouderwets, daar valt niemand toch meer voor?'
  'Het woord "religie" doet er niet toe. Maar als je ook de harten van de mensen wilt winnen, zul je iets moeten bedenken dat in de mensen zelf leeft, iets met gevoel en verlangen, met hoop en vertrouwen, met uitzicht en liefde. Iets dat werkt. Zoals je dat in religies kunt vinden en niet in Green­peace of in winkel­centra. We zullen een systeem moeten vinden dat de mensen op hun gevoel aanspreekt en dat verstandig genoeg in elkaar zit om de wereld te veranderen. Je kunt het "religie" noemen, maar dat hoeft niet. Maar als je de oude religies inzet, krijg je meteen te maken met de onderlinge ruzies. We hebben dus een nieuwe bindingsfactor nodig. Die factor kunnen we straks, als alles en iedereen knock-out ligt, afdwingen.'
  Mirrari zegt er maar niet bij dat de oude Maya's en Olmeken ook de stand van de aarde ten opzichte van de sterren en planeten bestudeerden. Zij moeten geweten hebben dat ons hele zonnestelsel zich als één geheel gedraagt en als totaal reageert op een reusachtig zwart gat midden in de melkweg. Geen wonder dat niet alleen de aarde warmer wordt, maar ook de andere planeten. Zijn medewerkers zouden hem niet geloven. Hij krijgt lang niet altijd de handen op elkaar voor zijn suggesties. Hij weet nog goed hoe hij in alle contact­groepen over de hele wereld op grote verontwaardiging stuitte, toen hij mensen­offers noemde als middel om indruk te maken en snelle veranderingen af te dwingen. Mirrari had zich verweerd met 'Maar het is nu toch ook zo, dat het verkeer slachtoffers maakt? Dat er jaarlijks wereldwijd honderd­duizenden mensen onder dokters­handen onnodig doodgaan door medische fouten? Die worden toch ook "nood­zakelijke" slacht­offers genoemd, offers ter wille van de vooruitgang? Ik wil het alleen meer zichtbaar maken...' had hij gezegd. Men had zijn voorstel niet 'correct' gevonden. Verkeers­slachtoffers en medische slachtoffers werden immers juist daarom zo geruisloos mogelijk weggewerkt, omdat deze doden nu eenmaal als toevallig en onvermijdelijk werden gezien. Je ging toch geen mensen aanwijzen om geofferd te worden als ze niets mankeerden? Dat was onmen­selijk! 'Wel, je zou kunnen loten? Nieuwe vorm van staats­loterij?' had hij nog geprobeerd, maar er was voor hem geen doorkomen aan. Toch had hij deze afwijzing niet ervaren als een persoonlijke nederlaag. Het was maar een detail. Op de hoofdlijnen kreeg hij alle steun.