8

DE KERN VAN DE

VERSLAVINGSILLUSIE

Misschien heb je na de vorige hoofdstukken verstandelijk al begrepen hoe de verslaving zichzelf in stand houdt. Misschien heb je zelfs al een glimpje verbazing of humor gevoeld, een sprankje hoop dat er een uitweg is uit deze illusie. In dit hoofdstuk gaan we op zoek naar de kern van de verslavingsillusie. Wat is die kern, en waar komt de energie vandaan die de illusie eromheen in stand houdt? Het zal je niet verbazen dat deze energie door jouzelf geleverd wordt. Je voelt je niet voor niets zo moe en lusteloos tussen de opeenvolgende ontsnappingen in. Het kost enorm veel moeite om zo’n sterke illusie als een verslaving in stand te houden. Daarom voelen mensen die via de Opluchting-methode stoppen zich al binnen enkele dagen sterker. Ze hebben meer energie, voelen zich fitter en hebben meer zin om iets te gaan doen.

In het vorige hoofdstuk heb je al gezien dat verslaving een vicieuze cirkel is met aan de ene kant het gebruik van het middel en aan de andere kant de negatieve gevoelens over jezelf. Bijvoorbeeld: je vindt het zwak om te gebruiken, maar je gebruikt om even te ontsnappen aan dat gevoel van zwakte. Of: je voelt je schuldig over je verslaving, maar je hebt het middel nodig om af en toe even van dat schuldgevoel af te komen. Kortom: je hebt een negatief gevoel over jezelf omdat je verslaafd bent, maar je hebt het middel nodig om af en toe van dat rotgevoel over jezelf af te zijn. Het is zo prettig om van dat rotgevoel af te zijn en voor even weer lekker in je vel te zitten, je kunt daar echt naar verlangen, echt zin in hebben. Zo geeft het middel een kunstmatige vorm van zin hebben in je leven. Maar ondertussen neemt je eigen gevoel van zinloosheid toe, en voel je je machteloos om daar zelfstandig iets aan te veranderen.

Onderzoek nu je eigen negatieve gevoelens. Wat is jouw negatieve gevoel over je verslaving? Wat zegt dat gevoel precies over jezelf? Meestal is zo’n negatief gevoel heel moeilijk in woorden uit te drukken. Het is voor sommigen een diep gevoel van afkeer of walging, boosheid of verachting, medelijden of mislukking, zwakte of domheid enzovoort. Onderzoek jouw negatieve gevoel en kijk welk oordeel over jezelf erin verborgen zit. Probeer deze zelfafwijzing zo eenvoudig mogelijk onder woorden te brengen. Ga in gedachten terug naar situaties waarin je jezelf machteloos voelde, waarin je jezelf schaamde. Kijk naar een gebeurtenis waarin iemand die om je geeft zijn bezorgdheid uitsprak over je verslaving, en hoe je jezelf toen voelde. Kijk naar die negatieve gevoelens zonder erin te gaan zwelgen. Kijk ernaar met een open en eerlijke blik. Doe deze oefening ook als je zelf niet verslaafd bent. Kijk dan naar andere situaties waarin je jezelf veroordeelt. Wat zeggen die negatieve gevoelens over jezelf? Leg dit boek even terzijde en sla het boek van je herinnering open, hoofdstuk ‘Pijnlijke ervaringen’. Kijk ook in de hoofdstukken ‘Afwijzingen’, ‘Mislukkingen’, ‘Schuldgevoelens’ enzovoort. Welk negatief oordeel over jezelf vind je in die negatieve gevoelens? Wat is het precies dat je afwijst in jezelf? Doe het nu, en doe het minstens een minuut.

Begint het je duidelijk te worden wat jouw belangrijkste negatieve gevoel is? Kijk nu nog eens wat verder, naar gebeurtenissen die niets met de verslaving op zich te maken hebben. Crisissituaties die je in het verleden hebt meegemaakt, toen je relatie stukliep, toen je veel alleen was, toen je je werk kwijtraakte. Kijk of je dat negatieve gevoel daar ook in herkent. En kijk ook eens naar het verre verleden, toen je nog in de puberteit zat, en nog verder, toen je nog een kleuter was. Kun je je uit die tijd nog momenten herinneren waarop je ook zo’n negatief gevoel over jezelf had? Ga nog eens op onderzoek uit en kijk nu voorbij je verslaving. Doe het nu.

Heb je al een idee wat jouw negatieve gevoel over jezelf zegt? Misschien vind je het moeilijk om de woorden erbij te vinden. Om je te helpen geef ik hieronder een lijstje met mogelijkheden. Negatieve gevoelens zeggen iets over jezelf en meestal is het een of enkele van de onderstaande uitspraken. Als je moeite hebt om jouw gevoel erin te herkennen, streep dan eerst weg wat het volgens jou in elk geval niet is. En kies er dan één die het beste weergeeft wat jouw belangrijkste negatieve gevoel over jezelf zegt. Als je niet kunt kiezen uit twee mogelijkheden mag je ze allebei nemen.

Ik ben stom.

Ik ben slap.

Ik ben slecht.

Ik ben waardeloos.

Ik ben niet goed genoeg.

Ik hoor hier niet thuis.

Ik mag hier niet zijn.

Ik ben een mislukking.

Ik ben een egoïst.

Ik ben middelmatig.

Ik ben laf.

Ik ben lui.

Ik ben raar.

Ik ben lelijk.

Ik ben zwak.

Ik ben gewoontjes.

Ik ben een loser.

Heb je je keuze gemaakt? Gefeliciteerd! Je hebt je negatieve geloof gevonden. Ieder mens heeft een verborgen negatief geloof over zichzelf. Het negatieve geloof is de kern van je verslavingsillusie. Het is de kern van iedere afhankelijkheid en dwangmatigheid. Het is de oorzaak van iedere remming, blokkade en onvrede met jezelf. In het volgende hoofdstuk leg ik dit uit.

Voor die tijd kun je nog een bijzondere ervaring beleven, als je dat wilt. Leg het boek weg, loop naar de badkamer of ergens anders waar een spiegel hangt. Ga ervoor staan en spreek dan hardop en met heldere stem je negatieve geloof uit. En dat bedoel ik letterlijk, dus alleen de drie of vier woorden beginnend met ‘ik ben’... en verder niets. Zeg het zonder verklaring of vergoelijking, zonder beklag of schaamte, zonder ironie of sarcasme, zonder boosheid of agressie, zonder act of pose, maar gewoon als de simpelste expressie van het diepe en doorgaans goed verborgen negatieve gevoel dat je over jezelf hebt. Ik weet dat deze opdracht raar lijkt, maar doe hem toch en oordeel pas achteraf. De uitleg volgt later in dit boek.