5

Het was de tweede maal dat Hardin een vergadering van de Raad bijwoonde als men de informele besprekingen die de leden van de Raad met de nu afgereisde lord Dorwin hadden gehad, niet meerekende. Toch was de burgemeester ervan overtuigd dat er tenminste een, zo niet twee of drie andere vergaderingen waren geweest waarvoor hij om een of andere reden niet was uitgenodigd. 

Als er geen ultimatum was geweest, zouden ze hem waarschijnlijk ook voor deze vergadering geen uitnodiging gestuurd hebben, dacht Hardin; althans daar kwam het op neer, hoewel een oppervlakkige interpretatie van de visigraaf-documenten misschien de indruk gevestigd zou hebben dat hier sprake was van een vriendelijke gedachtenwisseling tussen twee potentaten. 

Maar dat nam niet weg dat het toch een ultimatum was. 

'Achteraf blijkt dus dat ze ons niet veel tijd zouden gunnen - drie maanden maar. Toch hebben we die tijd ongebruikt naast ons neergelegd. Dit document hier, geeft ons nog een week de tijd. Wat doen we?' 

Pirenne fronste verontrust zijn wenkbrauwen. 'Er moet ergens een vergissing bestaan. Het is ondenkbaar dat zij de zaak tot het uiterste zouden willen drijven na lord Dorwin's verklaring omtrent de houding van de Keizer en het Imperium.' 

Hardin veerde overeind. 'U hebt de Koning van Anacreon blijkbaar op de hoogte gebracht van lord Dorwin's standpunt.' 

'Inderdaad, dat heb ik gedaan na de Raad een voorstel tot stemming te hebben voorgelegd.' 

'En wanneer heeft deze stemming dan wel plaatsgevonden?' 

'Ik geloof niet dat ik daarover verantwoording behoef af te leggen, meneer de burgemeester,' antwoordde Pirenne uit de hoogte. 

'Goed goed. Zo belangrijk is het nu ook weer niet. Ik ben alleen van mening dat de diplomatieke weergave van lord Dorwin's belangrijke bijdrage tot de situatie de oorzaak is geweest van deze vriendelijke mededeling' antwoordde Hardin met een zure glimlach. 'Als dat niet het geval was geweest hadden ze ons misschien nog wat uitstel verleend - hoewel, gezien de houding van de Raad in deze dit ons toch niet veel geholpen zou hebben.' 

'Mag ik weten hoe u tot deze merkwaardige conclusie bent gekomen, meneer de Burgemeester?' 

'Heel eenvoudig. Door gebruik te maken van een veel verwaarloosde eigenschap: gezond verstand. Weet u, er bestaat een tak van wetenschap, bekend als symbolische logica, die gebruikt kan worden om onze taal te ontdoen van allerlei overbodige verdorde aanhangsels.' 

'Nou, en?' zei Fulham. 

'Van die wetenschap heb ik gebruik gemaakt. Ik heb hem onder meer toegepast op dit document. Omdat ik wist waar het om ging, had ik daar persoonlijk geen behoefte aan ...' 

Hardin haalde een paar vellen papier uit de map die hij onder zijn arm droeg en legde ze voor zich op de tafel. 'Ik heb dit, tussen twee haakjes, niet zelf gedaan,' zei hij. 'Zoals u ziet, zijn ze ondertekend door Muller Holk van de afdeling Logica.' 

Pirenne boog zich over de tafel om het een en ander beter te kunnen zien. 

'Deze boodschap van Anacreon omvat een eenvoudig probleem. Wat u hier in symbolen ziet weergegeven, komt in feite neer op het volgende: "Geef ons binnen een week wat we willen hebben of we slaan jullie rot en komen het halen!".' 

Terwijl vijf leden van de Raad de symbolen doornamen, werd er door niemand een woord gesproken. Tenslotte ging Pirenne zitten en kuchte. 

'Geen moeilijkheden, dr. Pirenne?' vroeg Hardin. 

'Lijkt me van niet, nee.' 

'Uitstekend.' Hardin legde de papieren weer op hun plaats. 'Voor u ziet u een kopie van het verdrag tussen Anacreon en het Imperium - een verdrag dat is getekend door dezelfde lord Dorwin die ons verleden week een bezoek bracht en ernaast ligt een symbolische analyse ervan.' 

Het verdrag besloeg vijf pagina's in kleine druk. De symbolische analyse nam niet meer dan een halve pagina in beslag. 

'Zoals u ziet heren, blijkt negentig procent van het verdrag uit zinloze uitspraken te bestaan. Wat er overblijft kan als volgt worden omschreven: 

'Verplichtingen van Anacreon aan het Imperium: geen!' 

'Macht van het Imperium ten aanzien van Anacreon: geen!' 

Beide stukken werden opnieuw door de vijf leden van de Raad met elkaar vergeleken. 'Het schijnt te kloppen,' zei Pirenne bezorgd toen ze ermee klaar waren. 

'U geeft dus toe dat het zogenaamde verdrag in feite op een onafhankelijksheidsverklaring van Anacreon neerkomt en de aanvaarding daarvan door het Imperium?' 

'Het lijkt er inderdaad veel op.' 

'En gelooft u niet dat Anacreon zich daar bewust van is en vast van plan is zijn onafhankelijkheid door te drukken - vooral nu uit alles blijkt dat het Imperium niet in staat blijkt bedreigingen ten uitvoer te brengen. Was dat wel het geval dan zou het de onafhankelijkheid van Anacreon nooit hebben geduld.' 

'Maar hoe verklaart burgemeester Hardin dan lord Dorwin's verklaringen omtrent het verlenen van steun?' sprak Sutt. Hij haalde zijn schouders op. 'Het leek allemaal nogal bevredigend.' 

Hardin leunde achterover in zijn stoel. 'Weet u, dat is nu net het meest interessante van de hele geschiedenis. Ik geef toe dat ik meneer de baron een enorme ezel vond toen ik hem voor het eerst ontmoette, maar het blijkt dat hij een kundig diplomaat en een bijzonder intelligent man is. Ik ben zo vrij geweest al zijn uitspraken op de band vast te leggen.' 

Deze verklaring veroorzaakte een enorme opschudding. Pirenne keek Hardin met open mond en vol afgrijzen aan. 

'Wat geeft dat nu?' vroeg Hardin. 'Ik geef toe dat het een ernstige inbreuk op de gastvrijheid was en iets wat 'n zogenaamde gentleman nooit zou doen en dat er onaangenaamheden zouden zijn ontstaan als hij er achter zou zijn gekomen, maar gelukkig is dat niet gebeurd. Ik heb de tekst laten kopiëren en naar Holk gestuurd om hem te laten analyseren.' 

'En waar is die analyse?' vroeg Lundin Crast. 

'Dat is nu juist het interessante,' antwoordde Hardin. 'Het was de moeilijkste analyse van allemaal. Na twee dagen hard werken, was Holk erin geslaagd alle zinloze uitspraken, alle vage en verwarde onzin uit de tekst te verwijderen. En wat was het geval? Er bleef niets over. 

Lord Dorwin, mijne heren, blijkt letterlijk niets gezegd te hebben, maar hij deed het zo dat niemand het in de gaten had. Zo, daar zijn dan die verklaringen omtrent zogenaamde steunverlening van het Imperium!' 

Hardin had evengoed een stinkbom op tafel kunnen werpen. Hij wachtte geduldig tot de consternatie iets gezakt was. 

'Waar het op neer komt, is dat u door het uiten van bedreigingen - en dat waren het - zoals het ondernemen van acties door het Imperium tegen Anacreon, u alleen maar een vorst irriteerde die wel beter wist. Het enige resultaat was het ultimatum dat we hebben ontvangen en daarmee zijn wij teruggekeerd bij oorspronkelijke uitlatingen. We hebben nog een week de tijd. Wat doen we er mee?' 

'Het komt mij voor,' zei Sutt, 'dat we geen andere keus hebben dan toe te staan dat Anacreon militaire bases op Terminus vestigt.' 

'Dat ben ik met u eens,' antwoordde Hardin, 'maar wat kunnen we doen om ze er zo snel mogelijk weer af te trappen?'

'Het lijkt of u vastbesloten bent geweld te gebruiken,' zei Yate Fulham. 

'Geweld is de laatste toevlucht van mensen die een situatie niet meer meester zijn,' antwoordde Hardin, 'maar ik ben beslist niet van plan de rode loper voor hen uit te leggen.' 

'Ik vind dat u een gevaarlijke houding aanneemt; een houding die des te gevaarlijker is omdat een groot deel van de bevolking er de laatste tijd net zo over schijnt te denken. Ik moet u er op wijzen, burgemeester dat de Raad op de hoogte is van uw recente praktijken.' 

Hij zweeg. De anderen schenen het met hem eens te zijn. Hardin haalde zijn schouders op. 

'Als u de City opzweept tot geweld, zal dat alleen maar leiden tot zelfmoord op grote schaal en wij zijn niet van plan dat toe te staan. Ons beleid heeft maar een doel: de Encyclopedie. Wat wij, zullen doen of laten wordt bepaald door de vraag of het de Encyclopedie veilig zal stellen.' 

'Dat betekent dus dat wij vlijtig moeten doorgaan met niets doen,' zei Hardin. 

'U hebt zelf aangetoond dat het Imperium ons niet zal helpen,' zei Pirenne verbitterd, 'hoewel ik niet begrijp waarom,' voegde hij eraan toe. 'Als een compromis noodzakelijk is dan ...' 

Hardin had het griezelige gevoel dat hij hard holde maar niet van zijn plaats kwam. 'Er bestaat geen compromis! Begrijpen jullie dan niet dat al dat geklets over militaire bases alleen maar onzin is? Haut Rodric liet duidelijk merken waar Anacreon op uit is: annexatie van Terminus en het aan ons opdringen van zijn feodale systeem van landgoederen en van een primitieve economie van adel en boeren. Misschien zal onze kernenergie-bluf hun acties vertragen, maar dat zij tot actie zullen overgaan staat als een paal boven water.' 

Hij stond verontwaardigd op. De anderen volgden zijn voorbeeld. Alleen Jord Fara bleef zitten. 

'Ik verzoek iedereen te gaan zitten,' zei hij. 'Kom kom, burgemeester Hardin, het heeft geen enkele zin om zo kwaad te worden. Niemand hier heeft verraad gepleegd!' 

'Daar zult u mij eerst van moeten overtuigen!' 

Fara glimlachte. 'U weet heel goed dat u dat niet meent. Kom laat mij aan het woord!'

Zijn kleine slimme oogjes waren half gesloten en zijn gezicht glom van het zweet. 

'Het heeft geen enkele zin langer te verbergen dat de raad heeft besloten dat de oplossing van het probleem Anacreon is gelegen in hetgeen het Gewelf zal openbaren als het over zes dagen wordt geopend.' 

'Moeten we dat als uw aandeel tot de oplossing beschouwen?' 

'Ja.' 

'Dus als ik het goed heb, wilt u dat we gelaten afwachten tot de oplossing als een deus ex machina uit het Gewelf springt.' 

'Ontdaan van uw geëmotioneerde formulering komt het daar inderdaad op neer, ja.'

'Een fraai staaltje van escapisme, moet ik zeggen! Een domheid die aan het geniale grenst, dr. Fara.' 

Dr. Fara glimlachte neerbuigend. 'Erg amusant, dr. Hardin, maar vergeet u niet dat ik dit drie weken geleden al ter sprake heb gebracht!' 

'Ja, dat herinner ik mij en ik moet toegeven dat het - logisch beschouwd - niet eens een gek idee was. U zei - ik hoop dat u mij erop zult wijzen als ik onjuistheden verkondig - dat Hari Seldon de grootste psycholoog aller tijden was en dat hij van te voren wist in welke moeilijke situatie wij terecht zouden komen en dat hij daarom op het idee van het Gewelf kwam als middel om ons uit de moeilijkheden te helpen.' 

'Daar komt het inderdaad op neer.' 

'Zou het u verbazen te vernemen dat ik de laatste weken vaak over deze kwestie heb nagedacht?' 

'Het klinkt erg vleiend. En met welk resultaat?' 

'Dat uw gedachtengang niet bijzonder logisch is. Wat we nodig hebben, is een klein beetje gezond verstand.' 

'Hoezo?' 

'Als Hari Seldon onze moeilijkheden met Anacreon kon voorzien, waarom plantte hij ons dan niet op een andere planeet die dichter bij het Galactisch Centrum was gelegen? Het is bekend dat Seldon de Raad ertoe wist te bewegen de Foundation op Terminus te laten vestigen, maar waarom deed hij dat? Waarom zou hij dat doen als hij van tevoren wist dat de communicatie zou worden verbroken, dat we geïsoleerd zouden worden en dat wij door onze buren zouden worden bedreigd; dat we hulpeloos

zouden worden door het ontbreken van metalen? Vooral dit laatste! Waarom heeft hij de oorspronkelijke landverhuizers niet van tevoren gewaarschuwd zodat ze de tijd zouden krijgen om zich voor te bereiden, in plaats van passief te wachten op de dingen die komen moesten? Waarom de put dempen als het kalf verdronken is? 

En vergeet ook het volgende vooral niet. Zelfs als hij tóen de loop der gebeurtenissen kon voorzien, dan geldt dat ook voor ons, nú. Als hij toen de oplossing wist, waarom zouden wij die dan nu niet weten; tenslotte was Seldon geen tovenaar!' 

'Maar wij weten de oplossing niet!' riep Fara uit. 'U hebt er niet eens naar gezocht! Om te beginnen weigerde u onder ogen te zien dat wij inderdaad worden bedreigd. U vertrouwt blindelings op de hulp van de Keizer. En wat doet u nu? U vertrouwt blindelings op de zogenaamde aanwijzingen die Hari Seldon geven zal. Nooit en te nimmer hebt u vertrouwen gehad in uw eigen oordeel!' 

Hij balde krampachtig zijn vuisten. 'Waar het op neerkomt is dat onze houding verziekt is. Wij zijn het slachtoffer van een soort geconditioneerde reflex die het ons onmogelijk maakt weerstand te bieden aan het gezag. U schijnt er niet aan te twijfelen dat de Keizer machtiger en Hari Seldon wijzer is dan uzelf. Begrijpt u dan niet dat dat verkeerd is?' 

Om een of andere reden scheen niemand daarop een antwoord te kunnen of te willen geven. 

'Het gaat niet alleen om ons,' vervolgde Hardin. 'Het gaat om het hele Galactische Stelsel. Pirenne hoorde hoe lord Dorwin denkt over wetenschappelijk onderzoek. Hij vindt dat je, om een goed archeoloog te worden, alleen maar alle boeken behoeft te lezen die door andere archeologen - mensen die al eeuwen lang dood zijn - geschreven zijn; dat het alleen maar nodig was om de verschillende opinies tegen elkaar af te wegen. Ziet u niet in dat dit verkeerd is?' 

Weer klonk er bijna iets smekends in zijn stem. Weer gaf niemand antwoord. 'En jullie en de helft van de bewoners van Terminus zijn er even erg aan toe,' vervolgde hij. 'We blijven zitten waar we zijn en staren ons blind op de Encyclopedie. We zijn van mening dat het hoogste wat er te bereiken is, het classificeren van wetenschappelijke kennis uit het verleden is. Natuurlijk, dat is belangrijk, maar wat doen we zelf? We raken hoe langer hoe meer achter. Hier, in de Periferie, kunnen ze al niet meer met kernenergie omgaan. 

Op Gamma Andromeda is een energiecentrale de lucht in gevlogen als gevolg van slechte herstelwerkzaamheden en de kanselier van het Rijk klaagt er over dat kerntechnici hoe langer hoe zeldzamer worden. En wat is volgens hem de oplossing? Het opleiden van nieuwe technici? Nee, dat nooit! Nee, wat ze doen is het opleggen van verdere restricties aan de ontwikkeling van de kernenergie.' 

'Begrijpen jullie het dan niet?' herhaalde hij. 'Het omvat het gehele Galactische Stelsel. Het is aanbidding van het verleden. Degeneratie. Stagnatie!' Hij staarde hen beurtelings aan en zij staarden terug. 

Fara was de eerste die zich wist te vermannen. 'Mystiek zal ons niet uit de brand helpen,' zei hij. 'Laten we ons bij concrete zaken houden. U bent dus niet van mening dat Hari Seldon volgens een eenvoudige psychologische deductiemethode het verloop van de geschiedenis zou hebben kunnen voorspellen?' 

'Nee, natuurlijk wel!' riep Hardin uit, 'maar we mogen het niet van hem laten afhangen. Hij kan hoogstens het probleem aangeven, maar de oplossing ervan moeten we zelf vinden. Dat kan hij niet voor ons doen.' 

'Wat bedoelt u: het probleem aangeven? We kennen het probleem toch,' zei Fulham plotseling. 'Denkt u dat werkelijk? Denkt u werkelijk dat Anacreon het enige was waar Hari Seldon zich druk over maakte? Nee heren, ik ben van mening dat geen van u ook maar het flauwste vermoeden heeft van wat eigenlijk gaande is!' 

'U dan wel?' vroeg Pirenne vijandig. 

'Inderdaad. Dat geloof ik!' Hardin sprong overeind en duwde zijn stoel achteruit. Zijn ogen waren koud en hard. 'Eén ding is zeker. Er zit een luchtje aan de hele situatie; er is iets wat veel omvangrijker is dan alles waarover we het tot dusver gehad hebben. Stel uzelf maar eens de volgende vraag: Waarom was er bij de oorspronkelijke bevolking van de Foundation geen enkele eersteklas psycholoog behalve Bor Alurin? En: waarom leerde deze zijn studenten niet meer dan de eerste beginselen?'

Er volgde een korte stilte. 'Goed. Waarom?' vroeg Fara tenslotte. 

'Misschien omdat een psycholoog erachter zou komen waar het om ging; té vroeg, volgens Hari Seldon. Zoals de zaken er nu voorstaan zijn wij alleen maar in de mist geraakt; hebben we niet meer dan een paar vage aanduidingen omtrent de ware stand van zaken. En dat is precies wat Hari Seldon wilde.' 

Hardin lachte schor. 'Goedendag, heren,' zei hij en liep de kamer uit.