6

Het proces - dat helemaal niet overeenstemde met de processen waarover Gaal gelezen had - had niet lang geduurd. Het was nu pas de derde dag, maar Gaal slaagde er niet in zich het begin ervan te herinneren. 

Hem hadden ze praktisch met rust gelaten. Het zware geschut werd gericht op dr. Seldon, maar deze bleef onbewogen. Voor Gaal betekende hij de enige zekerheid die hij nog over had. 

Er was maar weinig publiek en dat bestond uitsluitend uit leden van de heersende klasse. Pers en publiek waren niet toegelaten en het was zeer te betwijfelen of outsiders op de hoogte waren van het proces. De houding ten aanzien van de beklaagden was vijandig. 

Achter de balie zaten vijf leden van de Commissie voor Openbare Veiligheid. Ze droegen rode, met goud bestikte uniformen en nauwsluitende plastic hoofddeksels die hun juridische functie aangaven. In het midden troonde de Hoge Commissaris Linge Chen. Gaal had nog nooit zo'n hoge functionaris gezien en keek gefascineerd toe. Chen sprak tijdens de zittingen nauwelijks een woord. Hij scheen daarmee duidelijk te willen maken dat veel praten beneden zijn waardigheid was. 

De advocaat van de Commissie bestudeerde zijn aantekeningen en de zitting werd voortgezet terwijl Gaal nog steeds op het beklaagdenbankje zat. 

vraag: Laten we even kijken, dr. Seldon. Hoeveel mensen maken deel uit van het project waarvan u de leiding hebt? 

antwoord: Vijftig wiskundigen. 

vraag : Met inbegrip van dr. Gaal Dornick? 

antwoord: Dr. Dornick is de eenenvijftigste. vraag: Juist, het zijn er eenenvijftig! Denkt u eens goed na, dr. Seldon. Misschien zijn het er wel tweeënvijftig of drieënvijftig. Of zijn het er nog meer? 

antwoord: Dr. Dornick is nog niet officieel toegetreden tot onze organisatie. Als dat wel het geval is, bedraagt het aantal leden eenenvijftig personen. Op het ogenblik zijn het er vijftig. 

vraag : Dus niet bijna honderdduizend personen? 

antwoord: Als u mathematici bedoelt, nee.

vraag: Ik had het niet alleen over mathematici. Bedraagt het werkelijke aantal medewerkers niet ongeveer honderdduizend personen? 

antwoord: Als u alle soorten medewerkers meerekent, misschien wel, ja. 

vraag : Misschien? Ik zeg u dat het aantal mensen dat aan uw project meewerkt 98 572 personen bedraagt. antwoord: U bedoelt waarschijnlijk met inbegrip van hun vrouwen en kinderen. 

vraag: (met stemverheffing) 98 572 individuen, bedoel ik. Het heeft geen enkele zin om dit te bestrijden. antwoord : Goed. Ik accepteer het door u genoemde aantal. 

vraag: (een blik op zijn aantekeningen werpend) Laten we dat onderwerp even rusten. Wilt u zo goed zijn te herhalen, dr. Seldon, wat u denkt omtrent de toekomst van Trantor? 

antwoord : Ik zei en ik herhaal dat Trantor binnen vijf eeuwen een ruïne zal zijn. 

vraag : Vindt u deze verklaring niet on-loyaal? 

antwoord : Nee sir. Wetenschappelijke feiten hebben met loyaliteit niets te maken. 

vraag : Bent u er zeker van dat uw verklaring op wetenschappelijke feiten berust? 

antwoord : Ja. 

vraag : Op grond waarvan? 

antwoord: Op grond van de mathematische wetenschap der psychohistorie. 

vraag: Kunt u bewijzen dat deze mathematische basis onaanvechtbaar is? 

antwoord: Dat kan alleen ten aanzien van andere mathematici. 

vraag : (glimlachend) U schijnt te willen beweren dat uw kennis zo esoterisch is dat zij voor gewone mensen ontoegankelijk is. Het komt mij voor dat de waarheid duidelijk moet zijn, minder mysterieus. 

antwoord: Voor sommige mensen levert die waarheid geen enkele moeilijkheid op. Zo was bijvoorbeeld het transformeren van de ene vorm van energie in de andere, zoals bij de thermodynamica, al sinds de oudheid bekend, en toch zijn hier mensen aanwezig die niet in staat zouden zijn om een motor te ontwerpen. Ik vraag mij af of de geleerde leden van de Commissie ... 

Op dit moment boog een van de leden van de Raad zich naar de advocaat. Wat hij zei kon niet worden verstaan, maar aan het sissen van zijn stem was het duidelijk dat hij een scherpe opmerking had gemaakt. De advocaat kreeg een rood hoofd en viel Seldon in de rede.

vraag: Wij zijn hier niet gekomen om speeches aan te horen, dr. Seldon. Ik wil u er op attent maken dat uw voorspellingen omtrent de toekomst wel eens een poging zouden kunnen betekenen om het vertrouwen in het gezag te ondermijnen. 

antwoord : Dat zijn zij niet. 

vraag : U hebt onder meer beweerd dat tijdens het tijdperk dat aan de zogenaamde vernietiging van Trantor voorafgaat zich bepaalde perioden van onrust zullen voordoen. 

antwoord: Inderdaad. 

vraag: Ik ben van mening dat u alleen door het voorspellen van zulke dingen deze gebeurtenissen in het leven wenst te roepen, om daarna met uw organisatie van honderdduizend man te kunnen ingrijpen. 

antwoord : Dat is om te beginnen al niet waar, en als het wel waar zou zijn zou ik willen wijzen op het feit dat nauwelijks tienduizend van die mensen de militaire leeftijd hebben bereikt, maar dat geen van hen ooit een militaire training heeft gehad. 

vraag : Treedt u misschien op als agent voor derden? 

antwoord : Ik ben bij niemand in dienst. 

vraag: U bent dus alleen wetenschappelijk geïnteresseerd? 

antwoord: Inderdaad. 

vraag : Bewijs ons dat dan. Kan de toekomst worden veranderd, dr. Seldon? 

antwoord : Uiteraard. Deze rechtszaal kan binnen enkele uren in de lucht vliegen of niet. Als het wel zou gebeuren zou de toekomst daardoor in bepaalde details worden veranderd. 

vraag: Laten we geen grapjes maken, dr. Seldon. Wat ik bedoelde was: Kan de geschiedenis der Mensheid worden veranderd? 

antwoord : Ja. 

vraag : Zal het gemakkelijk gaan?

antwoord: Nee. Het zal met grote moeilijkheden gepaard gaan. 

vraag : Waarom? 

antwoord: De psychohistorische 'trend' van een planeet vol met mensen is éen en al inertie. Om hem te kunnen veranderen moet er iets anders - met eenzelfde inertie - tegenover gesteld worden zoals bijvoorbeeld een zelfde aantal mensen dat de verandering wil. Blijft dat aantal betrekkelijk klein, dan zal er enorm veel tijd mee gemoeid zijn. Begrijpt u wat ik bedoel? 

vraag: Ik geloof van wel, Trantor hoeft niet vernietigd te worden als een groot aantal mensen van mening is dat het niet hoeft. 

antwoord: Inderdaad. 

vraag: Honderdduizend mensen, bijvoorbeeld? 

antwoord: Nee sir. Dat zijn er veel te weinig. 

vraag : Bent u daar zeker van? 

antwoord: Bedenk wel dat Trantor een bevolking van meer dan veertig miljard zielen heeft en dat de trend in de richting van de ondergang zich niet beperkt tot Trantor, maar zich uitstrekt over het gehele Imperium en dat de totale bevolking van het Imperium een kwintiljoen zielen bedraagt. 

vraag: Juist ja. Dan is het dus niet uitgesloten dat honderdduizend die trend kunnen veranderen doordat zij en hun nazaten er vijfhonderd jaar aan werken. 

antwoord: Ik ben bang van niet. Vijfhonderd jaar is veel te kort. 

vraag: Aha! Dan zijn we nu toe aan de gevolgtrekkingen van uw verklaringen. U hebt honderdduizend mensen voor uw project verzameld. Dat is niet voldoende om binnen vijfhonderd jaar de geschiedenis van Trantor te veranderen. Met andere woorden: die honderdduizend kunnen - wat zij ook doen - de vernietiging van Trantor niet voorkomen. 

antwoord : Helaas hebt u gelijk. 

vraag : Kunt u ons dan vertellen wat het doel is van deze honderdduizend, sir? 

De stem van de advocaat had scherp geklonken. Hij dacht Seldon in de val gelokt, in het nauw gedreven te hebben. 

Hari Seldon bleef onbewogen wachten tot het rumoer was weggezakt.

antwoord : Die honderdduizend mensen zijn nodig om de vernietiging zoveel mogelijk af te remmen. 

vraag: Wat bedoelt u daar precies mee? 

antwoord: De komende vernietiging van Trantor is geen op zichzelf staande gebeurtenis. Zij zal de climax vormen van een proces dat reeds eeuwenlang aan de gang is; een drama waarvan de ontwikkeling zich met steeds toenemende snelheid voltrekt. Wat ik bedoel, mijne heren, is de ontbinding en de ondergang van het Galactische Imperium! 

Het rumoer bereikte nu een hoogtepunt. 'U beweert dus openlijk dat. ..' schreeuwde de advocaat, maar hij hield halverwege op omdat er vanuit de zaal 'verraad' werd geroepen - wat bewees dat hij zijn doel had bereikt. Langzaam hief de Hoge Commissaris zijn hamer op en liet hem op de tafel neerkomen. Het geluid leek op dat van een zachte gong. Toen het geluid was weggestorven, was iedereen stil. De Aanklager haalde diep adem.

vraag: (theatraal) Beseft u wel, dr. Seldon, dat u spreekt over een Imperium dat meer dan twaalfduizend jaar heeft bestaan en dat wordt gesteund door de verlangens en de liefde van een kwintiljoen menselijke wezens!

antwoord: Ik ben op de hoogte van de huidige status en het verleden van het Imperium. Zonder daarmee iets vernederends te bedoelen, verklaar ik daar meer van te weten dan welke andere aanwezige ook. 

vraag : En u voorspelt dus de ondergang van dat Imperium? 

antwoord : Het is een voorspelling die gebaseerd is op wetenschappelijke berekeningen. Gevoelsargumenten spelen hierbij geen enkele rol. Persoonlijk vind ik het natuurlijk betreurenswaardig. Zelfs wanneer we zouden aannemen dat het Imperium een slechte instelling is - iets wat ik niet doe - dan zou de toestand van anarchie die na de ondergang ervan zou heersen, nog veel erger zijn. Het doel van mijn project is het bestrijden van deze anarchie. De ondergang van het Imperium, mijne heren, is een massaal gebeuren dat niet gemakkelijk te bestrijden is; een gebeuren dat wordt bevorderd door een toenemende bureaucratie, vermindering van initiatief, het bevorderen van kastevorming, het indammen van de belangstelling en honderden andere factoren. Zoals ik al opmerkte is dit proces al eeuwenlang aan de gang en te groots en te massaal om tot stilstand te worden gebracht. 

vraag: Is het niet voor iedereen duidelijk dat het Imperium sterker is dan ooit? 

antwoord: Alles om ons heen schijnt daar inderdaad op te wijzen, maar de rotte boomstam blijft tot het moment dat hij door de storm wordt geveld, de illusie van kracht geven. Op dit ogenblik blaast de storm door de takken van het Imperium. Als u met de oren van een psychohistoricus zou luisteren zou u het gekraak horen.

vraag: (onzeker) Dr. Seldon, we zijn hier niet om te luisteren naar... 

antwoord: (flink) Het Imperium met alle goede dingen dat het omvat zal verdwijnen. De in de loop van eeuwen verzamelde kennis zal in verval raken, tezamen met de orde die erdoor tot stand is gebracht. Het aantal interstellaire oorlogen zal eindeloos zijn. De interstellaire handel zal verdwijnen; de bevolking zal afnemen; andere planeten zullen het contact met het voornaamste centrum van de Galaxis verliezen. En zo zal het blijven.

vraag : (een benauwde stem oprijzend uit een groot stilzwijgen) Altijd? 

antwoord: De psychohistorie die de ondergang voorspelt, is bovendien in staat verklaringen af te leggen omtrent de duistere middeleeuwen die daarop zullen volgen. Die donkere eeuwen zullen niet twaalf-, maar dertigduizend jaar duren. Er zal een tweede Imperium ontstaan, maar daartussen liggen duizend generaties die zullen lijden. Daar moeten we iets aan doen. 

vraag : U spreekt uzelf tegen. U hebt gezegd dat u de vernietiging van Trantor niet zult kunnen voorkomen.

antwoord : Ik herhaal dat we de ondergang niet kunnen verhinderen, maar het is nog niet te laat om de tussenperiode die erop zal volgen te verkorten. Het is mogelijk, mijne heren, om de duur van de anarchie te bekorten tot een periode van tienduizend jaar door mijn groep toestemming te verlenen handelend op te treden. Wij bevinden ons in een uiterst delicate fase van onze geschiedenis. De enorme, voortsnellende massa gebeurtenissen, hoeft maar weinig van richting te veranderen. Heel weinig maar. Veel kunnen we niet doen, maar misschien is het mogelijk de mensheid te verlossen van negenentwintigduizend jaar misère. 

vraag : En hoe stelt u zich dat voor? 

antwoord: Door de kennis waarover de mensheid beschikt voor de ondergang te behoeden. Die totale kennis gaat ver boven het vermogen van elk afzonderlijk individu; van duizend individuen. Met de ineenstorting van onze beschaving zal ook de wetenschap in miljoenen stukken uiteenvallen. Wat afzonderlijke individuen aan kennis bezitten, zal niet meer dan enkele facetten ervan omvatten en hen hulpeloos maken, maar ook dat weinige zal in de loop van een aantal generaties verloren gaan. Maar, als wij nu een gigantische samenvatting van onze kennis voorbereiden, kan deze nooit verloren gaan. Komende generaties zullen erop kunnen bouwen en niet gedwongen worden alles opnieuw te ontdekken. Tienduizend jaar zullen het werk van dertigduizend jaar overnemen. 

vraag : En dit alles ... 

antwoord: Daar komt in feite mijn project op neer. Dertigduizend mannen met hun vrouwen en kinderen wijden zich aan het samenstellen van een Encyclopedia Galactica. Dit werk zal tijdens hun leven niet voltooid kunnen worden. Ik zelf zal nauwelijks het begin ervan beleven, maar tegen de tijd dat Trantor ten onder zal gaan, zal iedere belangrijke bibliotheek van de Galaxis een kopie ervan bezitten. 

De Hoge Commissaris sloeg opnieuw met zijn voorzittershamer op de tafel. Hari Seldon stond op van het getuigenbankje en ging rustig weer naast Gaal zitten. 

'Hoe vond je de voorstelling?' vroeg hij glimlachend. 

'U was een groot succes. Wat gaat er nu gebeuren?' vroeg Gaal. 

'Ze zullen de zitting verdagen en proberen een soort overeenkomst met mij te sluiten.' 

'Hoe weet u dat?' 

'Dat weet ik niet, eerlijk gezegd,' antwoordde Seldon. 'Het hangt af van de Hoge Commissaris. Ik heb hem jarenlang bestudeerd en getracht zijn activiteiten te analyseren, maar je weet hoe gevaarlijk het is persoonlijke grilligheden te betrekken bij psychohistorische formules. Toch hoop ik dat het mij lukken zal.'