DEEL TWEE 

DE ENCYCLOPEDISTEN

1

terminus... De situering (zie kaart) was merkwaardig, gezien de rol die de planeet zou moeten spelen in de geschiedenis van de Galaxis, maar het was, zoals tal van schrijvers hebben getracht aan te tonen, de enige juiste plaats. Gelegen aan de uiterste grens van de Galactische Spiraal, als enige planeet van een geïsoleerde zon en economisch gezien van geen enkele betekenis, was Terminus nooit eerder gekoloniseerd. Na het landen van de Encyclopedisten ... 

Het was onafwendbaar dat als er een nieuwe generatie zou opgroeien, Terminus meer zou worden dan een soort aanhangsel van de psychohistorici van Trantor. Tezamen met de Anacreonische Opstand en het aan de macht komen van Salvor Hardin, de eerste van de grote ...

encyclopedia galactica 

Lewis Pirenne was druk bezig aan zijn schrijftafel in een goed verlichte hoek van het vertrek. De werkzaamheden moesten gecoördineerd worden; de draden moesten tot éen patroon worden verweven. 

Het was nu vijftig jaar geleden begonnen; vijftig jaar lang om zichzelf in te richten en de Encyclopedie samen te stellen. Vijftig jaar van voorbereiding. 

Ze hadden succes gehad. Over vijftig jaar zou het eerste deel verschijnen van het meest monumentale werk dat ooit in de Galaxis was verricht. Daarna zou - met de regelmaat van een klok - deel na deel verschijnen. Bovendien zouden ook supplementen worden uitgegeven; speciale artikelen over onderwerpen die van bijzonder belang waren tot...

Toen de zoemer op zijn schrijftafel zich liet horen, begon Pirenne onrustig op zijn stoel heen en weer te schuiven. Bijna was hij zijn afspraak vergeten. Hij drukte op een knop en zag uit zijn ooghoek hoe de deur openging en dat Salvor Hardin het vertrek binnentrad. Hij had haast, maar hij wist dat hij zich niets moest aantrekken van Pirenne's reacties als hij gestoord werd bij zijn werk. Hij liet zich in de stoel tegenover Pirenne zakken en wachtte af. 

De pen van Pirenne maakte een licht krassend geluid. Iets anders was niet te horen. Hardin haalde een dubbelkrediet-munt te voorschijn, wierp hem in de lucht, ving hem op, en herhaalde het gebaar. Roestvrij staal was op deze planeet een goede valuta. Iedere metaalsoort moest worden geïmporteerd. 

Pirenne keek op en knipperde met zijn ogen. 

'Hou daar mee op!' zei hij geïrriteerd. 

'Hè?' 

'Dat gelazer met die munt. Schei uit.' 

'O, bedoel je dat.' Hardin stopte de munt weer in zijn zak. 'Zeg maar wanneer je klaar bent. Ik heb beloofd dat ik bij de gemeenteraad zou zijn voordat er wordt gestemd voor het nieuwe aquaduct-project.' 

Pirenne zuchtte en schoof zijn stoel achteruit. 'Ik ben klaar, maar ik hoop dat je mij niet gaat lastig vallen met stedebouwkundige plannen. Dat zijn jouw zaken. Ik heb mijn handen vol aan die Encyclopedie.' 

'Heb je het nieuws gehoord?' vroeg Hardin koel. 

'Welk nieuws?' 

'Het nieuws dat twee uur geleden op de Terminus Ultragolf-set werd ontvangen. De Koninklijke Gouverneur van Anacreon heeft zichzelf de titel van koning aangemeten.'

'Nou en?' 

'Dat betekent,' zei Hardin, 'dat we zijn afgesneden van de centrale gebieden van het Imperium. Goed, we wisten dat het zou kunnen gebeuren, maar bepaald gemakkelijker wordt het niet voor ons. Anacreon ligt op de laatste handelsroute die ons verbond met Santanni, Trantor en Vega zelf. Waar zullen we ons metaal vandaan moeten halen? De laatste zes maanden is er geen enkele scheepslading staal binnengekomen. Dankzij de "Koning" van Anacreon zal dat nu wel helemaal afgelopen zijn.' 

Pirenne maakte een paar ongeduldige geluiden. 'We kunnen het via hem krijgen.' 

'Hoezo? Luister Pirenne, volgens het Verdrag waarop deze Foundation berust, heeft onze Encyclopedie-commissie recht van handelen. 

Als Burgemeester van de stad Terminus heb ik net genoeg macht om mijn neus te snuiten of om te niezen als het om de goedkeuring van een bevel gaat. Nee, dit is een zaak voor jou en je Raad. Met het oog op de toestand draag ik je op onmiddellijk een vergadering te beleggen . . .' 

'Stil! Propagandaredevoeringen zijn nu niet aan de orde. Luister, Hardin, de Raad van Vertrouwensmannen heeft het tot stand komen van een plaatselijk bestuur op Terminus nooit tegengewerkt. Wij zijn van mening dat een dergelijk bestuur - gezien de toename van de bevolking sinds de stichting van de Foundation, vijftig jaar geleden, én de toename van het aantal mensen dat niet rechtstreeks bij de samenstelling van de Encyclopedie betrokken is - noodzakelijk is. Maar, dat betekent niet dat het voornaamste doel van de Foundation niet langer de publicatie van een allesomvattende encyclopedie van menselijke kennis zou zijn. Wij zijn en blijven een wetenschappelijk instituut met staatssubsidie, Hardin. Wij kunnen, mogen, ja, willen ons niet bemoeien met plaatselijke politiek!' 

'Plaatselijke politiek! Bij de grote teen van de Keizer nog aan toe, Pirenne. Dit is een zaak van leven en dood! De planeet Terminus kan niet op eigen kracht een technologische beschaving in stand houden. Het ontbreekt ons aan metalen. Dat weet je. Er is geen spoortje ijzer, koper of aluminium in het gesteente te vinden, om van andere producten niet eens te praten. Wat denk je dat er van de Encyclopedie terecht zal komen als lik-mijn-vestje de "Koning" van Anacreon ons blokkeert?' 

'Ons? Ben je dan vergeten dat we onder het directe gezag van de Keizer staan? Wij zijn geen gehoorzaamheid verschuldigd aan de prefect van Anacreon, noch aan enige andere prefect. Onthoud dat! Wij maken deel uit van het gebied van de Keizer en niemand kan ons iets doen. Het Imperium zal zijn eigen belangen verdedigen!' 

'O ja? En waarom heeft het dan niet weten te voorkomen dat de "Koning" van Anacreon een eigen zaakje is begonnen? Minstens twintig prefecten van de buitenposten van de Galaxis zijn begonnen om de zaken naar hun eigen hand te zetten. Om je de waarheid te zeggen, ben ik helemaal niet zo zeker meer dat het Imperium in staat is ons te beschermen.' 

'Onzin! Gouverneurs, koningen ... wat voor verschil maakt het allemaal uit? In het Imperium hebben altijd bepaalde politieke spanningen bestaan. Gouverneurs zijn in opstand gekomen. Keizers zijn afgezet of vermoord. Maar wat heeft dat met het Imperium an sich te maken? Maak je geen zorgen, Hardin. We hebben er niets mee te maken. Wij zijn de eerste en de laatste geleerden en ons enige doel is het samenstellen van de Encyclopedie. O ja, dat was ik bijna vergeten, Hardin!' 

'Wat dan?' 

'Doe iets aan die krant van je!' 

Hardin's stem klonk bits. 'De Terminus Stadseditie? Die is niet van mij. Het is een privé-onderneming. Wat is er dan mee?' 

'Al wekenlang dringen ze aan op het instellen van publieke feestdagen en feestelijkheden ter gelegenheid van de vijftigste herdenking van het tot stand komen van de Foundation.' 

'En waarom niet? Over drie maanden zal de radiumklok het Eerste Gewelf openen. Dat lijkt mij een belangrijke gebeurtenis. Jou niet soms?' 

'Niet voor het houden van idiote middeleeuwse praalvertoningen, Hardin. De officiële opening van het Eerste Gewelf is een zaak die alleen de Raad van Gevolmachtigden aangaat. Alles wat ook maar van enig belang is, zal aan het publiek bekend worden gemaakt. Daarmee is de kous af en ik verzoek je dringend dat aan de redactie duidelijk te maken.' 

'Het spijt me, Pirenne, maar het Verdrag garandeert zoiets als persvrijheid.' 

'Misschien, maar de Raad van Gevolmachtigden doet dat niet. Ik vertegenwoordig de regering op Terminus, Hardin, en ik heb als zodanig het recht tot het nemen van beslissingen.' 

Op Hardin's gelaat verscheen de uitdrukking van iemand die innerlijk tot tien telt. 'Luister Pirenne, als je je beroept op je status als vertegenwoordiger van de Troon, heb ik nog wat nieuws voor je.' 

'Over Anacreon?' Pirenne's mond verstrakte. Hij was geïrriteerd. 

'Ja. Binnen twee weken sturen wij een afvaardiging naar Anacreon.'

'Een afvaardiging? Van ons? Aan Anacreon?' Pirenne scheen de mededeling innerlijk te herkauwen. 'Waarom?' 

Hardin stond op en schoof zijn stoel op zijn plaats. 'Je mag drie keer raden/ zei hij en verliet zonder verder een woord te zeggen het vertrek.