Lieve Hossebos,

Wat fijn, hè, om zeventien te zijn? School gaat je voor het eerst eventjes makkelijk af. Die beknellende verkering raakt uit. Je tennist toernooien door het hele land, op hoog niveau. Je leven is vrij, zorgeloos. Geen bezittingen, geen verantwoordelijkheden.

Op een van die tennistoernooien in Brabant kom je een man tegen. Gruwelijk verliefd ben je, en hij ook. Het is zoals je wilt op jouw leeftijd: veel vrijen en veel praten. Nu al val je op moeilijke mannen. Stiekem houden jullie al een beetje van elkaar, maar je bent er toch nog niet echt klaar voor. Ik zeg het je maar alvast: later trouw je met een ander.

Je hebt mazzel. Geluksgevoel is erfelijk. Dat is wetenschappelijk bewezen. De een maakt meer endorfine aan dan de ander. Geluk zit in jouw genen. Maar je moet het ook willen voelen. Elke dag weer wíllen zien dat de wolken in Nederland zo ongelooflijk mooi zijn. De man met wie je over een paar jaar trouwt kijkt nooit naar die wolken. Hij zal nooit geluk willen ervaren. Jij denkt dat je dat wel zult veranderen. Je zal er alles aan doen, zelfs jezelf veranderen. Jij kunt jezelf wegcijferen en daar nog gelukkig van worden ook. Jullie krijgen drie kinderen samen en scheiden komt niet in jouw woordenboek voor. Jouw moeder zegt het ook, vermanend: ‘Sandy, overal is wel wat.’ Maar, geloof me, de kinderen zullen er óók van op­knap­pen als je gaat.

Inmiddels ben ik vijfentwintig jaar ouder en ga weer met diezelfde man om die ik ooit in Brabant ontmoette. Hij is nog steeds moeilijk. We zijn weer ontzettend gek op elkaar. Maar misschien zijn we er nog steeds niet echt klaar voor. Misschien vindt dat spannende, jongensachtige type het levensgevaarlijk om met vrouwen zoals wij om te gaan. Mijn onafhankelijkheid kan beangstigend zijn. En misschien heb jij dat ook al op dit moment. Ik weet heus wel hoe je je voelt. Je groeit op in een tijd dat de mensen zeggen: een slimme meid is op haar toekomst voorbereid. Terwijl jij stiekem een leven zoals jouw moeder ambieert. Gewoon: trouwen, kinderen krijgen, de man voor het geld laten zorgen.

Je vindt het heftig dat de maatschappij dicteert dat jij zelf verantwoordelijk bent voor je inkomen. Of misschien wil je eigenlijk wél werken maar ben je bang dat het je toch niet zal lukken. Omdat je vader, oprichter van meerdere bedrijven in de adult industry, zegt dat vrouwen thuis horen te blijven. Omdat je dyslectisch bent maar ze dat op school nog niet door hebben – je voelt je niet dom, maar het lijkt wel zo. Omdat je veel kinderen wilt. Omdat je geïmponeerd bent door mensen in een pak die doen of ze dingen weten die jij nooit zult snappen. Geloof me, Hossebos, die mensen zijn erin getraind om jou het gevoel te geven dat ze boven je staan. Laat je niet intimideren. Wie betaalt bepaalt. Maar doe soms nog even of je wél dom bent – het zal je een hoop gratis advies opleveren.

Waarom ben je toch zo bang om je ambities uit te spreken? Omdat het niet in het plaatje van je ouders past? Omdat je vader vindt dat vrouwen geen bedrijf kunnen leiden? Omdat je bang bent te falen? Zeg gewoon hardop dat het je geweldig lijkt om in je vaders voetsporen te treden. Met een groep mensen iets creëren, en die mensen laten zien dat ze meer kunnen dan ze zelf hadden gedacht. Schud die verwachtingspatronen van je af. Ontketen een kleine revolutie. Eigenlijk is het zonde dat je later zo vaak in de avonduren zult moeten studeren – om te compenseren wat je hebt gemist doordat je eerder niet durfde. Pas heel laat zul je merken dat níet iedereen kan wat jij kunt. Pas na je miskraam, als de hormonen je milder hebben gemaakt, en je de dingen wat meer uit handen geeft, zul je denken: hé, ik was eigenlijk heel goed. Zonde dat je dit pas realiseert op het moment dat het er niet meer is.

Wees je ervan bewust dat mensen er in de zakenwereld een sport van maken om elkaar te belazeren. Over twee jaar doe jij daar ook vrolijk aan mee. Dan verkoop je de hoofdredacteur van weekblad Aktueel, Peter R. de Vries, foto’s van blote meisjes van achter het IJzeren Gordijn. Nu kijkt niemand daar meer van op, in jouw tijd is het nog not done. Bluf maar tegen Peter dat Playboy die foto’s heel graag wil hebben. Wedden dat-ie geïnteresseerd raakt? Dat het meisje misschien niet mooi genoeg is, ziet hij al niet eens meer. Je kent mannen inmiddels een beetje. Als ze iets niet mogen, willen ze het hebben.

Verkopen is zorgen dat je een beter verhaal vertelt dan je buurman. Je hoeft ze niet op te lichten, maar je verhaal een beetje mooier maken mag wel. De ander moet gewoon slim genoeg zijn om daardoorheen te prikken. Geniet nog maar even van je triomf. Na je veertigste word je tuttiger. Softer. Gevoeliger. Moet je weer oppassen dat mensen daar geen misbruik van maken.

Je maakt het op het moment zelf niet bewust mee, maar eigenlijk ben je op jonge leeftijd het gelukkigst. Je leven is ongedwongen en dat eeuwige schuldgevoel ken je nog niet. Het zal snel genoeg komen. Vrouwen van jouw generatie zijn opgezadeld met het idee dat ze overal moeten compenseren. Thuis, bij de kinderen – omdat ze zoveel tijd aan hun baan besteden. Op het werk, bij collega’s – omdat ze soms toch echt naar huis moeten voor de kinderen. Jouw medewerkers zitten er toch niet op te wachten dat hun baas ook nog een víerde kind wilde? Leer alsjeblieft om dat gevoel los te laten, je hebt er niets aan. De mensen zullen altíjd over je kletsen. Schud het van je af. Je zult vier prachtige kinderen opvoeden én een miljoenenbedrijf leiden. Wees trots – al vind ik dat zelf ook nog altijd een ongemakkelijke emotie.

Zorg dat jouw werknemers hun boterham kunnen verdienen. Populair word je toch niet – zelfs al ben je niet zo’n baas met haar eigen kantoor, neem je óók gewoon de telefoon aan en help je als er verhuisd moet worden. Je mag streng zijn voor de mensen om je heen, omdat je ook streng voor jezelf bent. Durf keihard te zijn. Ontsla de familieleden die je vader ooit aannam maar al twintig jaar niet functioneren. En die anderen, die doen alsof ze heel druk zijn en zelden vakantie opnemen, maar uiteindelijk weinig tot niets uitvoeren. Gooi ze eruit. Ze zullen het je tot in lengte van dagen nadragen, ja, maar dat hoort nu eenmaal bij ondernemen. Omring je met mensen die beter zijn dan jijzelf. Tegenwoordig is iedereen op zoek naar zijn eigen tekortkomingen. Besteed daar niet te veel tijd aan. Accepteer hoe je bent en huur iemand in om jouw zwakke plekken aan te vullen. Managen leer je niet, dat doe je gewoon.

Je wordt de baas, maar doe niet altíjd bazig. Verkondig jouw mening, maar geef ook ruimte aan discussie. Leer je medewerkers om iedere klant vijfsterrenservice te geven. Omring je met aanpakkers, ook in je vriendenkring. Schaam je niet voor je werk, net zoals jouw vader dat nooit deed. Weet je nog wat hij jaren geleden tegen je zei? ‘Er zijn mensen die het leuk vinden om naar blote vrouwen te kijken, en papa zorgt ervoor dat dat kan.’ Zo is het. Zorg er alleen voor dat die blote vrouwen wel goed begeleid worden. Probeer ze erop te wijzen dat ze niet altijd zo mooi zullen blijven, dat ze daarom nu al verstandig met hun geld moeten omgaan, en als het even kan: gaan studeren. Ook dat is jouw verantwoordelijkheid.

Hossebos? Zie je die vrouw die nu al zes jaar je tenniscoach is? Tine Zwaan, ja. Vertel haar wat je dwarszit. Ieder mens zou z’n eigen coach moeten zoeken. Dat hoeft echt niet meteen een psycholoog te zijn. Gewoon, iemand die verstandig is. Die je helpt om dingen te begrijpen. Tine kan je een spiegel voorhouden. Al zul je sommige dingen niet veranderen, hoe graag je ook wilt. Die angst voor de eenzaamheid is zo groot. Over twintig jaar zul je een supergave vakantie in Florida hebben, met je drie zoons. Maar ’s avonds, als zij op bed liggen, zit je weg te kwijnen. Alleen. Je wilt zo graag liefde geven – en verlangt maar een klein beetje terug. Hossebos, je vader noemde je zo omdat je altijd in de box aan het hossen was. Toepasselijk, je leven zal nooit rustig voortkabbelen. Hoe meer mogelijkheden je krijgt, hoe ingewikkelder het wordt. Je zult altijd blijven werken, omdat je anders een onuitstaanbare moeder wordt. Maar je vraagt je soms ook af waarom je niet gewoon op de klachtenafdeling van Ikea staat. Daar was je toch ook gelukkig geworden? Wen er maar aan: je zult nergens de makkelijkste weg kiezen. Ik weet er inmiddels alles van, maar snap het nog steeds niet. Eén advies: wees nooit bang.

Veel liefs, 

Sandy