Conclusies

Er moet dus nog vastgesteld worden dat de bekende bronnen inderdaad niet tot een basis voor fundamentele gevolgtrekkingen over een historische Jezus herleid kunnen worden. De geschriften die Nicolai Notovitch in Ladakh ontdekt heeft, kunnen dus zeker een bijzonder belangrijke leemte in het leven van Jezus vullen, waarvoor anders geen verklaringen of historische documenten bestaan. Toch moet een zo overweldigende ontdekking die in één keer licht in het duister rond de christelijke religie kan brengen, ronduit fantastisch schijnen, wil men die eenvoudig ongemotiveerd en zonder enig verband in de ruimte laten staan. Pas in de context van de nieuwste resultaten van een objectief, van het kerkelijke dogmatisme losgemaakt, omvangrijk godsdiensthistorisch onderzoek, kan geleidelijk het beeld van een menselijke Jezus uitgekristalliseerd worden dat voor het eerst met de werkelijkheid overeenkomt.

Steeds meer theologen kunnen de mythen van de maagdelijke geboorte of de dood aan het kruis met de wonderbaarlijke opstanding en de lichamelijke hemelvaart gewoon niet langer accepteren, temeer omdat ze tegenwoordig aan de universiteiten veel horen over de werkelijke oorsprong van bijbelse teksten. Op schizofrene wijze zijn ze echter gedwongen deze inzichten voor zich te houden en de naïeve bijbelverhalen als Gods eigen woord vanaf de kansel te verkondigen. In haar dogmatische constitutie, de plechtigste en hoogste vorm van de bekendmaking, verkondigde de katholieke Kerk nog op 18 november 1965 hoogst officieel over de Openbaring: de Bijbel heeft God als schrijver (auteur!), ze is in alle delen heilig en kanoniek, ze is in alle delen onder de inwerking van de Heilige Geest geschreven, ‘alles, wat de geïnspireerde auteurs zeggen, moet gelden als door de Heilige Geest geschreven’; de Bijbel leert zeker, getrouw en zonder vergissing. In deze zin worden miljoenen katholieken onderwezen, en zoals bekend bestaat in deze Kerk geloofsdwang. Dat is in het bijzonder fataal voor het grote aantal verkondigers en onderwijzers die precies op de hoogte zijn van de ware situatie, en het leidt bij hen bijna altijd tot ernstige innerlijke crises en menselijke tragedies. Aan een macht, die de Kerk het attribuut ‘goddelijk’ toeschrijft, een dergelijk aantal tegenstrijdigheden, fouten, weglatingen, verschillen, ontsporingen, verkeerde gevolgtrekkingen, onvolledigheden, gebreken, misvormingen, misverstanden, verwisselingen, verkeerde uitspraken en duidelijke leugens te willen toedichten, grenst aan laster en blasfemie.

De anglicaanse bisschop John A.T. Robinson riep de Kerk officieel op om juist ook met betrekking tot de Bijbel de kaarten eindelijk open op tafel te leggen. Over de fundamenten van de religie zou men zo tenslotte tot hervorming van de dogmatiek komen. Toch schuwt de Kerk iedere vorm van opheldering en behandelt moedige gangmakers – bijvoorbeeld de Tübinger theoloog Küng – als in de donkerste dagen van de middeleeuwen. Verlangt juist deze Kerk niet oprechtheid van zijn aanhangers, verlangt ze niet eerlijkheid, openheid en waarheidsliefde en bedrijft zij daarbij zelf (vroom) bedrog? Wat heeft ze te vrezen? Is ze werkelijk bang voor het zieleheil van de mens dat alleen door haar conceptie van de verlossingsleer kan worden behouden, of vreest ze heel eenvoudig het verlies van haar invloed en haar wereldlijke macht? Met alle middelen probeert ze de oplossing van het geheim van Jezus te verhinderen en iedere poging tot logische verklaringen al in de kiem te smoren.

Wie Jezus was en wat hij werkelijk wilde, is duizendmaal fascinerender dan alle verhalen die over hem verzonnen zijn. Hij heeft beslist geen geïnstitutionaliseerde gevestigde Kerk gewild, waarin zich eigengereide farizeeërs sterk maken die van zich zelf beweren onfeilbaar te zijn. Jezus wilde ook zeker niemand onder bedreiging met de dood of eeuwige verdoemenis met geweld tot zijn leer bekeren. Nooit heeft hij wie dan ook ertoe uitgekozen om op aarde goddelijke functies uit te oefenen. Hij zelf heeft zich ook niet één enkele keer de belichaming van God op aarde genoemd. Hij heeft geen zonden vergeven en ook geen volmacht gegeven om zonden te vergeven. Hij heeft zelfs de hulp van een ‘Heilige Geest’ niet beloofd. Tenslotte heeft hij niet de evangeliën gewild, anders zou hij ze zelf hebben geschreven. Wat Jezus dus werkelijk gewild zou kunnen hebben, zou nu alleen nog opgemaakt kunnen worden uit wat zijn ongetwijfeld hoge moraal, diepe ethische, humane en spirituele geaardheid en opvoeding in hem geïnspireerd hebben.

Meer dan ooit geldt tegenwoordig de zin van Albert Schweitzer uit 1913: ‘Het moderne christendom moet rekening houden met de mogelijkheid van het prijsgeven van de historische Jezus.’²²

En Rudolf Bultmann heeft gezegd: ‘Het zou me helemaal niet schokken, als men nu de beenderen van Jezus’ lijk zou vinden!’²³