28

Het dashboardklokje gaf kwart voor twee aan. Ze had nog een kwartier. Het was druk op de weg, zodat ze nauwelijks oog had voor de omgeving. Het volgen van de aangegeven route was met al dat verkeer om haar heen al lastig genoeg.

De wegwijzers met daarop ‘station’ leidden haar uiteindelijk naar een tweebaansweg die langs hoog opgetrokken nieuwbouw liep. Vanuit haar ooghoek zag ze oerlelijke gevels van bedrijfspanden die verder werden mismaakt door protserige naambordjes. Relatief kleine plaquettes met foute, vergulde krulletters en grote, witte borden met daarop de bedrijfsnaam in strakke, diamantzwarte plakletters. Dit moest de achterkant van het station zijn.

Zo’n honderd meter verder zag Chantal het ultieme bewijs: boven een ingang hing het NS-logo. Ze minderde vaart en speurde de rij auto’s aan haar rechterhand af. Wellicht had ze geluk. Ze grijnsde toen het lampje van een Mercedes begon te knipperen en de bestuurder het gevaarte de rijbaan op joeg. De vrijgekomen parkeerplek bood ruimte genoeg voor haar Toyota. Met het grootste gemak parkeerde ze in.

De afstandsbediening piepte toen ze deze indrukte. De portieren vergrendelden, maar haar gedachten waren heel ergens anders. Haar hersens zaten hopeloos op slot en de hele rit van Almere naar Amersfoort had ze geprobeerd de sleutel te vinden. Tevergeefs. Alles wat ze deed ging min of meer op de automatische piloot.

Terwijl ze de straat overstak, deed ze een ultieme poging om met zichzelf in het reine te komen. Met het laatste restje overtuiging sprak ze tegen het stemmetje dat haar al een uur van verraad en het nemen van de verkeerde beslissingen beschuldigde.

Wat had ik dan moeten doen? dacht ze. Hem vertellen dat ik een afspraak heb met de bedenker van een internetsite die het all-inclusive systeem verafschuwt? Dat ik na het vrijen naar de computer sluip en tot midden in de nacht verhalen lees van en over all-inclusive slachtoffers?

Tot haar verwondering bleef een antwoord uit. Ditmaal volgde er geen beschuldiging of reprimande op haar verweer. Bedachtzaam op een omtrekkende beweging van de stem die immer tegen haar was, hield ze even haar pas in. Het bleef echter stil in haar hoofd. Verontrustend stil.

Het was bijna onmogelijk om het kantoor van HG&PF Consultants te missen. De gevel was een grote spiegel van uitermate sterk ogend glas. De naam van de raadgevers was er met zilverkleurige letters ingegraveerd. In de art-decowachtruimte zat een platinablonde medewerkster in een zwart mantelpakje aan een computer. Een forse replica van het wereldberoemde beeld van Rodin stond pontificaal in het midden van het pand. Door oude wijsheid aangestuurde jeugdige overmoed? Chantal keek ernaar en wist niet of ze nu moest glimlachen of huiveren. Na wat wikken en wegen mat ze zich maar een neutrale gezichtsuitdrukking aan. Dat leek haar passend en veilig.

‘Chantal van der Schaaf?’ De stem kwam uit het niets. Ze draaide zich direct om. Ze probeerde haar schrikreactie te camoufleren, die vreemd was aangezien ze op hem stond te wachten.

‘Hallo, ik ben Perry Zuidam,’ zei de man wiens foto ze zo vaak had bekeken.

Perry Zuidam nam een slok van zijn cola. ‘Het antwoord is nee, Chantal.’ Hij glimlachte vriendelijk. De droevige blik in zijn grijsblauwe ogen lichtte even op. ‘Jij bent niet de eerste sitebezoeker met wie ik persoonlijk spreek.’ Hierna haalde hij nonchalant zijn schouders op. ‘Dat wilde je toch vragen?’

Chantal voelde hoe het bloed naar haar hoofd steeg. Was ze dan zó doorzichtig? Ze speelde met het bovenste bierviltje van een stapeltje dat voor haar op tafel lag en hoopte dat ze niet ging blozen.

‘Maak je niet druk, joh. Bijna iedere sitebezoeker die ik voor de eerste keer in levenden lijve spreek, stelt als eerste die vraag of een variant hierop. Heel logisch, want ze denken allemaal dat ik een zonderling ben die nooit buitenkomt.’

‘Wat niet zo’n rare conclusie is als ze jouw verhaal hebben gelezen.’ Ze verbaasde zichzelf over haar snelle reactie. In vreemd gezelschap was ze normaal gesproken niet zo ad rem. Helemaal niet aan een tafeltje met een relatief onbekende man in een bruin café in een vreemde stad.

Perry’s grijns werd breder. ‘Ik leg het er in “Mijn verhaal” wel dik bovenop, toch? Niet iemand met wie je gezellig een biertje gaat drinken. Ik heb dat bewust gedaan. In afspraakjes waar claims over een gebroken voet of tijdens de vakantie opgelopen rugklachten ter sprake komen heb ik geen trek.’

Chantal fronste haar wenkbrauwen.

‘Geloof me, je wilt echt niet weten waarmee mensen op de proppen komen om er financieel beter van te worden. Voor dat soort idioten blijft mijn deur hermetisch gesloten.’

Chantal permitteerde zich een voorzichtige glimlach. ‘Dus ik heb de eerste schifting overleefd.’

In een oogwenk was de grijns op zijn gezicht verdwenen. Met een uitdrukking die het midden hield tussen streng en bedachtzaam keek hij haar aan. ‘Jullie verlies is enorm, Chantal. Nauwelijks te bevatten en niet onder woorden te brengen.’ Terwijl hij weer een slok nam, bleef hij haar aankijken. Hij zette zijn glas neer en vroeg: ‘Weet je man dat je hier bent?’

Ze sloeg haar ogen neer en schudde haar hoofd. Dat ze zich hiermee vol in de kaart liet kijken was duidelijk. Toch kwam het niet in haar op om zichzelf groter voor te doen dan ze in werkelijkheid was. Misschien was dit naïef, wellicht dom. Maar op de een of andere manier had ze vertrouwen in de man tegenover haar en wilde ze van meet af aan open kaart spelen.

‘Ook daarin vorm je geen uitzondering, Chantal,’ zei Perry
op rustige toon. ‘Veel mensen die ik spreek zijn zogenaamde “loners”, of voelen zich zo. In een poging hun verdriet een plekje te geven, zijn ze ooit op mijn site gestuit. Naargelang ze de site vaker bezochten, groeide hun aversie tegen het all-inclusive systeem. Ook kwamen ze er langzamerhand achter dat de geuite beschuldigingen op een kern van waarheid berusten.’

Chantal betrapte zichzelf erop dat ze aan zijn lippen hing. Hoewel Perry betrouwbaar overkwam, wilde ze hem niet op andere idee-
en brengen. Hij bleef tenslotte toch een man. Door zo nonchalant mogelijk in haar ooghoek te wrijven, doorbrak ze het gestaar van daarnet.

‘Mensen die regelmatig de site bezoeken bevinden zich in een proces, Chantal. Iets wat in eerste instantie het geraaskal van een gebroken man leek, wordt naarmate ze frequenter inloggen een verhaal dat raakvlakken heeft met hun eigen ervaringen. Gevoed door andere verhalen op de site ontstaat er een andere manier van denken. De knop gaat om. Ze gaan het leed dat hen op vakantie is overkomen vanuit een ander perspectief bekijken. Verontwaardiging en woede maken plaats voor verdriet en ontzetting.’

Hij wees nu op haar. ‘Ik heb je e-mail gelezen. Daarin was je helder over het ongeluk van Max en Dennis. Over je man was je daarentegen vrij vaag. Als ik stel dat hij nog geen deel uitmaakt van jouw proces, zit ik er dan ver naast?’

‘Nee.’ Haar stem klonk helder, een meevaller die haar zelfvertrouwen een fikse opkikker gaf.

‘En door al die uren op de site heb jij zoiets gekregen van “dit kan ik nooit meer uitleggen”, nietwaar? Jij zit inmiddels diep in de materie. Zo diep dat je er niet aan moet denken om het aan je man uit te leggen. Hoogstwaarschijnlijk zou hij je naar een psychiater sturen.’

Chantal knikte slechts. Met zijn laatste woorden was Perry onbewust in haar privéleven beland.

Perry spreidde zijn vingers en legde beide handen op de tafel.

‘Oké, vraag maar raak.’

Ze pakte haar glas mineraalwater en nam een slok. Deze plotselinge wending in het gesprek had haar enigszins van haar stuk gebracht. Hoewel ze de tijd nam, bleef haar hoofd hopeloos leeg. Alle vragen en teksten die ze erin had gestampt, waren verdwenen. Opeens, op het moment suprême, moest ze improviseren. Wat ben je toch een ongelooflijke trut, dacht ze.

‘Gooi alles wat je dwarszit eruit, Chantal. Daarvoor zitten wij hier. En misschien heb ik wel een paar antwoorden, wie weet.’

‘Oké...’ Ze haalde diep adem. Het treiterende stemmetje dat haar voor ‘trut’ uitschold snoerde ze de mond door sterk aan Max en Dennis te denken. Voor hen zat ze hier. Nu dichtklappen was het toppunt van zwakte. Dat zou ze nooit aan haar jongens kunnen uitleggen. ‘De kans is groot dat ik van de hak op de tak spring, oké? Je moet weten dat dit voor mij best moeilijk is.’

Nu was het Perry’s beurt om te knikken. Hij glimlachte dunnetjes, bijna kwetsbaar. Hiermee brak hij het laatste restje ijs dat er nog tussen hen dreef. Chantal voelde hoe de spanning uit haar lichaam trok en plaatsmaakte voor een gevoel van wederzijds vertrouwen. ‘Toen wij terugkwamen uit Turkije was zowel mijn man Jeroen als ikzelf ervan overtuigd dat de dood van Dennis en Max een ongeluk was. Voor zover er een schuldvraag was, lag deze bij ons. Wij hadden beter op onze kinderen moeten letten, klaar. Elke dag van de rest van ons leven zouden we onszelf voor dit onverantwoordelijke gedrag ter verantwoording roepen. De zwaarst mogelijke straf dus.’

Perry maakte met een kort handgebaar aan de ober duidelijk dat hij nog even wilde wachten met een nieuwe bestelling.

‘Nadat ik de verhalen op jouw site had gelezen, kreeg ik steeds meer het gevoel dat er iets niet klopte. Begrijp me goed, Jeroen en ik zijn niet vrij te pleiten, wij hadden er op dat moment gewoon moeten zijn. Nee, het gaat mij meer om de manier waarop ze zijn verdronken. Of liever gezegd: hoe konden ze verdrinken? Twee jongetjes van tien die hartstikke goed konden zwemmen? En dat op klaarlichte dag in een vol zwembad?’ In een reflex sloot ze haar ogen. De gevreesde beelden bleven uit.

‘Hoeveel hebben jullie eigenlijk voor die reis betaald?’

Ze werd verrast door deze vraag en het duurde even voor ze antwoord gaf. ‘Rond de 1.600 euro. Een vijfsterrenhotel, vijftien dagen.’

‘En dat vonden jullie normaal?’

Het gemoedelijke in zijn houding was verdwenen. Hij keek haar doordringend aan. Zijn huid stond strak gespannen om zijn jukbeenderen, waardoor zijn wangen ineens ingevallen leken. Het gezicht van een afgetrainde man. Het viel haar nu pas op dat hij zeker vijf kilo lichter was dan zijn pasfoto deed vermoeden.

‘Nou... eh... we waren er blij mee. Voor dat geld konden we in Zuid-Frankrijk met veel pijn en moeite in een blokhut zitten.’ Ze verwachtte dat door haar lichte chargeren de gemoedelijke glimlach op het gezicht van Perry terug zou keren. Een misvatting.

‘Vijftien dagen met twee volwassenen en twee kinderen in een vijfsterrenhotel in Turkije,’ zei hij monotoon. ‘Vliegreis, overnachting... all-inclusive. En dat alles voor de bespottelijke prijs van 1.600 euro.’ Ontstemd zoog hij zijn lippen naar binnen en hij slaakte vervolgens een diepe zucht. ‘En hier draait het allemaal om, Chantal. Voor die prijs kan het dus niet. Dat is de kern van de zaak die in principe als basis geldt voor elk antwoord waarnaar je op zoek bent.’

Met een kort gebaar maakte hij de ober duidelijk dat er nog tweemaal van hetzelfde moest komen. Hierna kneep hij zijn ogen iets samen, alsof hij heel snel een veelomvattend onderwerp analyseerde. ‘Wat dacht je ervan als ik je eens wat meer vertelde over het ontstaan van het all-inclusive systeem? Wellicht dat je dan dingen te weten komt die een rits verdere vragen overbodig maken, zodat we meteen tot de essentie kunnen komen.’

Chantal knikte. ‘Prima.’

Hij schraapte zijn keel. ‘Zoals in elke branche hebben de managers het in de reiswereld voor het zeggen. Zij zijn de hele dag maar met één ding bezig: geld verdienen. Dit gebeurt op allerlei niveaus. Van de managers op de werkvloer tot aan de beleidsbepalers en de president-directeur van welke touroperator dan ook. Ondanks hun verschillende functiebeschrijvingen, zijn het in feite allemaal managers. Managers die worden beloond of afgerekend op het bedrijfsresultaat.’

Hij klopte met zijn hand op het borstzakje van zijn blauwe overhemd. De beweging van iemand die ooit met roken is gestopt, maar onbewust terugvalt in een routinematige beweging. Hij legde beide handen recht voor zich en ging verder. ‘Zo eind jaren negentig tekende zich een nare ontwikkeling in de reisbranche af. De economische groei van de afgelopen jaren begon zijn sporen achter te laten. Aangezien de managers mede werden betaald om vooruit te denken, kwam deze ontwikkeling niet echt uit de lucht vallen. Sterker nog, de strategie om keihard terug te slaan was allang door de geldwolven bepaald.’

De gemene grijns die er op Perry’s gezicht lag, paste mooi bij het beeld dat hij schetste. ‘Wat was er aan de hand? De exacte details ken ik niet, maar van de grote lijnen ben ik wel op de hoogte. Het ging om twee hoofdzaken. Ten eerste was er het conservatieve vakantiegedrag van de consument waardoor te veel geld in verkeerde zakken terechtkwam. Straks wordt wel duidelijk wat ik hiermee bedoel. En ten tweede moesten er snel nieuwe vakantiebestemmingen komen. Hier voeg ik direct de woorden “exotisch”, “luxueus”, “spectaculair” en “goedkoop” aan toe. Verder speelde er nog een aantal bijzaken waarmee ik je niet zal vermoeien. Het ging er in feite om één passend antwoord te vinden waarin de oplossing voor alle problemen verscholen lag. Dit antwoord bevond zich onder een laag reisstof, een oud concept van Club Med, en de naam was all-inclusive. De daaropvolgende stap was het marketinggedeelte, oftewel: hoe het in de markt moest worden gezet.’

Hij bedankte de ober die de bestelling voor hen neerzette. ‘Bedenk wel dat de mensen die van het all-inclusive systeem zo’n succes hebben gemaakt echte profs zijn. De besten op hun vakgebied. Wees je er altijd van bewust dat onze tegenstanders toppers zijn.’

Chantal knikte. Ze vond het een vreemd intermezzo, maar wilde zijn verhaal niet onderbreken door een verkeerde opmerking of blik.

‘Die beleidsbepalers waren en zijn dus de crème de la crème op hun vakgebied. Hun beslissingen namen ze op basis van feiten en informatie, emotie of compassie kwam er niet bij kijken. Als eerste werden de obstakels geanalyseerd. Te weinig nieuwe bestemmingen, stijgende olieprijzen, een blasé gevoel bij de consument plus een enorme concurrentie in de reiswereld waardoor de winstmarges daalden. Van de grote spelers gooide het Duitse megaconcern toi, waar jullie reisorganisatie GoSunny een dochter van is, het roer om. Het all-inclusive systeem werd hun speerpunt.’ Hij nam een slok van zijn cola. ‘Als ik je verveel moet je het echt zeggen, Chantal.’

Ze schudde direct van nee. De informatie mocht dan droog zijn, het onderwerp maakte alles goed.

‘Oké, het werkt als volgt. De projectmanager van elke grote touroperator deelt zijn bestemmingen op in zones. Een zogenaamd “head contracting” is de spil waar het in deze gebieden om draait. Hij of zij heeft enkele “contractors” onder zich. Deze mensen sluiten met de hotels de deals af die door het head contracting zijn voorbereid. Deze contractors waren degenen die in de “conservatieve” vakantiebestemmingen zoals Spanje, Portugal, Frankrijk en Griekenland de all-inclusive boodschap aan de hoteliers overbrachten. Die was vrij duidelijk: slikken of stikken.’

Chantal interrumpeerde hem met een korte beweging van haar hand. ‘Wat bedoel je met de “conservatieve” bestemmingen? De all-inclusive aanval gold toch voor alle landen?’

Perry knikte enthousiast. Als een leraar die bemerkt dat zijn stof wordt opgepikt. ‘Met de “conservatieve” bestemmingen bedoel ik de landen die al geruime tijd op de vakantiekaart stonden. Bestemmingen waar je bij het reisbureau een kamer met ontbijt boekte. Of een vliegreis met appartement. Lekker basic. De hele dag op het strand liggen en ’s avonds gezellig in een knus, lokaal restaurantje een vorkje prikken. Die bestemmingen moesten dus als eerste om. Daar vloeide te veel cash in de zakken van derden.’

‘Maar hoe zat het dan met Turkije?’

Perry hield zijn hoofd ietwat schuin en keek haar aan. Ze kreeg sterk het idee dat ze met deze vraag de chronologie van zijn verhaal verstoorde. Dat was dan jammer, dacht ze. Want ze zat hier wel met een doel. En die bedoelingen waren duidelijk gedefinieerd. ‘Turkije, en in mindere mate Egypte, Marokko en Brazilië, is weer een ander verhaal. Deze landen behoorden namelijk tot de nieuwe bestemmingen in de reismarkt. Zij waren de toefjes op de taart.’

Chantal luisterde geconcentreerd en hij vervolgde zijn verhaal. ‘Nu komen we op duister terrein, waar ik op de tast doorheen ga. Dit heeft voornamelijk te maken met het feit dat er in deze landen op hoog niveau deals zijn gesloten. Dat soort afspraken wordt meestal niet aan de grote klok gehangen.’

‘Ik neem aan dat het nu over raadsleden, burgemeesters en dat soort lui gaat.’

‘En hoger. Kijk,’ ging hij verder. ‘De landen waar ik het zojuist over had werden door de reisbranche als “ontwikkelingslanden” betiteld. Daar was het toerisme nog niet op grote schaal ingevoerd in het economische systeem. Met de juiste benadering konden ze er grote bestemmingen van maken. Hoe ze dit deden, laat ik dus links liggen. Te ingewikkeld, te veel sidelines. Waar het daadwerkelijk om gaat is het gegeven dat in het begin van deze eeuw in die landen de hotels als paddenstoelen uit de grond rezen. Turkije was hierin de absolute koploper. Daar bouwen ze in hetzelfde tempo een hotel als wij hier een snackbar inrichten. En in die nieuwe bestemmingen werd uitsluitend op all-inclusive basis gewerkt. Van de kant van de hoteliers en de politiek ondervond men geen enkele weerstand. Die vonden het allemaal prima. Het nieuwe vakantieconcept was een zegen voor hen. Zij...’

Een fel gebaar van Chantals hand onderbrak hem. ‘Wacht even, Perry. Iedereen blij? Je beweerde toch dat het voor dat geld niet kon? Ik ken niemand die zich verheugt op een verliesgevende onderneming.’

Perry schudde hevig met zijn hoofd om meteen haar woorden te ontkrachten. ‘Toen lagen de zaken nog anders, Chantal. We praten over lagelonenlanden met een hoog werkloosheidspercentage. Het personeel in de hotels werkte naar onze begrippen voor een scheet en drie knikkers. Bovendien zaten de charters naar de nieuwe bestemmingen stampvol. Dit had natuurlijk alles te maken met de scherpe prijzen en de luxe van de hotels.’

Hij schudde wederom met zijn hoofd. Ditmaal heel rustig. Het leek meer alsof hij mijmerde over goede, oude tijden. ‘Nee, Chantal, in de beginperiode was er nog niets aan de hand. Sterker nog, er werd door alle partijen veel geld verdiend.’

Ze liet het nu wel uit haar hoofd om een vraag te stellen. Het kon niet anders of het woord ‘maar’ stond op het punt om uitgesproken te worden.

‘Pak ’m beet een jaar of twee nadat all-inclusive zijn herintrede had gedaan, staken de eerste problemen de kop op. Het ging om een combinatie van factoren. De lokale economie die, in tegenstelling tot die van de westerse wereld, aantrok. Stijgende olieprijzen. De onderlinge prijzenoorlog van de touroperators. Omdat toi en de concurrentie pertinent weigerden om de oplopende kosten naar de klant door te berekenen, werden de hoteliers voor het blok gezet.’

Hij keek Chantal aan met een standvastige blik waarin geen enkele ruimte voor twijfel was. ‘En zo’n beetje vanaf dat moment is het betrekkelijk veilige all-inclusive systeem een riskante onderneming geworden. Zowel voor de klant als de hotelier. Want er komt een tijd dat ook zij aan de beurt zijn. En dat moment kan mij niet snel genoeg komen.’

Ze nam een slok van haar water. De informatie die Perry haar had gegeven was nuttig, maar niet meer dan dat. Veel van wat hij vertelde had ze al tussen de regels door in berichten op de site opgepikt. Het was nu tijd om spijkers met koppen te slaan, wist ze. Een confrontatie die de antwoorden naar boven moest brengen waar zij naar op zoek was. Geheel tegen haar natuur in moest ze zich egocentrisch opstellen. ‘Jij en ik weten dit. De mensen die de site bezoeken weten dit. De reiswereld weet dit. Hoe is het in godsnaam mogelijk dat er van hogerhand niet wordt ingegrepen?’

‘Omdat de klachten voor de wereld waarin wij leven niet ernstig genoeg zijn,’ antwoordde Perry laconiek. ‘En als er een relletje dreigt uit te breken, dan gooit de reisbranche er subiet een batterij advocaten tegenaan. Opeens blijkt de bewijsvoering te magertjes of trekt de eiser zijn klacht in. Uiteindelijk loopt het allemaal met een sisser af en gaat men weer over tot de orde van de dag.’

‘Waarom...’

‘Daar wil ik nog aan toevoegen dat wij in een snelle maatschappij leven waarin alles om de centen draait. Ik zal je een schrijnend voorbeeld geven.’ Een kort, minzaam lachje volgde. ‘Een tijdje terug zond een consumentenprogramma een paar verslaggevers incognito naar Turkije. Zij namen bij negen verschillende all-inclusive resorts monsters van het buffet. Deze lieten ze analyseren in het laboratorium in Wageningen. De uitkomst was erbarmelijk. Het eten van slechts twee resorts voldeed enigszins aan de hygiënenormen. De overige serveerden voedsel dat je nog niet aan de valse hond van de buren geeft. Bij twee resorts was de uitslag zo hemeltergend slecht dat de wetenschappers in Wageningen het vergeleken met stront. Niet na te bootsen in hun laboratorium, zoveel bacteriën.’

Hij zag het ongeloof in Chantals ogen. Met de spottende maar ook trieste lach nog om zijn lippen, vervolgde Perry zijn verhaal. ‘Het mooiste moet nog komen. Toen de mensen van het televisieprogramma de Turken om een reactie vroegen, antwoordde men doodleuk “dat de standaardnormen met betrekking tot
hygiëne in Turkije anders lagen dan die in Nederland”. De reiswereld zweeg collectief. Hun reactie volgde ruim een week later. In opdracht van toi gooiden enkele dochterbedrijven zoals GoSunny voor een spotprijsje een aantal all-inclusive reizen naar Turkije op de markt.’

Chantal onderbrak de korte stilte die hierop volgde. De clou die zou volgen kon ze wel raden, maar niet begrijpen. ‘Zeg me dat het niet waar is.’

Perry lachte hees. ‘Binnen acht uur waren ze volgeboekt.’

‘Jezus.’

Terwijl ze het glas tussen haar vingers rond liet draaien, probeerde ze zijn blik te vermijden. Het antwoord op haar volgende vraag zou zeer pijnlijk kunnen zijn en ze wist niet of ze hem dan recht in de ogen kon kijken. ‘Mag ik uit jouw woorden concluderen dat het een gevecht tegen de bierkaai is? Dat alle inspanningen op de site tot niets concreets leiden? Dat ons gesprek gaat uitdraaien op één grote desillusie?’

Perry grinnikte. Hoewel zij oogcontact vermeed, kreeg Chantal niet de indruk dat hij probeerde zijn werkelijke gedachtegang te maskeren. ‘Dat zouden ze wel willen, Chantal,’ zei hij op spottende toon. ‘De touroperators kennen de site. Er is zelfs contact geweest met tussenpersonen. Of ik wat genuanceerder wilde zijn, en, mocht ik een andere koers gaan varen, hun koers, dan waren zij bereid tot allerlei vormen van ondersteuning.’

‘Dat ruikt naar omkoping.’

‘Noem het zoals je wilt. Feit is dat zij de site in de gaten houden en er verre van gelukkig mee zijn. Lijkt me ook niet meer dan logisch.’

‘Waarom gooien ze er dan geen bataljon advocaten tegenaan? Ze zijn toch zo machtig?’ De irritatie in haar stem was het gevolg van haar toenemende teleurstelling. De hoge verwachtingen die ze van dit gesprek had gehad, waren tot nu toe nauwelijks uitgekomen.

‘Rustig, Chantal,’ zei Perry kalm. ‘Ik kan me goed voorstellen dat je meer van dit gesprek had verwacht. Maar je moet wel begrijpen dat ik geen goede fee ben die de verlangde antwoorden zomaar tevoorschijn tovert. Ook ik ben een slachtoffer van het systeem, niets meer of minder.’

Chantal voelde hoe schaamte een plaatsje in de carrousel van haar gevoelens opeiste. Ze realiseerde zich dat haar reactie unfair was, misschien wel kwetsend. En dat tegen een man die speciaal voor haar tijd had vrijgemaakt. ‘Sorry,’ mompelde ze. ‘Dat was niet bepaald slim van me.’ De onmacht droop van haar gezicht toen ze fluisterde: ‘Ik heb gewoon het gevoel dat ik tegen een muur oploop. Wat kan ik nog meer doen dan praten over een systeem waaraan ik mijn kinderen heb verloren?’

‘Genoeg,’ antwoordde Perry. ‘Je onderschat je eigen capaciteiten, de specifieke kwaliteiten van het individu.’

De niet-begrijpende blik in haar ogen zei meer dan woorden konden doen.

‘Ga terug, Chantal. Als er antwoorden op jouw vragen zijn, dan kun je die alleen in Turkije vinden. Neem een retourtje hel.’

Haar vingers omklemden het glas. Een impuls vanuit haar hersens weerhield haar ervan nog harder te knijpen waardoor het zou breken. De gedachte aan een terugkeer naar de onheilsplek deed haar hart als een bezetene bonzen. ‘Ik... ik denk niet dat ik dat emotioneel aankan.’

Perry keek Chantal aan zonder haar daadwerkelijk te zien. Zijn blik was als die van een oude zeeman die over het oneindige water tuurt en zijn leven aan zich voorbij ziet trekken.

‘Onzin,’ zei hij beslist. ‘Ik heb het gedaan, dus moet het jou zeker lukken.’

Chantal zei meteen wat ze dacht. Ze had haar natuurlijke terughoudendheid naar de achtergrond verbannen. ‘Dat staat anders niet op je site.’

‘Soms is het beter om niet alles te vertellen. In dit geval leek me dat verstandiger.’

Ze keek oprecht verbaasd. ‘Waarom? Wat ben je dan te weten gekomen?’

Hij glimlachte vermoeid. In zijn magere gezicht tekenden zich de lijnen af. Littekens van verdriet en een gebroken hart. In enkele seconden was hij enkele jaren ouder geworden. ‘Alles en niets, Chantal. Dat is dus het wrange. Eenmaal terug in de Dominicaanse Republiek werd het mij al snel duidelijk waardoor Moniek was gestorven. Bewijzen kon ik het echter niet. Alles wat mij werd verteld was off the record en vond plaats in donkere hoekjes en duistere steegjes. De mensen die na veel aandringen iets wilden zeggen, deden dat anoniem. Ze waren doodsbang voor hun baantje. Uiteindelijk ging ik naar huis met een tweeledig gevoel. Ik wist wie er verantwoordelijk was voor Monieks dood, maar zou dit nooit kunnen bewijzen.’

Hij nam een slok van zijn cola en leek in een mêlee van gedachten te verzinken. De geluiden in het café ten spijt was de stilte die tussen hen hing indrukwekkend.

Hoewel Chantal de aandrang voelde om iets te zeggen waaruit haar medeleven bleek, zweeg ze. Soms sprak de stilte voor zich. Dit was zo’n moment.

‘Als je teruggaat zul je alles weer opnieuw beleven, Chantal.’ Hij sprak bedachtzaam, zijn stem klonk twee octaven lager. ‘Blijf je thuis, dan zul je je de rest van je leven afvragen waarom je niet bent gegaan. De redenen hiervoor zullen langzaam vervagen tot laffe excuses.’

Ze voelde hoe haar ademhaling versnelde. Een reactie van haar lichaam waarop ze geen antwoord had. De beelden schoten als flitsen uit een nachtmerrie aan haar geest voorbij. Een zwembad en blauwe flippers. Haar geest was haar lichaam vooruitgesneld. Haar wil was gedegradeerd tot iets secundairs. ‘Waarom doe je me dit aan, Perry?’ beet ze hem tussen haar opeengeklemde kaken door toe. ‘Geloof me, ik heb genoeg ellende meegemaakt voor tien levens.’

Hij bleef haar stoïcijns aankijken. ‘Dat weet ik, Chantal. Op dit moment ben jij echter mijn enige hoop.’

De daaropvolgende minuten legde Perry Zuidam haar precies uit wat hij hiermee bedoelde.