32

Bevrijd van het juk van scorende radioprogramma’s en het toch vrij slopende bestaan van zes jaar vechten tegen elke bierkaai in de ochtend, had ik eindelijk de tijd om uit te slapen en voorzichtig wat nieuwe initiatieven te ontwikkelen.
Ik ben begonnen aan de door jullie nu gelezen ijdele geschiedschrijving, het ontwikkelen van mijn internetzender KXradio, het voor Eyeworks bedenken van concepten en tegen alle natuurwetten in heb ik de tv ook weer een paar maanden aan mijn verschijning blootgesteld. Het betrof een muziekquiz met een enorme knipoog, die de naam Stenders Late Vermaak kreeg. Het zou een revanche zijn op mijn eerdere tv-ervaringen. Van de eerste tot de laatste dag was het een genoegen om daaraan te werken. Reinout investeerde fors in een pilot, die uiteindelijk nog verkocht werd ook – aan Talpa.
Ik had in tegenstelling tot veel anderen helemaal niks tegen die zender van John de Mol. Elke dag werd met veel te groot genoegen gewag gemaakt van weer een mislukking van het sterrennet. Talpa kreeg nauwelijks tijd om adem te halen. Iedereen zat er meteen met een vergrootglas bovenop. Onvoorstelbaar dat je in dit land niet een beetje ambitieus mag zijn en een lekker groot jasje mag aantrekken, als je daarvoor de liquide middelen hebt.
Natuurlijk maakte het station kapitale fouten. Dat lijkt me inherent aan het starten van een nieuwe onderneming. De meesten waren waarschijnlijk vergeten dat, toen RTL nog Véronique heette, het bij Blokker aangeschafte decor van het nieuws omviel, en dat in de begindagen van SBS het duurste en beste programma van de avond een Tiroler film was.
Tegenvallende kijkcijfers werden zelfs regelmatig voorpaginanieuws van bijvoorbeeld de Volkskrant. Ook in recensies van kwaliteitskranten gingen de marktaandelen een grote rol spelen.
De bombardementjes van de pers en dito plagerijen van shows als Boulevard kregen ook steeds meer invloed op de consument. Het werd heel stoer om op verjaardagen te zeggen dat je vooral níét naar Talpa keek. Ondanks het feit dat niemand keek, wist iedereen te melden dat alles op die zender helemaal kut was.
Het voetbal was totaal vernacheld door die ordinaire poenscheppers, aldus de meeste Nederlanders. Ik was en ben ook niet blij met de hinderlijke reclameonderbrekingen bij De Wedstrijden, maar op de kwaliteit van het programma zelf was niks aan te merken. Programmaonderbrekende elementen vind ik altijd irritant, maar daar vreten de commerciëlen nou eenmaal van. Heerlijk dat je bij de publieke omroep ononderbroken naar De wereld draait door kunt kijken, maar de overheid stort hiervoor fors bij.
Ik vond Talpa wel een mooi avontuur, en was ervan overtuigd dat het station binnen een jaar of drie langzaam maar zeker zou inburgeren en uiteindelijk een succes zou worden. Helaas ging de stekker er vóór die tijd al uit. Ik was, denk ik, de enige die nog in het aanstaande klatergoud geloofde.
Dat de reputatie van die zender bij de kijkers schade had geleden, bleek uit de rare reacties die ik kreeg toen bekend werd dat Stenders Late Vermaak daar zou worden uitgezonden. Ikzelf was door het dolle heen, maar werd getemperd door een stroom oprechte deelnemingen. De meest illustratieve kwam tijdens het inladen van een boodschappenwagentje bij Albert Heijn. Er kwam een gedistingeerde meneer van een jaar of vijfenveertig in rap tempo op mij af en hij vroeg of hij me even mocht storen.
‘U bent toch die dj?’
‘Eh ja.’
‘Ik luisterde bij de Vara altijd naar uw programma’s. U kon mij bekoren vanwege de boeiende interviews en de vaak fantastische muziek. Toen u naar de commerciële omroep ging, was dat de start van uw teloorgang, maar ik heb diep en diep medelijden, nu u dreigt te verzinken in het moeras van het kwaliteitsarme Talpa. Ik had u een waardiger baan gegund.’
Ik moest heel hard en onbedaarlijk lachen om dit surrealistische statement, maar het was wél de deftig geformuleerde versie van de doorsnee felicitatie die ik mocht ontvangen. Het kon me niks schelen. Ik was blij met deze job en kon in grote vrijheid – daar is Het Woord weer – en met enorm veel plezier Stenders Late Vermaak voor Talpa maken. Het was een totaal tegenovergestelde Countdown-ervaring. Het team was enorm leuk en gemotiveerd, er is geen wanklank te horen geweest. De werkdruk was stevig, want door stemproblemen van teamcaptain Guus Meeuwis moesten drie maanden uitzending in anderhalve week worden opgenomen. Het was zo’n feest dat niemand dat als extreem zwaar heeft ervaren.
Ik stond daar met een enorme grijns, die er gedurende de hele periode niet meer vanaf te slaan was. Bijna iedereen op de werkvloer – van regie, camera, geluid tot aan redactie – vond het een van de leukste klussen sinds tijden, en dat vervulde mij met trots. It was a little bit of magic en het kwam voor mij precies op het juiste moment.
De persoonlijkheid vierde ook stiekem een overwinning. Geen moment voelde ik de verstikkende angst die mij in een eerder leven had gedwongen van de straat weg te blijven. Het publiek in de zaal bezorgde mij inspiratie in plaats van klotsende oksels, en zelfs de camera had geen intimiderende uitwerking meer op mij. Het gedeukte Trabantje werd voor even een glimmende occasion.
Het was een in alle opzichten geslaagde missie. Er keken en passant nog aardig wat mensen naar, en tijdens het herhalingsrondje in de zomer werd ik er verrassend vaak op aangesproken. Ik nam aan dat nog meer individuen mij als testbeeld hadden misbruikt. Ik hoopte op een vervolgserie. Vanwege het strakke opnameschema hadden we er niet helemaal kunnen uithalen wat erin zat. Het lopendebandwerk gaf weinig mogelijkheden tot uitgebreide reflectie. Er waren een paar duidelijke verbeterpunten en ik had enorm veel zin om dat feestje nog een keer te mogen meemaken.
De programmadirecteur van Talpa, Remko van Westerloo (ja, de zoon van), zag het ook wel zitten en we maakten een afspraak om te praten over een vervolg. Het was de eerste keer dat ik in het pand van de zendgemachtigde was. Vanzelfsprekend was alles state of the art: strak en modern. Ik had het gebouw in gedachten al uitgetekend en de werkelijkheid kwam redelijk overeen met de architect die in mijn hoofd bezig was geweest. Al was hij wel vergeten er de navigatie bij te leveren. Na schier eindeloze trappenhuizen kwam ik aan het eind van een onmetelijke gang vol kantoren – waar druk vergaderende mensen elkaar van het werk hielden – bij de no-nonsenseruimte van Fons’ genenpakketje.
Ik had Remko al eens ontmoet en had het idee dat het wederzijds klikte. Ook nu voelde ik me bij hem meteen op mijn gemak. Bij sommige mensen heb je direct een heel goed gevoel, zonder het waarom in scherpe bewoordingen te kunnen uiteenzetten. Dat overkomt me in het zakelijke bestaan niet zo vaak, maar bij hem had ik dat sterk.
Remko sprak openlijk over de moeilijkheden van zijn zender, en bevestigde met een grote slag om de arm de geruchten dat John de Mol zich oriënteerde op een nieuwe toekomst voor Talpa, dat inmiddels de naam ‘Tien’ droeg. Een wat krampachtige poging om het besmette blazoen op te poetsen. Het was niet makkelijk om op basis van een onzeker bestaan een beleidsplan te maken, maar hij probeerde de moed en creativiteit erin te houden. We spraken over een door mij ingeleverd Late Night format en hij verbaasde mij door zonder omwegen te zeggen:
‘Is een leuk plan, Rob, dat gaan we maken. Ik heb het er met De Mol over gehad, die vond het ook prima, dus laten we ernaar streven om het binnen een maand of drie, vier op de buis te brengen.’ Hij stipte wel een klein probleem aan: ‘Heb jij een exclusief contract met Eyeworks? John wil het namelijk graag in eigen huis maken. Bovendien hebben ze een akkefietje met elkaar.’
‘Nee, niet echt exclusief, maar ik wil het wel graag met Eyeworks maken, want ze hebben mij een behoorlijke kans gegeven met Late Vermaak, en ik heb het ook nog eens naar grote tevredenheid met ze gemaakt.’
‘Dat zul je dan met John moeten bespreken, ik heb er in elk geval zin in.’
We namen hartelijk afscheid en met een groot gevoel van opwinding reed ik naar huis. Mijn carrière kreeg weer eens een totaal onverwachte wending. Niet veel later zat ik in het kantoor van de legendarische John de Mol. Ik heb, zoals eerder vermeld, een zwak voor types die het verschil durven te maken. Samen met de combi Rob Out/Lex Harding en Joop van den Ende staat De Mol op eenzame hoogte in de canon van de Nederlandse media. Ze krijgen, op Van den Ende na, vaak alleen negatieve credits en daarmee doe je ze allemaal tekort.
Ik had John de Mol drie keer snel een handje gegeven, maar nooit echt ontmoet. Het liefst wilde ik eindeloos anekdotes absorberen zoals bij Van Westerloo senior, maar daarvoor was geen gelegenheid. Ik vond hem op het eerste gezicht zeker niet onsympathiek. Wel was hij erg serieus aangaande zijn onenigheid met Reinout Oerlemans.
‘Als je het daar wilt maken dan blazen we het maar af.’
Ik probeerde hem nog te overtuigen door ze als twee grootmachten te schetsen: ‘De een is Rusland, de ander Amerika en jullie bakkeleien erover wie het plaatsje Bennebroek met een oppervlakte van wel twee vierkante meter mag hebben.’
Het conflict was namelijk, zover ik weet, begonnen over het stelen van elkaars schaatsers. Een flauw glimlachje kreeg ik als beloning voor mijn kromme vergelijking.
Zijn standpunt bleef onverbiddelijk: ‘Los van het sentiment is het ook zakelijk onverstandig het daar onder te brengen. Het is gewoonweg te duur.’
Ik bracht Reinout hiervan op de hoogte en die was not amused.
‘Stenders, je hebt wél een exclusief contract met Eyeworks, hoor.’
Administratief ben ik een ramp, dus ik had die overeenkomst helemaal niet gelezen, ook omdat er geen salaris aan te pas kwam. Er zou pas over geld worden gesproken als er daadwerkelijk een format was verkocht. Ik zag mezelf als een vliegende kiep. ‘To hire for anyone’, maar ik had me kennelijk exclusief verbonden aan ‘Arnies’ firma.
De verdiensten van Late Vermaak schonk ik indertijd allemaal aan RTL, dat zo correct was geweest om mijn loonstrookje nog een tijdje van gezellige getalletjes te voorzien. Ze vonden het logisch dat ik niet was meegegaan naar Caz! en waren zo sportief om dat financieel te compenseren. Ik vond het op mijn beurt niet meer dan billijk om het geldelijke gewin van ‘de nevenactiviteiten’ over te maken op hun rekening. Zo ontstond de merkwaardige situatie dat Talpa en later de Vara, waarvoor ik een vakantieklusje op de radio deed, met RTL moesten onderhandelen over mijn salaris.
Hoe kwam ik nou weer uit de impasse met De Mol en Oerlemans?
Tegen de tijd dat Late Night daadwerkelijk op Talpa zou starten, had ik geen aanvullend salaris meer van RTL. Ik wilde enorm graag loyaal zijn aan Eyeworks, maar had daar geen inkomen. En Johnny-boy was onvermurwbaar: geen baan als ik voet bij stuk hield.
Het was overigens al de tweede keer dat ik tussen deze twee vuurpelotons stond. Eerder hadden ze beiden zo’n ‘sterren zingen het glazuur uit je tanden’-format en ik mocht kiezen waar ik jurylid wilde zijn. Ik koos voor de Talpa-variant Just the Two of Us, met Linda de Mol en Gordon. Dat was geen freakshow, ze vroegen me net iets eerder en ik werd herenigd met Cornald Maas, met wie ik ooit het Songfestival had gedaan. Maas is van de prachtige vileine volzinnen, ik ben de bazelende dorpsgek, de volbloed provocateur annex arrogante betweter. We vormden samen een goed team. De eerste week Just the Two of Us was oncomfortabel omdat ze me veel te veel opdrachten meegaven, maar vanaf de aflevering daarna lieten ze me met rust en werd het een uiterst gezellig klusje, waarop ik met veel plezier terugkijk.
Nu moest ik weer zo’n salomonsoordeel vellen.
Het meest vervelende vond ik het om de speelbal in een prestigestrijd te zijn. Het ging echt niet over mij, want voor zowel John als Reinout ben ik een volstrekt inwisselbaar radertje. Zíj zouden er geen boterham minder om eten, maar ik was inmiddels 41 en wist even niet meer zo goed waar de broodwinning vandaan moest komen.
Dit keer loste de natuur het probleem op. Talpa werd verkocht aan RTL en ik werd diezelfde dag door de Vara benaderd om Claudia de Breij op 3FM te vervangen. Zij had gekozen voor een tv-loopbaan. Ben je dan een mazzelkont?
Ik besloot wel administratief enkele sporen van volwassenheid te gaan vertonen en begon met het lezen van contracten, want in zo’n spagaat wilde ik nooit meer gestrekt gaan. Zo kwam ik terecht op de plek waarvan ik definitief afscheid dacht te hebben genomen: 3FM. De zendercoördinator was nog steeds Florent Luyckx. Hij had mij bij het afscheid een ludiek cadeau gegeven. Een brandkastje met daarin mijn 3FM-toegangspasje. Als de nood hoog was, mocht ik symbolisch het ruitje inslaan en terugkomen.
Daartoe had ik trouwens al een paar pogingen ondernomen, maar het glas was stevig. Elke keer als er een gaatje in de programmering viel, meldde ik mij zonder schaamte aan. Op het zielige af. Als er ’s nachts tussen twee en tien over twee een plek vrij was, ging er een telefoontje naar Luyckx. Wouter van der Goes, de opvolger van Ruud de Wild, verdween naar Q-Music.
Ik belde.
‘Nee, Rob, je bent te oud, dat gaan we niet doen,’ aldus de onverbiddelijke maar gelukkig eerlijke Florent.
Veel hooggeplaatste personen binnen de omroep houden niet van slechtnieuwsgesprekken. Je hoort nooit meer wat of ze kronkelen zich in heel vage bochten, om maar zo beleefd mogelijk te vertellen waarom het niet doorgaat. Ik hou ontzettend van de Florent-manier. Hij belt je meteen terug, draalt niet en zegt waar het op staat. Hij koos op de Van der Goes-plek voor de Coen & Sander Show en had het daarmee bij het rechte eind. Dat is een succesvol programma.
Vervolgens kwam er ruimte op de vrijdagavond tussen zeven en tien. Het leek me leuk om daar weer wat leven in te blazen. Florent leek even te twijfelen, maar liet al snel weten samen met de NPS te hebben besloten dat Gerard Ekdom en Michiel Veenstra beter waren op die tijd. En zo is het ook.
Ik wilde vanwege het weinig aantrekkelijke vooruitzicht van geen inkomen wellicht te graag. Dat noopte andermaal tot wat zelfreflectie. Ik zou me niet meer melden voor een baan bij 3FM. Ik moest ook een keer verder kijken. Dit standpunt leek vrucht af te werpen, gezien de tv-klus die op mijn pad kwam.
Net toen die klus middels de verkoop van Tien aan RTL in de prullenbak verdween, klopte de publieke popzender dus alsnog aan.

Ik maakte een afspraak met Florent, die me vertelde opgelucht te zijn de belofte van het pasje alsnog te kunnen inlossen. In zijn optiek was er voor mijn leeftijdscategorie nog ruimte tussen negen uur in de ochtend en twee uur in de middag op de jongerenzender.
‘Je hebt ook nog een goed oor voor nieuwe muziek en dat is een andere belangrijke voorwaarde om bij ons te kunnen functioneren.’
Hij praatte me razendsnel bij over de veranderingen in de paar Stendersloze jaren. Het volgen van het muziekregime en mijn neiging tot ontsnappen aan officiële plichtplegingen waren heikele punten. Ik beloofde dat ik op mijn verouderde dag de zaak niet op stelten zou zetten en zonder al te veel hobbels mijn laatste dagen als reservejongere op zijn zender zou doorbrengen.
Ik ging de lunchuren tussen twaalf en twee vullen. Titel was aanvankelijk Stenders Smeert ’m, maar dat vond Florent, de feel good goeroe, te negatief. Het werd Stenders Eet Vermaak: een vette knipoog richting mijn uiterst korte tv-avontuur Late Vermaak.
Zelfs de werkzaamheden op uiterst bekend terrein kenden een weliswaar korte incubatietijd. Ik was het niet gewend om slechts één plaat per uur zelf te mogen bepalen. De rest komt uit de computer, die met menselijke hand wordt aangepast door een muzieksamensteller. Pikant detail: degene aan wie ik verantwoording moet afleggen en toestemming vraag voor het verschuiven van liedjes is… Basyl de Groot. De man die ik ooit naar voren heb geschoven als music director, omdat ik het zelf niet mocht doen vanwege een niet te combineren dubbelfunctie.
In den beginne vond ik het heel moeilijk om me neer te leggen bij slechts twee eigen platen in twee uur. De zogenaamde free choices. Men was daarin nogal strikt. Ik heb als onderdeel in mijn programma de zogenaamde Indecent Proposal: een nog niet doorgebroken artiest voert een opdracht uit en kan daarmee zendtijd winnen. De band Gemstone had een cover gemaakt van de Michael Jackson klassieker Ben. Het leek mij leuk als zij een beroemde Ben moesten regelen, bij voorkeur Ben Cramer, om dat nummer mee te vertolken.
Gemstone trok naar zijn huis en Bens vrouw vertelde dat hij in hotel De Witte Bergen een interview gaf aan een roddelblad. De band overviel de verbouwereerde zanger aldaar en Cramer wilde na enig aandringen best mee naar de 3FM-studio om Ben te zingen. Eenmaal in ons pand printte hij de tekst uit en gaf samen met Gemstone een zeer verdienstelijke uitvoering van Michaels prille ode aan zijn ratje. Ik draaide iets later mijn free choice en sloot het programma tevreden af. Was vermakelijk geweest.
Niet wetend dat ik drie grote basisfouten had gemaakt. Ik had twee free choices in één uur laten horen: Ben werd gewoon meegerekend. Ben Cramer sprak de jonge doelgroep niet meer aan. Wat deed hij in het programma? Het nummer zelf was ook te oud. Ik had in dat uur namelijk al een belegen liedje gehad.
Welkom in het strakke jasje van de moderne radio!
Dat was even slikken. Meteen drong de vraag zich aan mij op of ik niet met vervroegd pensioen moest. Ooit hadden we zo’n beetje het meest vrije beroep ter wereld. Daarvan is nu nog maar een schijntje over. Als ik tien jaar later was begonnen, had ik het gewoon niet gered.
En dan zit ik nog op de meest progressieve etherzender van Nederland. Die wordt in elk geval nog bestierd door mensen voor wie muziek en radio niet alleen een product zijn, maar ook een passie. Daar staan nog wel eens platen op basis van enthousiasme op de playlist en niet alleen omdat de testresultaten goed zijn. Ik koester die speld in de hooiberg.
Het was dus flink wrikken en wroeten voordat ik de smaak weer te pakken kreeg. Met hulp van het door Claudia achtergelaten weeskindje Leon Polman en de kleine stoere boer Jelmer Gussinklo is het gelukt om met veel plezier weer een programma te maken op 3FM. Het steunt alleen veel minder dan ooit op ‘mijn’muziek.
Ik heb sowieso altijd geprobeerd naast de mainstreamuren een Robs hobbyzoldertje in te richten voor de ware muziekliefhebbers. Voorheen kon ik die programma’s kwijt in de daluren van de publieke omroep. Sinds een paar jaar heb ik voor die primaire levensbehoefte een station op internet: KXradio!