Naukowcy na całym świecie pracują intensywnie nad zbadaniem zagadnienia, w jaki sposób ruch tak korzystnie wpływa na mózg. Wielu zajmuje się BDNF, to jest Brain-derived neurotrophic factor – neurotroficznym czynnikiem pochodzenia mózgowego. W medycznej bazie danych Pubmed można odnaleźć ponad 5 000 opublikowanych artykułów naukowych na ten temat. BDNF jest substancją wydzielaną w mózgu (jak również w innych organach ciała), szczególnie w hipokampie i w korze mózgowej. Pomaga ona komórkom mózgowym na różne sposoby, między innymi ułatwia tworzenie nowych i ratowanie starych, które zamierają. Kiedy w warunkach laboratoryjnych aplikowano BDNF komórkom mózgowym, okazało się, że wysuwają one neuryty, wypustki, które stanowią połączenie z innymi komórkami nerwowymi, co decyduje o tym, że możemy uczyć się nowych rzeczy. Nie bez przyczyny określa się BDNF jako odżywkę dla mózgu.

Wydawałoby się, że zażywanie tabletek z BDNF w celu wzmocnienia mózgu to dobry pomysł. Niestety, to nie działa. BDNF podawane w takiej formie ulega rozkładowi w żołądku, ale nawet jeśli substancja byłaby w stanie przetrwać działanie soków żołądkowych, to i tak nie dotarłaby do mózgu. Zastrzyk z BDNF bezpośrednio do mózgu mógłby być lepszym rozwiązaniem, lecz wymagałby wiercenia otworów w czaszce, by można było wstrzyknąć lek.

Doskonałym sposobem dostarczenia większej ilości tej odżywki okazał się ruch. Gdy jesteśmy aktywni fizycznie, wzmaga się wydzielanie BDNF (co można zmierzyć w badaniu krwi). Jego zawartość wzrasta zwłaszcza podczas intensywnego treningu, ale także spokojniejsza aktywność ma stymulujący wpływ. Nie trzeba przy tym ćwiczyć codziennie, wystarczy dwa, trzy razy w tygodniu. Ci wytrwali są nagradzani, ponieważ im dłużej się ćwiczy, tym więcej BDNF wytwarza mózg. Studia nad zwierzętami wskazują również, że jeśli trzymamy się tego samego programu ćwiczeń przez kilka tygodni, to poziom BDNF sukcesywnie rośnie bez względu na niezmienną intensywność ruchu.

Można dostrzec relację między aktywnością fizyczną, BDNF i mózgiem, patrząc z perspektywy ewolucyjnej. Niektórzy naukowcy twierdzą, że aktywność fizyczna jest cechą różniącą nas od świata zwierząt. Ludzie, podobnie jak psy, mają duży mózg w stosunku do rozmiarów ciała. Kiedy badano, co wyróżnia ssaki o dużych mózgach spośród innych zwierząt, zauważono, że zarówno ludzie, jak i psy, charakteryzują się wysoką wytrzymałością.

Być może dobra kondycja i duży mózg są współzależne z perspektywy ewolucji. Część badaczy wierzy, że spośród naszych przodków to ci najaktywniejsi, zdolni do zdobywania pożywienia i unikania zagrożeń, przeżyli najdłużej i przekazali swoje geny następnym pokoleniom. Z powodu ich aktywności poziom BDNF wzrastał, a mózg się powiększał. Aktywni fizycznie przodkowie mieli większe mózgi, co prowadziło do tego, że byli lepsi w zdobywaniu jedzenia, chronieniu swoich bliskich i przeżyciu. Geny przekazywali dzieciom. W ten sposób aktywność fizyczna sterowała rozwojem mózgu, co – upraszczając – prowadzi do konkluzji, że aktywność fizyczna może być jedną z przyczyn powstania inteligencji współczesnego człowieka.

Wielu twierdzi, że BDNF odgrywa ważną rolę w pozytywnym wpływie treningu na mózg, poprawiając pamięć i koncentrację, a także zmniejszając lęk i przygnębienie. Jest jednak mało prawdopodobne, że wszystkie efekty, jakie przynosi mózgowi trening, od tego właśnie zależą. Biologia molekularna rzadko kiedy bywa aż tak prosta. Jeśli jesteś aktywny fizycznie, to w komórkach twojego mózgu aktywowanych jest ponad sto różnych genów, co oznacza, że na ten proces składa się wiele procesów.

Niektóre z zaleceń pochodzących z badań nad aktywnością fizyczną i BDNF:

• Zdecyduj się na trening kondycyjny. Jest niezbędny do tego, by zwiększyć poziom BDNF. Najlepiej z intensywnym marszem podczas przerw. Ćwiczenia siłowe nie są efektywne w takim samym stopniu, co nie oznacza, że nie mają pozytywnego wpływu na mózg.

• Nie ustawaj w ćwiczeniach – nie musisz ich wykonywać codziennie. BDNF wzrasta szybko w miarę ćwiczeń.