18.

'Je kunt altijd aanspraak maken op bescherming van de Mammoetvuurplaats, Ayla, waar je ook bent. Neem dit teken van mij aan, dochter van mijn vuurplaats,' zei Mamut terwijl hij een smalle ivoren armband, met zigzagstreepjes erop, van zijn arm haalde en de doorboorde einden, vlak boven de snee, om Ayla's arm bond. Vervolgens sloot hij haar in zijn armen.

Ayla had tranen in de ogen toen ze naar het bed liep waar haar geschenken lagen, maar ze veegde ze weg voor ze de houten schaal pakte. Hij was rond en sterk, maar overal even dun. De schaal viel niet op door een geschilderde of uitgesneden versiering, maar wel door het fijne, symmetrische verloop van de houtnerf.

'Neem alsjeblieft deze medicijnschaal aan, Mamut, als geschenk van de dochter van de vuurplaats,' zei Ayla. 'En als je goedvindt, zal dochter van de vuurplaats iedere dag schaal vullen met middel tegen pijnlijke gewrichten van vingers, armen en knieën.'

'Ah, ik zou deze winter graag wat minder last van mijn jicht willen hebben,' zei hij glimlachend. Hij pakte de schaal aan en gaf hem door aan Talut die hem bekeek, knikte, en aan Tulie doorgaf.

Tulie bekeek hem kritisch en haar eerste indruk was dat hij maar heel eenvoudig was omdat ze het gebruikelijke patroon miste dat er werd opgeschilderd of in uitgesneden. Maar toen ze hem beter bekeek en met haar vingers over het opvallend gladde oppervlak streek, en de volmaakte vorm en symmetrie zag, moest ze toegeven dat het een prachtig stuk werk was, misschien wel het mooiste in zijn soort wat ze ooit had gezien. Toen de schaal werd doorgegeven steeg de belangstelling en de nieuwsgierigheid naar de andere geschenken die Ayla had meegebracht en ieder vroeg zich af of alle geschenken zo buitengewoon mooi zouden zijn.

Toen kwam Talut naar voren en hij gaf Ayla een stevige omhelzing. Zijn geschenk bestond uit een vuurstenen mes met ivoren handvat, in een roodgekleurde schede van ongelooide huid, met hetzelfde ingewikkelde patroon erop als Deegie op haar mes had. Ayla trok het mes uit de schede en ze kreeg onmiddellijk het vermoeden dat het lemmet door Wymez was gemaakt en dat Ranec het handvat had uitgesneden en bewerkt.

Ayla pakte een zware donkere vacht voor Talut. Met een brede grijns schudde hij de mantel uit elkaar die van een hele bizonhuid was gemaakt en gooide hem over zijn schouders. Het dikke bont van de schouders deed de grote man nog groter lijken dan hij was en hij genoot van het effect. Hij merkte hoe goed de mantel over de schouders paste en in soepele plooien om zijn lichaam hing. Hij bekeek de zachte binnenkant van dichtbij.

'Nezzie! Kijk eens,' zei hij. 'Heb je ooit een zachtere bizonhuid gezien? En deze is warm. Ik geloof niet dat ik er iets van wil laten maken, ook geen anorak! Ik ben van plan hem gewoon te dragen zoals hij is.'

Ayla glimlachte om zijn blijdschap en ze was blij dat haar geschenk zo in de smaak viel. Jondalar stond wat naar achteren en keek over de mensen heen die naar voren drongen. Hij genoot ook van Taluts reactie. Hij had het verwacht, maar hij was blij dat zijn verwachtingen uitkwamen.

Nezzie omhelsde Ayla en gaf haar een halssnoer van bij elkaar passende, naar grootte gerangschikte schelpen met een spiraalvormige winding. Tussen elke twee schelpen zat een zorgvuldig uitgezaagd stukje van het holle beenbot van de poolvos, met aan de voorkant, bedoeld als hanger, een grote hoektand van een holeleeuw. Tronie maakte hem aan de achterkant vast en Ayla hield hem om. Ze bekeek hem vol bewondering, hield de tand van de holeleeuw omhoog en vroeg zich af hoe het hun was gelukt er een gat in te boren.

Ayla duwde het kleed voor het bed opzij en haalde een grote mand met deksel te voorschijn. Ze zette deze neer voor Nezzie. Hij leek heel gewoon. De grassen waarvan hij was gemaakt waren niet geverfd en er stonden geen gekleurde patronen of geometrische figuren op. Ook stonden er geen gestileerde afbeeldingen van vogels of andere dieren op de zijkanten of het deksel. Maar toen ze hem goed bekeek, zag de vrouw het fijne patroon en hoe knap hij was gemaakt. Ze wist dat hij voldoende waterdicht was om als kookmand te gebruiken.

Nezzie tilde het deksel op om het te bekijken en het hele kamp gaf blijk van zijn verbazing. De mand was met buigzaam berke- bast in vakjes verdeeld en zat vol voedsel. Er waren harde appeltjes, geurige zoete worteltjes, geschilde knoestige wortels van grondnoten, rijk aan zetmeel, gedroogde kersen zonder pit,

gedroogde maar nog groene knoppen van de daglelie, gedroogde groene hokjespeulen, gedroogde paddestoelen en stengels van groene uien en nog wat gedroogde bladeren en schijfjes waarvan de naam niet bekend was. Nezzie glimlachte vriendelijk terwijl ze de verzameling bekeek. Het was een ideaal geschenk.

Toen kwam Tulie dichterbij. Haar omhelzing was niet onvriendelijk, maar wat stijfjes en het aanbieden van haar geschenk gebeurde nu niet direct met een zwierig gebaar, maar met een passend gevoel voor de plechtigheid. Het was een prachtig versierd doosje, uit hout gesneden, met ronde hoeken. Er waren figuren van vissen in uitgesneden en opgeschilderd en er waren ook stukjes schelp opgelijmd. Het geheel gaf de indruk van water met vissen en waterplanten. Toen Ayla het deksel optilde, ontdekte ze de bedoeling van dat waardevolle doosje. Het was gevuld met zout.

Ze wist wel iets van de waarde van zout. Toen ze opgroeide bij de Stam, die in de buurt van de Zwarte Zee woonde, had ze zout heel gewoon gevonden. Er was vrij gemakkelijk aan te komen en sommige vissen werden er zelfs in bewaard, maar toen ze in haar vallei woonde, in het binnenland, had ze geen zout gehad en het had een tijdje geduurd voor ze eraan gewend was. Het Leeuwekamp lag nog verder van zee dan haar vallei. Het zout moest over een lange afstand worden aangevoerd, evenals de schelpen en toch had Tulie haar deze doos vol gegeven. Het was een zeldzaam en kostbaar geschenk.

Ayla was erg onder de indruk toen ze haar geschenk voor de leidster pakte en ze hoopte dat Jondalar het bij het rechte eind had toen hij veronderstelde dat het heel geschikt zou zijn. Het bont dat ze had uitgekozen was de huid van een sneeuwluipaard die had geprobeerd een buit van haar af te pakken in de winter dat zij en Kleintje samen probeerden te jagen. Haar plan was hem te verjagen, maar de jonge holeleeuw dacht er anders over. Ayla had de volwassen, maar kleinere kat overrompeld met een steen uit haar slinger toen het ernaar uitzag dat er een gevecht volgde. Met een tweede steen had ze er een eind aan gemaakt.

Tulie had het geschenk blijkbaar niet verwacht, want aan haar ogen was te zien hoe blij ze was. Pas toen ze bezweek voor de verleiding om de weelderige, dikke wintervacht om haar schouders te gooien, voelde ze de zeldzame kwaliteit, dezelfde die Talut had opgemerkt. Hij voelde aan de binnenkant ongelooflijk zacht aan. Vachten werden gewoonlijk stijver dan hui den. Door de aard van het materiaal kon bont maar aan een kant met krabbers worden bewerkt om het te spannen en zacht te maken. Daarbij kwam dat door de methode van de Mamutiërs de huiden wel langer goed bleven, maar veel harder werden dan die van Ayla, die ze alleen met vet bewerkte zodat ze zacht en soepel bleven. Tulie was meer onder de indruk dan ze had verwacht en ze wou erachter komen hoe Ayla het deed.

Wymez kwam dichterbij met een voorwerp dat in een zachte huid was verpakt. Ze maakte het pakje open en haar adem stokte. Het was een prachtige speerpunt, zoals de andere die ze zo had bewonderd. Hij fonkelde bij het licht van het vuur als een geslepen edelsteen, maar deze had meer waarde. Haar geschenk voor hem was een stevige mat van gras waar hij op kon zitten bij zijn werk. De meeste manden en matten die Ayla had gevlochten, hadden geen kleurpatronen, maar de laatste winter in haar grot was ze begonnen te experimenteren met verschillende grassen in natuurlijke kleurvariaties. In combinatie met haar gebruikelijke weefpatronen was het resultaat een mat met een fijn maar duidelijk stermotief. Ze was er heel tevreden over toen ze hem maakte en toen ze de geschenken uitzocht deden de punten uit het midden haar denken aan de prachtige speerpunten van Wymez en de structuur van het weefsel herinnerde haar aan de fijne splinters die hij eraf sloeg. Ze betwijfelde of hij het zou zien.

Toen hij hem had bekeken, beloonde hij haar met een van zijn zeldzame glimlachjes. 'Dit is prachtig. Hij doet me denken aan het werk dat Ranecs moeder deed. Zij verstond de kunst van het weven met gras beter dan wie ook. Ik geloof dat ik hem zou moeten bewaren en aan de muur hangen, maar ik wil hem gebruiken. Ik wil erop zitten als ik aan het werk ben. Hij zal me helpen om mijn doel voor ogen te houden.' In zijn hartelijke omhelzing herkende ze niets van zijn terughoudende manier van spreken. Ze wist dat Wymez, die uiterlijk zo rustig leek, in werkelijkheid een vriendelijke, gevoelige man was. Er was geen bepaalde volgorde bij het uitwisselen van de geschenken en de volgende die haar aandacht vroeg was Rydag. Ze ging bij hem zitten en beantwoordde zijn innige omhelzing. Hij had een lang rond buisje in zijn hand. Het was het holle botje van een vogel- poot, met gaatjes erin. Ze nam het aan van de jongen en draaide het om en om. Ze begreep de bedoeling niet goed. Hij nam het terug, hield het voor zijn mond en blies erop. Ze hoorde een doordringende fluittoon. Ayla probeerde het ook en ze moest glimlachen. Ze gaf hem een warme, waterdichte capuchon van veelvraatbont, zoals de mensen van de Stam ze droegen, maar het deed haar pijn toen hij hem opdeed. Hij deed haar te sterk aan Dure denken.

ik heb hem ook zo'n fluitje gegeven om me te roepen wanneer hij me nodig heeft. Soms heeft hij geen adem genoeg om te schreeuwen, maar dan kan hij nog wel op een fluitje blazen,' legde Nezzie uit. 'Maar deze heeft hij zelf gemaakt.'

Deegie verraste haar met de kleren die ze die avond had willen dragen. Maar toen ze zag hoe Ayla ernaar keek besloot ze haar die kleding te geven. Ayla was sprakeloos en bleef er maar naar kijken tot ze tranen in haar ogen kreeg, ik heb nog nooit zoiets moois gehad om aan te trekken!'

Vervolgens gaf ze aan Deegie haar geschenk, een stel manden en verscheidene prachtig afgewerkte houten schalen in verschillende grootten, die konden worden gebruikt om uit te drinken, voor soep en ook om in te koken. Ze kon ze in haar vuurplaats gebruiken na haar verbintenis met Branag. De schalen waren een bijzonder geschenk in gebieden waar hout betrekkelijk schaars was en gewoonlijk beenderen en ivoor werden gebruikt. Ze waren allebei verrukt en omhelsden elkaar als zusters.

Om te laten zien dat hij haar wel een behoorlijk cadeau gunde, gaf Frebec haar een paar kniehoge bontlaarzen, met versieringen aan de rand en ze was blij dat ze een van de beste zomerren- diervellen voor hem had uitgekozen. De haartjes waren hol en gaven een natuurlijke isolatie omdat ze met lucht waren gevuld. De zomerhuid was het warmst en licht in gewicht. Als men op jacht ging bij koud weer, was het de prettigste en meest praktische dracht en daarom zeer nuttig. Uit de stukken die ze hem gaf konden wel een broek en een tuniek worden gemaakt, zodat hij ook bij het koudste weer genoeg had aan een enkel kledingstuk eroverheen en niet zoveel zware kleren hoefde te dragen. Ook hij keek hoe zacht haar bewerkte huiden waren, maar hij zei er niets van en zijn omhelzing, bij wijze van welkom, was heel stijfjes.

Fralie gaf haar bontwanten die bij de laarzen pasten en Ayla gaf de zwangere vrouw een prachtige houten kookschaal, met een zak gedroogde bladeren erin. ik hoop dat je deze thee lekker vindt, Fralie,' zei ze, terwijl ze haarscherp aankeek alsof ze haar woorden wilde benadrukken, is goed om 's morgens een kop te drinken als je wakker wordt en misschien 's avonds nog een voor slapen gaan. Als je wilt, geef ik meer als deze op is.'

Fralie knikte instemmend toen ze elkaar omhelsden. Frebec keek achterdochtig, maar Ayla gaf alleen maar een geschenk en hij kon er toch niets van zeggen dat Fralie een geschenk kreeg van het nieuwe lid van het Leeuwekamp? Ayla was er niet gelukkig mee. Ze had Fralie veel liever zonder omwegen en openlijk behandeld, maar het trucje was beter dan haar helemaal niet te helpen en Fralie weigerde om in een situatie terecht te komen waarbij het leek of ze koos tussen haar moeder en haar levensgezel.

Toen kwam Crozie naar voren en ze knikte Ayla goedkeurend toe. Vervolgens gaf ze haar een leren zakje dat bestond uit aan elkaar genaaide stukjes. Het zakje was rood geverfd en prachtig versierd met ivoren kraaitjes en geborduurde witte driehoekjes. Rondom de onderkant waren witte veertjes van de kraanvogel als versiering aangebracht. Ayla bekeek het bewonderend, maar toen Ayla het niet deed zei Deegie dat ze het moest openmaken. Er zat koord en draad van mammoetwol in, pezen, bont en plan- tevezels. Alles was zorgvuldig op stukjes bot gewonden. Er zaten ook scherpe mesjes en priemen in de naaizak. Ayla was er erg blij mee. Ze wou leren hoe de Mamutiërs kleren maakten en ze opsierden.

Ze pakte een kleine houten schaal met een goed passend deksel en gaf hem de oude vrouw. Toen Crozie hem openmaakte, keek ze Ayla verbaasd aan. Hij was gevuld met een blank, gemarmerd smeersel. Het was dierlijk vet, zonder smaak, kleur of geur, uitgesmolten in zachtjes kokend water. Ze rook eraan en glimlachte, nog steeds verbaasd.

'Ik maak rozenwater, van bloembladen... meng met... andere dingen,' begon Ayla uit te leggen.

'Dan gaat het lekker ruiken, denk ik, maar waar is het voor?' vroeg Crozie.

'Het is voor handen, voor gezicht, ellebogen, voeten. Voelt goed. Maakt glad,' zei Ayla die er wat van pakte en het op de gerimpelde oude hand van de vrouw smeerde. Toen het er was ingetrokken, streek Crozie over haar hand; ze sloot de ogen en voelde dat de huid geleidelijk gladder werd. Toen de oude feeks haar ogen weer opende meende Ayla een glans te zien, maar er waren geen tranen. Ayla voelde de vrouw wel beven bij de stevige omhelzing.

Bij alle geschenken, die werden uitgewisseld, werd iedereen nog meer benieuwd naar de volgende en Ayla genoot net zoveel van het uitdelen als van het ontvangen. Haar geschenken waren voor hen net zo ongewoon als die van hen voor haar waren en ze vond het even leuk om te zien hoe goed haar geschenken in de smaak vielen bij de anderen als het overweldigende gevoel dat ze kreeg bij alles wat haar werd aangeboden. Ze had zich nooit zo bijzonder gevoeld, nooit het gevoel gehad dat ze zo welkom kon zijn, zo gewenst. Als ze erover nadacht kon ze wel huilen van blijdschap.

Ranec bleef wat op de achtergrond. Hij wachtte tot alle geschenken waren uitgewisseld. Hij wou de laatste zijn zodat het zijne niet tussen de andere kon raken. Tussen al de bijzondere en aparte geschenken die ze had gekregen wou hij dat ze het zijne nooit zou vergeten. Ayla zette haar spullen weg op het bed dat weer net zo vol stond als toen ze begon en ze zag het cadeau dat ze voor Ranec had uitgekozen. Ze moest er even over nadenken voor het tot haar doordrong dat ze met hem nog geen geschenken had uitgewisseld. Ze nam het in haar handen en toen ze zich omdraaide om hem te zoeken stond hij tegenover haar en zei met een plagerig lachje: 'Heb je mijn geschenk vergeten?' Hij stond zo dichtbij dat ze zi jn grote zwarte pupillen zag en de lichtjes die zijn donkere ogen zo onweerstaanbaar maakten. De warmte die hij uitstraalde bracht haar in verwarring.

'Nee, eh... heb niet vergeten... Hier,' zei ze toen ze er weer aan dacht dat ze het geschenk in de handen had en ze hield het omhoog. H ij keek ernaar en ze zag aan zijn ogen dat hij de dikke, witte wintervachten van de poolvos mooi vond. De korte aarzeling gaf haar de gelegenheid haar kalmte terug te vinden en toen hij haar weer aankeek zei ze plagend: 'Ik denk jij vergeet.'

Hij grijnsde, deels omdat ze zo goed en snel reageerde op zijn grapje, maar ook omdat het hem een goede aanleiding gaf om zijn geschenk aan te bieden.

'Nee. Ik heb het niet vergeten. Hier,' zei hij, en hij haalde het voorwerp te voorschijn dat hij achter zijn rug had verborgen. Ze keek naar het stukje bewerkt ivoor dat hij voorzichtig in de handen hield en ze kon haar ogen bijna niet geloven. Zelfs toen hij haar bevrijdde van de witte vachten die ze in de handen had, stak ze geen hand uit. Ze was bijna bang het aan te raken. Ze keek hem aan met oprechte verbazing.

'Ranec,' fluisterde ze en ze stak aarzelend haar hand uit. Hij moest het haar in de handen drukken en toen hield ze het nog vast alsof ze bang was dat het zou breken. 'Dit is Whinney! Is of je Whinney hebt genomen en klein gemaakt,' riep ze uit terwijl ze het prachtig bewerkte ivoren paardje in haar handen draaide. Het was nog geen tien centimeter lang en hij had wat kleur op het beeldje aangebracht: geel oker op de vacht en houtskool op de benen en de manen, met een donkere streep over de rug tot de staart zoals Whinney ook had. 'Kijk, oortjes, precies goed. En hoeven, en staart. Zelfs tekening van de vacht. O, Ranec, hoe doe je dat?'

Ranec kon zijn geluk niet op toen hij haar stevig omhelsde. Haar reactie was precies zoals hij had gehoopt, ja zelfs gedroomd, en er lag zoveel liefde in zijn ogen toen hij haar aankeek dat Nezzie er tranen van in de ogen kreeg. Ze wierp een blik op Jondalar en begreep dat hij het ook had gezien. Zijn gezicht toonde een smartelijke trek. Ze schudde begrijpend het hoofd.

Toen alle geschenken waren uitgewisseld, ging Ayla met Deegie naar de Oerosvuurplaats om zich te verkleden. Vanaf het moment dat Ranec het vreemde hemd had, had Deegie geprobeerd de kleur na te maken. Tenslotte was ze er heel dichtbij gekomen en ze had van het leer met de roomkleur een tuniek gemaakt met korte mouwen en een V-hals. Ook de zoom had een V-lijn en er was een bijpassende broek bij met een riem die in dezelfde heldere kleuren was geweven als de figuren op het hemd. Omdat Ayla de zomer buiten had doorgebracht, had haar huid een bruine tint en haar lichtblonde haar had bijna de kleur van het leer. Het was of de kleding speciaal voor haar was gemaakt.

Met hulp van Deegie deed Ayla de ivoren armband van Mamut af en het mes met de rode schede van Talut en het halssnoer van Nezzie, maar toen de jonge Mamutische vrouw voorstelde om het vuile, versleten leren zakje dat ze om de hals droeg af te doen, weigerde Ayla beslist.

'Is mijn amulet, Deegie, met Geest van Holeleeuw, van Stam, van mij. Kleine stukjes, zoals Ranecs beeldje is kleine Whinney. Creb heeft gezegd als ik amulet verlies, kan totem mij niet vinden. Ga ik dood,' probeerde Ayla uit te leggen.

Deegie dacht even na terwijl ze naar Ayla keek. Het hele effect werd bedorven door het groezelige leren zakje. Ook het riempje om haar hals was gerafeld en dat bracht haar op een idee.

'Ayla, wat doe je als het versleten is? Dat riempje ziet eruit of het binnenkort breekt,' zei Deegie.

ik maak nieuw zakje, nieuwe riem.'

'Dus het zakje is niet zo belangrijk, maar wat erin zit, nietwaar?'

'Ja...'

Deegie keek om zich heen en opeens viel haar oog op het naai- zakje dat Crozie aan Ayla had gegeven. Ze haalde de inhoud er voorzichtig uit en liet het Ayla zien. 'Waarom zou je dit niet gebruiken? We kunnen het aan een snoer kralen hangen—een uit je haar kan heel goed—en dan kun je het om de hals dragen.

Ayla pakte het prachtig versierde zakje van Deegie aan en bekeek het. Toen sloot ze haar hand om het haar zo bekende oude leren zakje en kreeg het vertrouwde gevoel dat de amulet van de Stam haar altijd had gegeven. Maar ze hoorde niet meer bij de Stam. Ze had haar totem niet verloren. De Geest van de Holeleeuw beschermde haar nog steeds en de tekens die ze had ontvangen waren nog belangrijk, maar ze was nu een Mamuti- sche vrouw.

Toen Ayla naar de Mammoetvuurplaats terugging, was ze volledig een Mamutische vrouw, een mooie, goedgeklede Mamutische vrouw, met hoge status en waarde en iedereen keek goedkeurend naar de nieuwe bewoonster van het Leeuwekamp. Twee paar ogen toonden echter meer dan goedkeuring. Liefde en verlangen straalde uit de donkere ogen, vol hoop en begeerte, maar die lagen ook in de diep ongelukkige blik van de helderblauwe ogen.

Manuv had Nuvie op zijn schoot en hij glimlachte vriendelijk tegen Ayla toen ze voorbijkwam om haar andere kleren op te bergen en ze reageerde met een stralende lach. Ze was zo blij en gelukkig dat ze bijna niet kon geloven dat het echt waar was. Ze was nu Ayla van de Mamutiërs en ze was van plan om alles te doen om er helemaal bij te horen. Toen zag ze Jondalar met Danug praten. Ze keek hem op de rug, maar dat was genoeg om haar opgetogen gevoel te doen verdwijnen. Misschien was het zijn houding, of waren het zijn schouders, maar haar onderbewustzijn deed haar aarzelen. Jondalar was niet gelukkig. Maar wat kon ze er nu aan doen?

Ze haastte zich om de vuurstenen te halen. Mamut had tegen haar gezegd dat ze de stenen nu pas moest geven. Deze passende gelegenheid gaf de stenen de betekenis die ze toekwam en hun waarde werd er ook door vergroot. Ze pakte de kleine metaal- kleurige stukjes pyriet en nam ze mee naar de vuurplaats. Onderweg liep ze achter Tulie die met Nezzie en Wymez praatte en ze hoorde haar zeggen:'... maar ik had er geen idee van dat ze zoveel bezat. Kijk alleen maar eens naar die vachten. De bizonhuid en dat witte vossebont, en dat sneeuwluipaard—die zie je hier niet veel...'

Ayla glimlachte en ze voelde zich weer blij. Haar geschenken werden gewaardeerd.

De oude medicijnman had ook niet stilgezeten, terwijl zij zich verkleedde. Hij had zijn gezicht beschilderd met zigzagstrepen die zijn tatoeëring accentueerden. Als cape droeg hij de huid van een holeleeuw. Talut pronkte met de staart van dezelfde holeleeuw. Mamuts ketting was gemaakt van korte, uitgeholde stukjes slagtand van een kleine mammoet, afgewisseld met hoektanden van verscheidene andere dieren, waaronder een van een holeleeuw.

'Talut wil nog een keer op jacht, dus zal ik de mogelijkheden onderzoeken,' zei de medicijnman. 'Kom dan bij me, als je kunt—en als je wilt. Houd er in ieder geval rekening mee.'

Ayla knikte, maar ze zag er wel tegenop.

Tulie kwam naar de vuurplaats en zei glimlachend: 'Ik wist niet dat Deegie dat aan je zou geven,' zei ze, 'en ik weet ook niet of ik het er wel mee eens was geweest, want ze heeft er veel werk aan gehad, maar ik moet toegeven dat het je goed staat, Ayla.'

Ayla wist niet wat ze moest antwoorden en glimlachte alleen maar.

'Daarom heb ik het haar ook gegeven, moeder,' zei Deegie, die kwam aanlopen met haar muziekinstrument. 'Ik heb geprobeerd om het leer zo licht mogelijk te kleuren. Ik kan altijd weer andere kleren maken.'

'Ik ben klaar,' zei Tornec, die erbij kwam staan met zijn instrument van mammoetbeen.

'Goed. Jullie kunnen beginnen zodra Ayla de stenen uitdeelt,' zei Mamut. 'Waar is Talut?'

'Hij heeft de drank ingeschonken,' zei Tornec glimlachend, 'en hij is heel royaal geweest. Hij zei dat dit een passend feest moet worden.'

'En dat wordt het ook!' zei het grote stamhoofd. 'Hier, Ayla, ik heb een kopje voor je meegebracht. Per slot van rekening ben jij de oorzaak van dit feest!'

Ayla proefde ervan en vond de gegiste drank nog altijd niet zo lekker, maar de andere Mamutiërs schenen ervan te genieten. Ze nam zich voor om het ook te leren drinken. Ze wou een van hen zijn, doen wat zij deden en lekker vinden wat zij lekker vonden. Ze dronk het op en Talut vulde haar kopje weer.

'Talut zal wel zeggen wanneer je kunt beginnen met het uitdelen van de stenen, Ayla. Je moet er telkens een vonk uit slaan als je hem geeft,' zei Mamut. Ze knikte en keek naar het kopje dat ze in de hand hield. Ze dronk, hoofdschuddend, de sterke drank op, zette het kopje neer en pakte de stenen.

'Ayla wordt nu tot het Leeuwekamp gerekend,' zei Talut zodra iedereen zat, 'maar ze heeft nog een geschenk. Voor elke vuurplaats een steen om vuur te maken. Nezzie bewaart hem voor de Leeuwevuurplaats. Ayla zal de steen nu aan haar geven.'

Terwijl Ayla naar Nezzie liep, sloeg ze met een stuk vuursteen op het pyriet en er spatte een heldere vonk uit. Toen gaf ze haar de steen.

'Wie bewaart hem voor de Vossevuurplaats?' vervolgde Talut terwijl Deegie en Tornec op de benen instrumenten begonnen te slaan.

ik. Ranec bewaart hem voor de Vossevuurplaats.'

Ayla bracht hem een steen en sloeg erop, maar toen ze Ranec de steen gaf fluisterde hij zachtjes: 'Het vossebont is zachter en mooier dan ik ooit heb gezien. Ik houd ze op mijn bed en zal iedere nacht aan je denken wanneer ik het zachte bont tegen mijn blote huid voel.' Hij streelde lichtjes haar gezicht met de rug van zijn hand, maar er ging een schok door haar heen.

Ze deed een stap achteruit en was helemaal in de war toen Talut vroeg wie de steen bewaarde voor de Rendiervuurplaats. Ze moest bij Tronie twee keer slaan voor er een vonk kwam. Fralie nam de steen aan voor de Kraanvogelvuurplaats en tegen de tijd dat Tulie de hare had aangenomen en ze Mamut er een gaf voor de Mammoetvuurplaats, voelde Ayla zich duizelig en ze was blij dat ze bij het vuur kon gaan zitten.

De trommels misten hun uitwerking niet. Het was een kalmerend maar ook meeslepend geluid. Het werd donker in de ruimte en achter het scherm bleef alleen een klein vuur branden. Ze hoorde vlak bij iemand ademen en keek om te zien waar het geluid vandaan kwam. Bij het vuur zat een man ineengehurkt—of was het een leeuw? Het ademen werd een zacht grommen. Ze vond dat het veel had van het waarschuwende gegrom van een holeleeuw. De trommels namen het geluid over en gaven het resonantie en diepte.

Opeens sprong de leeuwefiguur met een wilde grauw vooruit en de schaduw van een leeuw bewoog over het scherm. Maar hij kwam bijna met een schok tot stilstand toen hij schrok van Ayla's spontane reactie. Ze daagde de schaduw uit met een gegrom dat zo echt en dreigend klonk dat de meeste mensen die zaten te kijken, de adem inhielden. De schaduw nam de houding van een leeuw weer aan en trok zich met een kalmerend gegrom terug. Ayla liet nog een triomfantelijke grauw horen en eindigde met een tevreden gebrom als van een leeuw die wegloopt.

Mamut moest glimlachen. Haar leeuw is zo volmaakt dat ze een leeuw ertussen kon nemen, dacht hij en hij vond het leuk dat ze zo spontaan had meegedaan. Ayla wist zelf niet waarom ze het had gedaan, maar na haar eerste geïmprovisserde uitdaging had ze het leuk gevonden om als een leeuw met Mamut te praten. Dat had ze niet meer gedaan sinds Kleintje haar vallei had verlaten. De trommels hadden het tafereel nog meer kracht gegeven, maar nu volgden ze de schaduw weer die kronkelend over het scherm ging. Ze zat dicht genoeg bij het scherm om te zien dat het Mamut was, maar toch ging ook zij er helemaal in op. Ze vroeg zich wel af hoe het mogelijk was dat de anders zo stijve man, met zijn jicht, zich zo gemakkelijk bewoog. Toen herinnerde ze zich dat ze hem voor die tijd iets had zien drinken en misschien was het wel een sterke pijnstiller geweest. De volgende dag zou hij waarschijnlijk pijn moeten lijden voor wat hij nu deed.

Plotseling sprong Mamut achter het scherm vandaan en ging op zijn hurken bij zijn trommel zitten. Hij gaf een snelle korte roffel en hield opeens op. Hij pakte een kopje dat Ayla niet had zien staan, dronk ervan, liep naar Ayla toe en bood het haar aan. Zonder erbij na te denken nam ze een slokje en nog een, hoewel ze het niet lekker vond. Het was sterk en muskusachtig. Bij het geluid van de trommels begon ze spoedig de uitwerking te voelen.

De dansende vlammen achter het scherm gaven de indruk dat de dieren die erop waren geschilderd, bewogen. Ze raakte erdoor gehypnotiseerd, concentreerde al haar gedachten erop en hoorde in de verte nog de mensen van het kamp zingen. Er huilde een baby, maar dat scheen uit een andere wereld te komen terwijl zij werd meegevoerd door de dansende bewegingen van de dieren op het scherm. Ze leken wel te leven terwijl de trommels haar vulden met stampende hoeven, brullende kalveren en trompetterende mammoets.

Toen was het niet donker meer. Er scheen een flauw zonnetje op een besneeuwde vlakte. Een kleine kudde muskusossen was bij elkaar gekropen en er raasde een sneeuwstorm om ze heen. Toen ze naar beneden dook, merkte ze dat ze niet alleen was. Mamut was bij haar. Het beeld veranderde. De bui was voorbij, maar sneeuwduivels die door de wind werden voortgedreven, loeiden over de steppen als geestverschijningen. Zij en Mamut verlieten de troosteloze leegte. Toen zag ze een paar bizons die gelaten stonden te wachten aan de luwe kant van een smal dal. Ze probeerden uit de wind te blijven. Ze vloog met grote snelheid door het dal van de rivier die een diep ravijn had uitgesneden. Ze volgden een zijrivier die steeds smaller werd tussen steile wanden en toen zag ze het bekende pad langs de rivier die nu droog stond.

Even later zat ze in een donkere ruimte naar een vuurtje te kijken en ze zag mensen bij elkaar om een scherm zitten. Ze hoorde ze langzaam zingen, steeds weer hetzelfde geluid. Haar oogleden trilden en ze zag vaag de gezichten van Nezzie, Talut en Jondalar die haar bezorgd aankeken.

"Voel je je wel goed?' vroeg Jondalar in het Zelandonisch.

'Ja, ja. Ik voel me uitstekend, Jondalar. Wat is er gebeurd? Waar ben ik geweest?'

'Dat moet jij maar vertellen.'

'Hoe voel je je?' vroeg Nezzie. 'Mamut heeft dan altijd graag thee.'

'O, best,' zei ze. Ze ging rechtop zitten en pakte het kopje aan. Ze voelde zich inderdaad uitstekend. Een beetje moe en een beetje zweverig, maar dat was alles.

ik geloof dat het deze keer niet zo angstig voor je was, Ayla,' zei Mamut, die naar haar toekwam.

Ayla glimlachte. 'Nee, ik was niet bang, maar wat deden we?'

'We hebben gezocht. Ik dacht dat je een Ziener was. Daarom ben je de dochter van de Mammoetvuurplaats,' zei hij. 'Je hebt andere natuurtalenten, Ayla, maar die moeten geoefend worden.' Hij zag haar bezorgd kijken. 'Zit daar nu maar niet over in. Daar kun je later wel eens over nadenken.'

Talut schonk nog wat in voor Ayla en een paar anderen terwijl Mamut vertelde waar ze waren geweest en wat ze hadden gevonden. Ze dronk het in een teug op—dan leek het niet zo vies—en ze probeerde te luisteren, maar ze kon het niet zo snel volgen. Haar gedachten dwaalden af en ze hoorde dat Deegie en Tornec nog steeds op hun instrumenten speelden, maar het klonk nu zo ritmisch en er ging zo'n aantrekkingskracht van uit dat ze er wel op wilde dansen. Het deed haar denken aan de Vrouwendans van de Stam en ze had de grootste moeite om zich op Mamut te concentreren.

Ze voelde dat iemand naar haar keek en ze liet haar blik over de mensen dwalen. Bij de Vossevuurplaats stond Ranec haar aan te staren. Hij glimlachte en ze glimlachte terug. Opeens schonk Talut haar kopje weer vol. Ranec kwam naar voren en hield zijn kopje omhoog om het te laten vullen; Talut voldeed aan het verzoek en zette het gesprek voort.

'Hier heb je geen belangstelling voor, wel? Laten we daarheen gaan, waar Deegie en Tornec zitten te spelen,' fluisterde hij haar in het oor.

'Ik geloof het ook niet. Ze hebben het over de jacht.' Ayla probeerde het serieuze gesprek te volgen, maar ze had er zoveel van gemist dat ze niet precies wist waar het over ging en ze schenen niet eens te merken of ze wel of niet luisterde.

'Je zult er niets aan missen. Ze vertellen het ons later wel. Je kunt daar beter naar luisteren,' zei hij en hij wachtte even om haar de ritmische muzikale klanken te laten horen die uit de andere hoek van de vuurplaats kwamen. 'Wil je niet liever zien hoe Tornec dat doet? Hij is echt heel goed.'

Ayla boog zich in de richting van het geluid, aangetrokken door het ritmische getrommel. Ze keek nog even naar het groepje dat de plannen besprak en toen naar Ranec. Met een stralende glimlach zei ze: 'Ja, ik wil graag Tornec zien!'

Terwijl ze overeind kwamen, zei Ranec, die vlak bij haar stond: 'Je moet ophouden met glimlachen, Ayla,' en het klonk heel serieus.

'waarom?' vroeg ze bezorgd. Haar glimlach verdween en ze vroeg zich af wat ze verkeerd had gedaan.

'Omdat je zo lief bent wanneer je glimlacht, dat ik geen adem meer kan halen,' zei Ranec, en hij meende het, maar hij vervolgde 'Hoe kan ik met je meelopen als ik naar lucht moet happen?'

Door dit compliment kwam Ayla's glimlach terug en ze moest giechelen bij de gedachte dat hij naar lucht hapte als zij glimlachte. Het was natuurlijk een grapje, dacht ze, hoewel ze er niet helemaal zeker van was. Ze liepen naar de nieuwe ingang van de Mammoetvuurplaats.

Jondalar zag hen wel komen. Hij had genoten van de ritmische muziek terwijl hij op haar wachtte, maar hij vond het niet prettig dat Ayla samen met Ranec naar de muzikanten liep. Hij voelde de jaloezie weer opkomen en hij voelde een hevige drang om uit te halen naar de man die het probeerde aan te leggen met de vrouw die hij liefhad. Maar Ranec was een Mamutiër, ondanks het feit dat hij er anders uitzag en hij behoorde tot het Leeuwekamp. Jondalar was maar gast. Ze zouden voor elkaar opkomen en hij stond alleen. Hij probeerde zich te beheersen en redelijk te blijven. Ayla en Ranec liepen alleen samen op. Hoe kon hij daar bezwaar tegen hebben?

Hij had van het begin af gemengde gevoelens over haar adoptie gehad. Hij vond het nodig dat ze bij een groep mensen hoorde, omdat ze het wou en hij moest toegeven dat zijn volk haar dan gemakkelijker zou accepteren. Hij had gezien hoe gelukkig ze was toen ze elkaar geschenken gaven en hij was blij voor haar, maar hij had het gevoel dat hij erbuiten stond en hij maakte zich meer zorgen dan ooit over het feit dat ze misschien niet meer weg wou. Hij vroeg zich af of hij zich misschien ook niet beter had kunnen laten adopteren.

In het begin had hij zich sterk betrokken gevoeld bij Ayla's adoptie. Maar nu had hij het gevoel dat hij erbuiten stond, ook voor Ayla. Ze was nu een van hen. Dit was haar avond, haar feest, dat van haar en van het Leeuwekamp. Hij had haar geen geschenk gegeven en hij had ook niets ontvangen. Hij had er niet eens aan gedacht hoewel hij daar nu wel spijt van had. Maar hij had niets te geven, voor haar niet en voor niemand. Hij was hier zonder iets gekomen en hij had geen jaren besteed aan het maken en verzamelen van dingen. Hij had veel geleerd op zijn reizen en hij had kennis verzameld, maar hij had geen gelegenheid gehad ervan te profiteren. Alles wat hij had meegebracht was Ayla.