Gevonden geld

Het is vandaag de derde dag na de bevalling. Sertan wil seks. Ik leg hem uit dat ik nog hevig aan het vloeien ben en dat het gevaarlijk is in verband met infecties. Hij kijkt me vol begrip aan. Toch trekt hij even later mijn pyjama uit en verkracht me. Ik weet niet wat er precies gebeurd is, want ik viel flauw. Het enige wat hij kon zeggen toen ik bijkwam, was: ‘Sorry schat, ik wist niet dat het zo erg met je gesteld was.’

Eigenlijk huil ik al jaren na elke vrijpartij, maar hij merkt het niet eens. Hij is bevredigd en ligt te snurken.

Ik denk dat Sertan seksverslaafd is. Eén keer per dag is niet genoeg voor hem. Als ik geen nee zeg, doet hij het gemiddeld vijf-zes keer per dag.

Maar dan zonder gevoelens uiteraard. In het begin van onze relatie deed hij het nog met gevoel, maar nu gaat het puur om het klaarkomen. Ik ben net een hulpeloos dier in een kooi met onzichtbare tralies.

Het meest vernederende vind ik dat hij me steeds hoertje noemt, terwijl hij met me vrijt. Ik begrijp echt niet waarom; al die jaren heb ik niet naar andere mannen omgekeken. Ze interesseren me gewoon niet. Ik heb zelfs mijn haar afgeknipt om minder mannelijke aandacht te trekken. Dat heeft Sertan blijkbaar niet begrepen. Hij is zo jaloers dat hij steeds denkt dat ik flirt op het moment dat ik een vluchtige blik op iemand werp.

Sertan vindt dat mannen wel naar vrouwen mogen kijken, maar niet andersom. Dat is tenslotte de natuur, mannen zijn van oudsher jagers. Daarom vindt Sertan het ook heel normaal om vrouwen op straat en in de supermarkt te versieren. Daar heb ik niets over te vertellen.

Ik weet niet in hoeverre ik dat Sertan kwalijk moet nemen. Hij komt in de knel door twee totaal verschillende culturen. Moslims mogen niet eens daten, maar hun behoefte aan seks wordt voortdurend gestimuleerd door pornografische films en websites. Velen zien de westerse vrouwen als hoerige wezens, die niets liever willen dan genomen worden. Zo’n verknipt beeld wat hun van jongs af aan voorgespiegeld wordt, kun je helaas niet zomaar herstellen. Als je je netjes gedraagt, denken die jongens gewoon dat je je aanstelt, dat je een spelletje speelt voordat je je echte ‘hoerige’ gezicht laat zien. Beelden waarmee je opgegroeid bent, kunnen bijzonder hardnekkig zijn.

De deurbel gaat. Anna met Dino aan de lijn.

‘Hoi Mer, ik wou je iets geven. Je zei dat ik moet doorgaan met een dagboek bijhouden en ik wilde je mijn laatste notities geven.’ Anna overhandigt me een dun schriftje.

‘Bedankt, ik ga ze vanavond nog lezen. Gaat het verder goed met je?’

‘Niet echt. Ik ben bang dat Sertan binnenkort vrijkomt en dat ik geen leven meer heb.’

‘Kom op Anna, hij kan je niets maken.’

‘Hij kan alles. Mijn gevoel zegt dat mijn ex me niet met rust gaat laten.’

‘Kom even binnen.’

‘En Dino dan?’

‘Die laten we in de tuin spelen.’

‘Eventjes dan, want ik moet naar huis om me te verkleden. Over een uurtje ga ik weer solliciteren,’ zegt Anna. ‘Ik ben uitgenodigd voor een tweede gesprek. Hopelijk lukt het wel, want ik ben het zat om op de bank te zitten. Ook al heb ik mijn leven al verknoeid.’

‘Wat zijn dat voor uitspraken? Je bent nog te jong om dat te kunnen stellen.’

‘Maar ik heb zoveel jaren verspild.’

‘Misschien kun je ze inhalen. Ons leven gaat altijd wel ergens mis. Dat is niet erg zolang je niet in die verkeerde groef blijft hangen.’

Anna knikt.

Dat iemand kan klagen over rustig thuis zitten. Ik sla mijn agenda open en alleen bij het zien van al die volgekrabbelde pagina’s raak ik in de stress. Rust. Ik zou zo graag een periode werkloos willen zijn. Lekker luieren in de tuin en geen onafgebroken stroom zakelijke e-mails beantwoorden. Soms vraag ik me af wat het allemaal voor zin heeft, dat haastige gedoe. We zijn allemaal ongemerkt aan het sterven, of we ons haasten of niet. Heeft het überhaupt nut om verloren jaren in te halen? Laat Anna maar vooral sterk zijn en haar toekomst niet verknoeien.

De stilte is niet stil, want mijn gedachten blijven praten. Anna heeft een lege blik in haar ogen.

‘Ik begrijp nog steeds niet waarom je denkt dat hij je lastig gaat vallen als hij vrijkomt?’ vraag ik. ‘Sertan vindt het niet moeilijk om vrouwen te versieren. Wat levert het hem op om energie in zijn ex te steken?’

‘Weet je, ik heb je iets niet verteld, omdat ik me zo verschrikkelijk schaam,’ zegt Anna. ‘Ik heb laatst een vrij groot bedrag opgemaakt dat ik thuis vond. Het was geld dat Sertan onder een kastje had gestopt. De politie heeft het bij de huiszoeking niet gevonden, maar ik wel. En toen ging het heel hard. Ik voelde me zo vrij nadat ik jarenlang om geld had gebedeld. Van Sertan mocht ik niet werken, maar hij wilde me ook geen vast bedrag per maand voor de huishouding geven. Ik moest hem elke keer om geld vragen. Ik weet niet waarom hij dat zo wou. Misschien gaf het hem een kick dat hij zoveel macht over me had, dat hij me op een heel simpele manier kon vernederen.’

‘Wat heb je met dat geld gedaan?’

‘Schulden afbetaald.’

‘Waar maak je je dan druk om? Het lijkt me niet meer dan logisch dat je jullie gezamenlijke schulden afbetaalt.’

‘Dat waren mijn schulden. Ik had een lening voor een keuken afgesloten. Van Sertan hoefde het niet. Hij vond een keuken geldverspilling. Hij deed altijd heel krenterig als het om geld voor ons huis ging. Hij investeerde liever in grond op toeristische plekken in Turkije of stortte zijn inkomsten op een bankrekening. Ik heb geen flauw idee wat hij later met al dat geld wou doen. Voor hem was het gewoon nooit genoeg.’

Anna is bang dat Sertan op een gegeven moment terugkomt om geld te claimen.

‘Maar ik heb niets meer,’ zegt ze. ‘Het laatste wat ik betaald heb was zijn mobiele telefoonabonnement. Dat was 180 euro per maand.’

‘Je bedoelt per jaar.’

‘Nee, zijn abonnement kostte echt 180 euro per maand en daar kon hij vijftienhonderd minuten mee praten. In de gevangenis heeft hij er niets aan, maar ik kon het niet stopzetten.’

Terwijl ik even nadenk, gaat Anna’s mobiel af. Ze praat een paar minuten en hangt op.

‘Sertan. Of ik een nieuwe telefoonkaart voor hem wil kopen. In de bak zijn ze niet te krijgen. In het begin deed ik dat vaak voor hem, maar nu zit ik een beetje krap bij kas.’

‘Ik vind het vreemd dat hij zoiets aan zijn ex vraagt.’

‘Waarschijnlijk vraagt hij dat aan iedereen. Hij zit uren aan de telefoon met zijn vriendin en hij heeft heel wat van die kaartjes met beltegoed nodig. Elke keer als hij mij belt, vraagt hij of ik hem in de gevangenis kom bezoeken. Ik probeer hem duidelijk te maken dat we niets meer samen hebben, maar dat wil er bij hem niet in. Hij houdt vol dat we voor altijd van elkaar afhankelijk blijven vanwege de kinderen.’

Anna kijkt op haar horloge. ‘Ik moet weg, anders kom ik te laat voor mijn sollicitatiegesprek.’

Als we naar de tuin lopen om Dino te halen, blijkt hij een kleine ravage te hebben aangericht. Openhaard-hout ligt door de hele tuin, de voetbal van mijn kids is lek en een decoratief vogeltje is onthoofd.

Anna kijkt me geschrokken aan.

‘Dat soort dingen doet hij thuis nooit.’

‘Dat kan ook niet onder jouw toeziend oog. Maar als zijn baasje weg is, voelt hij zich vrij. Eigenlijk moet je een voorbeeld aan Dino nemen. Jouw overheerser is ook weg. Geniet van je vrijheid.’

Anna kijkt me aan alsof ik niet goed bij mijn hoofd ben. Kan ik er wat aan doen dat ze mijn gevoel voor humor niet begrijpt. In humor zit meestal een greintje waarheid.

Anna lijnt Dino aan.

‘Succes met je sollicitatie. En maak je geen zorgen.

Het komt allemaal goed. Je bent veilig en vrij, want Sertan blijft een tijdje achter de tralies.’

‘Weet jij hoe snel die paar jaar celstraf voorbijgaan? Ik heb hem vandaag nog aan de telefoon gehad. Een heel vreemd gesprek. Ik vertelde hem dat ik op zoek was naar werk en hij had meteen een voorstel.’

‘Toch niet dat je op de Wallen gaat werken?’

‘Dat net niet, maar wel dat ik hoeren ging rondrijden. Mijn eerste klant kon hij zo regelen.’

‘Tja, zoiets verwachtte ik al.’

Als Anna weggaat, open ik onmiddellijk het nieuwe dagboek dat ze me gebracht heeft. Meestal begin ik bij het begin, maar nu start ik bij de laatste bladzijde.

Mer heeft een air van zelfvertrouwen, maar volgens mij is ze minder zelfverzekerd dan ze lijkt. Daarom vindt ze me zo interessant, ze kan zich blijkbaar identificeren met een slachtoffer, ook al is haar leven een stuk leuker dan dat van mij.

Dat Anna over mij schrijft! Je reinste onzin dat ik me met haar slachtofferrol identificeer, omdat ik niet zo zelfverzekerd ben. Ik leef met haar mee, omdat ze zo veel meegemaakt heeft en omdat ze zo open is. Ik geloof niet dat Anna ergens over liegt of het verhaal bewust aandikt. De enige manier om dat te controleren is waarschijnlijk een gesprek met Sertan, maar na alles wat ik zijn vriendin heb ‘aangedaan’, weigert hij met mij te praten.

Achteraf gezien denk ik dat ik verkeerd heb gehandeld. Misschien had ik een uur lang in de benauwde gang van de gevangenis op de Hongaarse prostituee moeten blijven wachten. Dan had ik wat goodwill bij hem gekweekt. Ik wilde heel graag zijn kant van het verhaal horen, maar ik heb het volkomen verpest.

Ik lees verder in Anna’s dagboek:

Ik heb het idee dat de belangstelling van Mer oprecht is en dat haar kritiek niet bedoeld is om me te kwetsen. Soms onderbreekt ze me te vaak, een andere keer blijft ze knikken in de hoop dat ik nog dieper in mijn ziel graaf of iets beter verwoord. En dan doe ik het wel: ik zoek antwoorden op vragen die ik mezelf nooit eerder gesteld heb. Wat bij vriendinnen blijkbaar niet kan, lukt bij een relatief vreemde wel: jezelf laten gaan, over de meest vreselijke gebeurtenissen in je leven vertellen, je emoties opschrijven en dat papiertje uiteindelijk ook aan haar geven.

Ondanks haar kritische houding zorgt ze er altijd voor dat ik me na een gesprek beter voel. Mijn enige vrees is dat je soms niet met zekerheid over het verleden kunt zeggen dat het voorbij is.

Misschien begrijpt Mer me zo goed, omdat ze als Bulgaarse uit een vergelijkbare cultuur komt. We hebben allebei onze jeugd in een communistisch land doorgebracht, we zijn met dezelfde waarden en normen opgegroeid en ook met dezelfde idealen, die later helaas niet bleken te kloppen. Of je in Bulgarije of in de Oekraïne woonde, voor ons was het Westen indertijd net zo onbereikbaar als de maan. Tot Gorbatsjov met zijn ideeën over meer openheid kwam.

De vrijheid werd ons cadeau gegeven, maar ondertussen werd het leven steeds moeilijker. Hoe gek het ook klinkt: armoede voor iedereen is misschien minder erg dan de gigantische kloof tussen arm en rijk die in een paar jaar ontstond. Ik vond het heel erg dat kinderen opeens gepest werden omdat hun ouders bepaalde spullen niet konden kopen. Ik wilde mijn zoon beschermen. Ik moest geld verdienen en dat kon alleen in het Westen.

Anna ontvluchtte de armoede in haar land om met een loverboy te trouwen. Hoe onvoorspelbaar kan het leven zijn.