30 Nicolaas Böhmer, de snelle spion uit Delden
Restaurant Carelshaven, aan de Hengelosestraat in Delden, is een begrip in Twente. De familie Van der Sluis zorgt er altijd voor persoonlijke aandacht en service. Nicolaas Böhmer, de eerste kastelein, startte deze traditie al. Maar zijn lucratieve bijbaantje als spion zorgde ervoor dat hij nog steeds in die contreien als spook rondzwerft.
Delden, 1776, door overlevering bekend – In de geschiedenisboeken treffen we de volgende optekeningen aan: ‘De heer van Twickel, graaf Carel George van Wassenaar-Obdam, eigenaar van honderd paarden, heeft een plan om Twente te verbinden met de Zuiderzee.’ Dat was nogal revolutionair voor die tijd. Hij vond het vervoer van textiel en hout, de hoofdproducten van de Twentse industrie, nogal omslachtig, onbetrouwbaar, tijdrovend en duur. Hij liet dus op eigen kosten een vaart graven van Delden naar Enter, uitkomend in de Regge, waardoor een verbinding tot stand kwam met de oude Hanzesteden aan de IJssel en aan de Zuiderzee. Het karwei duurde ongeveer vier jaar. Er werd ook een haventje gegraven, met een schippersherberg waar wachtende schippers met elkaar konden onderhandelen over lading en prijs. Toen alles klaar was, hing de eerste kastelein van deze herberg, Nicolaas Böhmer, een uithangbord aan de gevel: carelshaven .
Maar wat niet iedereen weet, is dat Nicolaas in die tijd een bijbaan had. Hij diende de graaf van Twickel als hardloper en als spion. Hij moest altijd voor de grafelijke karos uit lopen om de weg vrij te maken, voornamelijk om de vele tolbomen te openen. Over zijn enorme snelheid wordt het volgende verteld.
‘De graaf van Twickel was ook heer van het Weldam bij Goor en maakte een tocht daarheen. Böhmer reisde als palfrenier mee. Bij het (inmiddels afgebroken) erve De Thije, tegenover de huidige algemene begraafplaats, merkte de graaf dat hij de sleutels vergeten had. Böhmer zou ze wel even ophalen. Hij liet de koets doorrijden en had die in de Wienerstegge alweer ingehaald. Intussen was hij heen en weer naar Twickel gerend.’
Over zijn spionagewerk zijn de verhalen vager. Het verhaal gaat dat hij in opdracht van de graaf gespioneerd heeft voor de Engels-Hessische troepen, toen de Fransen in 1793 de Nederlanden binnenvielen. Hij werd door de sansculotten gegrepen, men vond bezwarende papieren op hem en naar oorlogsrecht werd hij ter plekke doodgeschoten. Dit zou gebeurd zijn in de huidige weide tegenover het kasteel. Böhmer zou op het landgoed begraven zijn op de plek die sindsdien het Engelse kerkhof heet.
Aan de weg van kasteel Twickel naar het vroegere jagershuis ligt het Engelse kerkhof, ook wel het Beumerskarkhöfken genoemd. Het is daar niet pluis. In elke stormachtige nacht, zo wordt in Delden verteld, verschijnt daar de hardloper van de graaf, die door de sansculotten is doodgeschoten.