9 De geile juffers van Goor

Witte wieven behoren tot de sagenschat van heel Nederland en ver daarbuiten. Soms zijn het lieftallige dames, maar in Oost-Nederland hebben ze in het algemeen meer weg van oude toverheksen. Met nadruk op ‘in het algemeen’...

Dalfsen, tot op heden, van een van onze correspondenten – In Dalfsen staat een huis genaamd de Witte Wieven. De boerderij behoort tot het landgoed van de graaf van Rechteren. De graaf reed vaak met de auto langs de boerderijen en wanneer hij dan witte nevel zag, zei hij altijd: ‘Dat ben net van die koppen.’ Ook geloofde men dat in het aangrenzende buurtschap Rechteren witte wieven over de velden zweefden. In het nabijgelegen Dalmsholte ontsnapte ene Arend van Vennenberg volgens overlevering net aan de witte wieven. Zij stalen zijn paard en gooiden hem een haarspit toe, dat in de deur bleef hangen. Een vergelijkbaar verhaal kunt u in het Gelderse Zwiep horen van de plaatselijke bakker.

De witte wieven staan erom bekend dat zij baby’s omwisselen en vrouwen ontvoeren, zoals u in het volgende verhaal, ‘De witte wieven van Tubbergen’, kunt lezen. Tot in de zeventiende eeuw zijn er voorbeelden bekend van mensen die in witte wieven geloven. Geloof in witte wieven is een geval van volksgeloof, dat door de Kerk tevergeefs bestreden werd.

Het geloof aan witte wieven vindt zijn oorsprong in de Germaanse tijd. De megalithische monumenten werden als hun woonsteden gezien. Volgens de overlevering gaan ze vrijwel altijd in het wit of vuilwit gekleed, wat de naam zou verklaren. Er wordt soms een verband gelegd met ‘wetende wijven’, dus waarzegsters. Witte wieven werden ook wel als de geesten van heksen gezien of van andere vrouwen die kwaad gedaan hadden. Behalve in hunebedden, woonden de witte wieven in kleine heuveltjes en terpen. Ze hadden daar de in- en uitgang naar hun holen. ’s Nachts kwamen ze tevoorschijn, langzaam zwevend.

Een uitzondering op de regel dat witte wieven gevaarlijk zijn, vormden de twee witte juffers van het Wegdam.

Goor, eind negentiende eeuw, jhr. F.W.W.H. van Coeverden – Toen het Huis Wegdam bij Goor aan de Amsterdamse notaris A.D.J.T. Meyjes toebehoorde en nog geregeld bewoond was, spookte het op de Kanonsdijk, een der wegen in de nabijheid van de havezaat. Deze Kanonsdijk kruist het laantje naar de Needsedijk, op een paar honderd meter afstand van het huis, en komt verderop ook op de Needsedijk uit. De dichte begroeiing maakt het daar vooral op de winteravonden vroeg donker en dus een prachtige verblijfplaats voor spoken, in de lieftallige gedaante van twee slanke in het wit geklede vrouwen. Ik heb vroeger iemand gekend die de geestverschijningen meermalen moet hebben gezien.

‘Ze deden niets, randden niemand aan, en maakten ook geen lawaai,’ aldus mijn zegsman. ‘De geile juffers hadden het alleen op manvolk voorzien; dames werden ongemoeid gelaten.’ Naderde omstreeks het middernachtelijk uur iemand de bewuste plek, dan verschenen de witte vrouwen. Op de Kanonsdijk vormden ze een escorte: een liep voor en een achter het ‘slachtoffer’, dat zich natuurlijk wel onbehaaglijk voelde.

De spoken vergezelden de voetgangers in de richting Goor tot aan de bocht in de weg bij Klein Kevelham, aan de Kanonsdijk en de Needsedijk tot aan de erve van Rommeler. Zuidwaarts gingen ze niet verder dan het Wegdam. Niemand heeft ooit enig nadeel van dit optreden ondervonden, maar ieder vond hun opdringerigheid wel wat griezelig.

Men heeft mij nog nader verklaard dat de komst van de fiets waarschijnlijk de spoken heeft verdreven. De witte dames konden ze zeker niet bijhouden.

De Twentse cabaretier Herman Finkers besteedt ruim aandacht aan de witte wieven in zijn animatiefilm Kroamschudd’n in Mariaparochie . In 2006 tijdens het tweede seizoen van de populaire regiosoap Van jonge leu en oale groond komen er ook tot twee keer toe ‘witte wiev’n’ voor bij het overlijden van Gerrit Olde Weerink (toevalligerwijs gespeeld door Herman Finkers).