Lagos 154

Lake Agassiz 98ff.

Lake Mungo 75f.

Lama 123

Landes, David 25

Landreform 18

Langfrist-/Kurzfristtheorie 2126, 28f., 31, 34, 38, 44, 48, 58, 67, 124, 126, 139, 145, 148, 171ff., 195, 256f., 324, 457, 524, 591, 612

Langobarden 354

Langschiffe 355, 363, 407

Le Clerc, Kaperkapitän »Holzbein« 446

Leakey, Louis, und Mary 52

Das Leben des Brian (Monty Python) 281

Lebenserwartung 487, 519, 523f.

Lee, James 27

Legalisten/Legalismus 255f., 261f.

Leibeigenschaft 294, 360, 495
→ Sklaven

Leibniz, Gottfried Wilhelm 453

Lenin, Wladimir 24, 512, 523

Leo I., Kaiser 310

Leo III., Papst 354

Leopold II., König von Belgien 501

Leveller 436f.

Lévi-Strauss, Claude 113

Li, König 232

Li Ruzhen 496

Li Zicheng 442

Liang-Dynastie 327

Liberalismus 23, 494

Liebe 108

»Lilienfüße« 411
→ Füßebinden

Limes 302, 304

Lin Xin, König 213

Lin Zexu 16, 20, 498

Lingdi, Kaiser 296f.

Linné, Carl von 457

Linzi, Lu 249

Literatur 495f.

Liu Bang, Kriegsherr 278

Liu Bei, Kriegsherr 299

Liu Daxia 403

Liujiang 76

Locke, John 454

Löhne/Reallöhne 450f., 465, 471f., 484f., 487f., 523f., 530, 532, 600f.

Lohnarbeit 487

London 154, 158, 424, 485

London, Jack 95

Longwangcan 104

Lu Gwei-djen 458f.

Ludwig XVI. 469

Ludwigs XIV., Sonnenkönig 436

Lü Buwei 204

Luftverschmutzung 160

Lun Yu (Analekten, Konfuzius) 254

Luoyang, Provinnz Henan 269, 294f., 297, 300, 330

Luoyi 241

Luther, Martin 432, 549

Lydier 247

 

Maastricht-Vertrag 515

Macao 419, 460, 527

Macartney, Lord 466, 548, 612

Machiavelli, Niccolò 255, 392, 405f.

Macmillan, Harold 517

MacNeish, Richard 127f.

Maddison, Angus 558, 563

Madeira-Inseln 401

|647|Mafia 228, 230

Magnetkompass 25, 384

Magyaren 355

Mahavira 252

Mahayana-Buddhismus 316, 318f.

Mailand 392

Mais 121, 124, 420, 435

Maitreya-Buddha-Statue, Longmen 333

Majapahit, Java 394

Makedonien 264f., 505

Malakka/-straße 395, 417f.

Malawisee, Ostafrika 73

Malaya Síya, Baikalsee 85

Malcolm X 344

Malik Schah I., Seldschuken-Sultan 358

Malinowski, Bronislaw 139f., 143

Malta 190, 194

Man (Volk) 242

Management 182, 188, 492

Mandarin 565

Mandschuren/Mandschurei 456, 512

Manhattan 449

Mann, James 563

Manufakturen, britische 33

Mao-dun, Xiongnu-König 288f.

Mao Zedong 24, 70, 155, 411, 504, 516, 523527, 531f., 543, 555

Marathenreich 471

Marcellinus, Ammianus 271

Mark Aurel 269, 302ff.

Mark Twain 168

Marshallplan 514

Marx, Karl 29, 486ff., 494f., 528, 541

Massachusetts 449

Massageten 273

Massaker 181, 191, 197, 235, 263, 285, 397, 458, 513, 562

Mathematik 454

Maurya-Reich 279

Mazowiecki, Tadeusz 529

mechanisches Modell der Natur 453, 457

Mechanisierung 479

Meder 246, 273

Medina 342

Meeresspiegel 73, 83, 91, 125, 574

Mehmed II. 390

Mehrgarh, Pakistan 112, 121

Meiji-Tenno 504

Mekka 342, 344, 395

Melasse 449

Melbourne, Lord 16, 20, 154

Menes, König 186f.

Mengzi (Menzius) 230

Menschen- und Bürgerrechte 469, 564

Menschenopfer 136, 204, 213, 215f., 221

Menzies, Gavin 397, 400, 406f.

Merenptah, Pharao 217f.

Merton, Robert K. 544

Mesopotamien 41f., 130f., 178, 180ff., 184f., 187, 189, 193ff., 224, 289f., 537

Metallurgie 232

Meteor 57, 76

Methan 83

Miao 435

Michelangelo 405, 423

Microsoft 523

Midas, König 273

Migranten/Migration 217, 219, 323, 482, 532, 536, 576

Der Mikado (Gilbert/Sullivan) 504

Milankovic-Zyklen 72f.

Militarismus 512

Mill, John Stuart 494f.

Millett, Kate 521

Milton, John 41

»Miner‘s Friend« (Pumpe) 476f.

Ming-Dynastie 392ff., 396, 400, 415, 437, 442, 445, 456, 550f.

Missionare 460ff., 504

Mithras-Kult 318

mitochondriale DNA (mtDNA) 78f., 118

Mittani 198f.

mittelalterliche/römische Warmzeit 292ff., 355, 359, 363f., 368, 600

Mohammed 342ff., 346, 349f., 356, 541, 543

Monarchie 280, 425, 431, 450

Mongolen 377, 379ff., 383, 385, 389, 392ff., 426, 439, 441, 541, 550

|648|Monophysitismus 345

Monsun 181f., 185, 201

Montanunion 515

Monte Polizzo, Sizilien 239, 356, 358

Monte San Giovanni 392

Monte Testaccio, Rom 284f.

Monte Verde, Chile 104

Montesquieu 457

Montezuma 26, 416

Moore, Gordon 567f.

Mooresches Gesetz 567, 571, 607

Morgan, Captain 467

Morris-Theorem 547, 590

Mortalität 108, 110, 189, 520, 569

Moses 218, 258

Moskau 439, 471

Mountain, Armine 149

Movius, Hallam 55, 67

Movius-Linie 5558, 67, 82

Mozi 254257

Mu, König 231

Muawiya ibn Abu Sufyan, Kalif 350

Münzprägung 247, 249, 329, 369

Multiregionalismus 80

Mumbai 154

Mumbwa-Höhlen, Sambia 71

Mumien 132f.

Murad IV., Sultan 436

Mureybet 101, 104

Musik 86, 130, 204, 206, 253, 315, 375, 406, 411, 522, 525

Musketen 425, 471, 540

Muslime 344f., 350, 354, 547

Mussi, Gabriele de‘ 385

Mutation 54, 62, 66, 68, 73f., 78f., 105, 125, 290, 589

Mykener 197

 

Nachrichtenaustausch 155, 162, 194, 263, 607

Nagasaki 497, 514, 584, 587

Nagetiere 95

Nahrungszubereitung 138

Nanjing 24, 395, 397, 412, 422

Napoleon 12, 143, 469, 471, 513, 548

Naram-Sin 190, 192

Nariokotome, Kenia 53

Narmer, König 186f.

Naroll, Raoul 144ff., 149, 156

National Intelligence Council 558

Nationalökonomie 471ff.

Nationalsozialisten 554, 562

natürliche Selektion 52

Neandertaler 61, 6368, 71, 7680, 86, 159

Needham, Joseph 458f., 462

Nefertit 258

Nelson, Admiral 12

Nemesis (Panzerschiff) 17, 498f.

Nero 302

Nertschinsk 441f.

Nesbit, Edith 183

Neues Testament 22

Neuguinea 123, 125

Neun Klassiker 204

New York 157, 491

Newton, Isaac 453f., 482, 549

Niederländer/Niederlande 433, 450, 467f.

Nikolaus II., Zar 506, 510

Nikomachische Ethik (Aristoteles) 257

Nil-Tal 69, 185f., 188, 192, 195, 216, 219, 245, 314

Ninive 244, 246, 273

Niuheliang, Mandschurei 132

Niven, David 489

Nixon, Richard 521f., 526, 528, 531

Noah 205

Nomaden 123, 272275, 287290, 293, 299f., 307, 341, 347f., 377, 389, 441ff., 539f., 550f., 595

Nomoi (Platon) 257

Nordkorea 516

Nordpol 73, 99, 397, 415, 574

Normannen 357, 363, 386

Norwegen 151ff.

Novum Organum (F. Bacon) 452

Nubier 244

 

Oaxaca-Tal, Mexiko 121, 126

|649|Ockerstein 72, 77, 83f.

Odoaker, Gotenkönig 311

Odyssee 2001 (A. C. Clarke) 155, 183f.

öffentliche Meinung 455

Öl 493, 513, 516 (Ölembargo), 517, 528, 579, 586, 601

Oktavian → Augustus

Olduvai-Schlucht, Tansania 52, 54

Oliver Twist (C. Dickens) 488

Ophir (Goldland) 232

Opium 15f., 497f., 500

– Opiumkrieg 17, 26, 148, 498, 615

Orakelknochen 210213, 220

Oregon 397

Organisationsfähigkeit (Aspekt der gesellschaftlichen Entwicklung) 153ff., 182, 184, 227, 260, 263, 275, 306, 329f., 601f.

Orodes II., Partherkönig 288

Orwell, George 511

Osman II., Sultan 436

Osmanen 389f., 428ff., 541, 549

»Osten« (Definition) 40, 51, 124, 137, 572

Ostseeküste 120, 134, 386, 450

Out-of-Africa-Theorie 79

Oxenham, John 446

 

Pachomius 320

Päonien-Pavillon (Tang Xianzu) 420

Palmerston, John Henry 305, 500

Palmyra 305f.

Panlongcheng, Provinz Hubei 210, 213

Papier 332, 365, 369f., 384

Paradox der Gewalt 260, 276

Paris 424, 471

Paris, Matthew 378

Parmenides 257

Parther 287ff.

Patent 544

Paulus (Apostel) 318

Pausanias 265

Pazifischer Ozean 397, 441, 446, 540

Pazyryk 272

Pearl Harbor 59, 514

Pearsall, Deborah 127f.

Pekach, König von Israel 244

Peking-Mensch 58, 60f., 63f., 67, 71, 77, 79

Peloponnesischer Krieg 264

Pelze 106, 439, 441, 444, 449

Pengtoushan, Jangste 127

Penido Velho, Spanien 283f., 305

Pepi I./II., Pharaonen 193f.

Perestrello, Rafael 374

Perestroika 528

Periodisierungsprojekt 201, 214

Perlen 71f., 74, 101, 270, 288

Perry, Matthew 18, 23, 499

Perser/Perserreich 303f., 615

Peru 123, 126, 397

Pest 339, 347, 385f., 388f., 399, 407, 421, 423, 438, 450, 502, 550

Die Pest zu London (D. Defoe) 438

Pferd 197, 272, 360

Pflug 107, 249, 283, 314, 360, 377, 452

Philipp II., König von Makedonien 264

Philipp II., König von Spanien 432ff.

Philister 217

Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (I. Newton) 453f.

Phönizier 233, 237f.

Photosynthese 90, 114

Phrygien 273

Phytolithen 127f.

Picasso, Pablo 81

Ping, König 241

Ping-Pong-Diplomatie 526

Pinker, Steven 92

Pinnacle-Point-Höhlen 71f.

Piraten/Piraterie 427, 430, 446f., 467f.

Pires, Tomé 417ff.

Pistorius, Oscar 569

Pitman, Walter 88

Pitt (der Ältere), William 468

Pizarro, Francisco 444f.

Plantagen 42, 401, 451, 469, 479

Planwirtschaft 191

Platon 153, 254, 257, 319, 565

Plinius der Ältere 269

Plotin 318

|650|Plünderungen 19, 200, 219, 246, 266

Plutarch 288

Pocken 300, 416, 502, 519

Poitiers 345

Pol Pot 24

Polen 529

Politeia (Platon) 254, 257

Polo, Marco 373, 375, 380f., 383, 414

Polo, Niccolò, und Maffeo 383

Polybios 260

Pomeranz, Kenneth 27ff., 48, 163, 172f.

Pope, Alexander 162, 454

Porphyrius 318

Porto Santo 401

Portugal/Portugiesen 41f., 413, 417, 419, 443

Potosí, Cerro Rico 445

La première société d‘abondance (M. Sahlins) 113

Priester 110, 185, 189, 194, 207

Privateigentum 436, 525

Progress: Its Law and Cause (H. Spencer) 141

Prokopios 337f.

Proletariat 487

Protagoras 257

Protektionismus 493

Protestanten 28, 433

Protofeminismus 332f., 409f.

Pu Yi, Kindkaiser 508, 510

Puabi, Königin 189

Puddelverfahren 480

Pumpen 406, 476f., 518

Purépecha 399

Putin, Wladimir 530

Pylos 215f.

Pyramiden 183, 188f., 202, 228, 362, 399, 475

 

Qermez Dere, Nordirak 101, 103f., 109

Qi, Staat 242, 248, 251, 259f., 262

Qi Jiguang 427f.

Qiang (Volk) 213, 296300

Qianlong, Kaiser 466f., 612

Qin-Dynastie 204, 242, 248, 251, 259263, 277f., 502, 601

Qin-Ling-Gebirge 42

Qin Shihuangdi 263, 275, 277, 280, 287f., 408, 543

Qing-Dynastie 442, 456, 460, 466, 500, 505, 508

Qiying, Gouverneur 1114, 17, 499

Qiying (Schiff) 11, 14f.

Quaid, Dennis 98

Quanzhou 370

Quebec 447, 449

Quetzalcoatl 213

 

Rabbiner 253

Raddampfer 491

Radio 493

Radiokarbondatierung 143

Raleigh, Walter 447

Ramses II. 199, 213, 215, 217, 219

Ramses III. 216f.

Ramses XI. 219

Ranters 437

Rashid al-Din, 383

Rassentheorie 81, 533f.

– rassistische Theorien 58, 67f., 77, 80, 124, 533

Ratten 67, 95, 116, 339f., 376, 385, 571

Red Cliff (Film) 298f.

Regenfeldbau 185, 196

Reis 121, 127ff., 134, 328, 331, 368, 489, 539

Reise nach Westen 421

Reise über das Rote Meer 269, 271

Reise um die Erde in 80 Tagen (J. Verne) 489, 493

Reiter (Kriegführung) 293, 300, 310, 329, 341, 360, 377, 429, 463

Relativitätstheorie 150f., 453

Religion 102, 129, 132, 322

Rembrandt 153

Renaissance 404ff., 408, 411, 453, 457, 459, 539f., 545, 550f.

– Renaissancemensch 405f., 412

Renfrew, Colin 117ff.

|651|Reproduktion 36, 105, 114, 487f.

Rhein 302, 304f., 309, 345

Richardson, Lewis Fry 583

Richardson, Samuel 485

Rifkin, Jeremy 566

Die Riten der Zhou 204

Rituale/Zeremonien 102, 129f., 208, 210, 213

Roanoke 447

Robec-Tal, Normandie 360

Roberts, Richard 479

Robinson Crusoe (D. Defoe) 468

Rollo, Häuptling 363

Rom 154, 158, 172

Romanow-Dynastie 510, 530

Rong (Volk) 241f., 260, 274

Rote Klippen (Schlacht) 298f.

Rote Turbane 392f.

Rotgardisten 525f.

Ruan Ji 315

Rubens, Peter Paul 410

Ruf der Wildnis (J. London) 95

Ruhr 502

Rum 449

Russische Föderation 529

Ryan, William 88

 

Saatgut 104, 105f., 109, 126, 282, 368

Saba 232

Sacharow, Andrej 529

Säuberungsaktion 296, 301, 334, 512

Sagan, Carl 587, 589

Sahara 123ff.

Sahlins, Marshall 113f., 116, 146

Saigon 19

Saint-Acheul, Amiens 55

Salamis 263

Salmanassar V. 244f.

Salomo, König 232f.

Salons 455

SALT1 526

Samurai 466

Sandy Creek, Australien 85

Sanherib 245

Sanxingdui, Provinz Sichuan 214

Sarazenen 345

Sargon 189f., 192

SARS 578

Sassaniden 304

Sautuola, Don Marcelino Sanz de 81f.

Schamanen/Schamanismus 131f., 204f.

Schamschi-Adad V. 237

Scharkalischarri 192ff.

Schatzflotte 395, 403, 412, 415

Schaufelradschiffe 328

Schechter, Solomon 356

Scheidel, Walter 600

Scheschonq I. 234

Schießpulver 365f., 442, 605

Schiiten 350, 356, 359, 429, 434

Schildkrötenpanzer 130, 210213

Schklowski, Josef 587, 589

Schmandt-Besserat, Denise 131

Schmiedeeisen 249

Schmuggler 426f., 446

Schöningen 64

Schreiber 184, 186, 215f., 250

Schrein 103

Schrift/Inschrift 108 (Protoschrift), 123, 126, 130, 136, 182f., 186, 203f., 210, 212f., 231, 238, 275

Schularick, Moritz 561

Schulden 167ff.

Schulgi, König von Ur 194f.

Schurkenstaaten 583

Schutzgelder 230f., 235, 273f., 287

Schwangerschaft 107, 487

Schwarze Hand 508

Schwarzpulver 384

Schweinegrippe 578

Sechs Aufzeichnungen über ein unstetes Leben (Shen Fu) 496

Seehandelswege 42f., 487

Seevölker 216, 218

Segeltechnik 282

Segesta 239f., 242

Seide 271f., 289, 370, 383, 497, 505

Seidenstraße 132, 271, 292, 316, 385, 414

|652|Selbstbetrachtungen (Mark Aurel) 303

Selbsthilfe (S. Smiles) 486

Selbststärkungsbewegung 23, 503

Seldschuken 357ff.

Sesshaftigkeit/Siedlungen 93, 105, 107, 114, 126, 129, 182, 202, 537

Seuchen 223, 292, 300, 302ff., 307, 340, 381, 384f.

Severin, Tim 408

Sexualität 111, 114

Sexus und Herrschaft (K. Millett) 521

Shakespeares, William 420

Shandong 202ff., 206f.

Shang-Dynastie 130, 201, 209214, 219ff., 228, 230f., 234, 615

Shang Yang 254257, 261f.

Shangshan, Jangtse 112

Shanhai 505

Shanidar 67

Shanidar-Höhle, Nordirak 65

Shanks, Michael 146

Shen (Volk) 241

Shen Fu 496

Shen Kuo 406, 482, 565

Shu Han, Staat 299

Sibirien 75, 85, 132, 439, 441, 444

Sidonius 312

Die sieben Samurai (A. Kurosawa) 425

Sieben Weise vom Bambushain 315

Siegel 180

Sierra Leone 151ff.

Silber 15, 27f., 160, 264, 271, 444ff., 497f.

Silent Talk Projekt 570

Sima de los Huesos 63

Sima Qian 211, 213f., 240f., 247, 277f.

Sinai 185

Sintflut 72, 88, 207

Sintflut: Ein Rätsel wird entschlüsselt (Ryan/Pitman) 88

Sizilien 264, 336, 363

Sklaven/Sklaverei 27, 197, 294, 401, 444, 448f., 451, 455, 479, 495, 510, 513, 517

Skorpion, König 186f.

Skythen 272ff., 287, 289

Slawen 513

Smalley, Richard 568

Smerdis 247

Smil, Vaclav 598

Smiles, Samuel 486, 496

Smith, Adam 47f., 473, 484

Smith, Sir Grafton Elliot 221

Soho 473

Sokrates 252f., 257ff.

Solschenizin, Alexander 439

Sonderwirtschaftszonen 527, 531

Song-Dynastie 171ff., 365f., 375f., 378, 407, 457, 539, 601, 612

Song Jian 201

Sonnenfinsternis 461f.

Sophisten 257

Soziologie (Aspekt der gesellschaftlichen Entwicklung) 36, 38, 533f., 536, 547, 567, 612

Spanien 41f.

Spanische Grippe 578

Sparta 263f.

Speer, Albert 554

Spencer, Herbert 141144, 147, 153

Spinnmaschine 479, 484

Sprache/Sprechen 66, 68, 117, 118 (Ursprache)

Stadtstaat 184ff., 188, 195, 199, 201, 237

Stagflation 516

Stahl 249, 398f., 480, 492, 512, 525

Stalin, Josef 512, 516, 522, 554

Steffens, Lincoln 512

Steinbeck, John 518

Stephenson, George 491

Steppenschnellweg 268, 440, 443, 463, 482, 487, 540, 549f., 572, 576, 578

Sterblichkeit Mortalität

Stern, Nicholas 575, 584

Stigler, Stephen 544

Stonehenge 183, 190

Stratigraphie 143

Streitende Reiche 260, 278, 326

Streitwagen (Kriegführung) 197, 200, 215, 217, 219223, 228, 272, 274

|653|Stroganow-Familie 443

Sturges, John 425

Südkorea 516

Süleyman I., Sultan 428, 430, 434

Suezkanal 248, 489

Sui-Dynastie 327, 330f., 347, 605

Sullivan, Arthur 504

Sumatra 352

Sumerer 186

Sun Quan, Kriegsherr 299

Sunniten 350, 359

Susa 180f., 202

Sykes, Bryan 118f.

Syrakus 240

 

Tabak 449, 451

Tacitus 302

Tai, Berg 333

Taihang-Gebirge 331

Taiwan 527

Taizu, Song-Kaiser 365

Taliban 547

Tamerlan (Timur) 389, 394, 550

Tan, Amy 59

Tang-Dynastie 327, 347f., 352, 365, 367, 407

Tang Xianzu 420

Tanguten (Volk) 365ff.

Taosi 204207, 223, 538

Tarim-Becken 132, 222

Taurusgebirge 39, 42

Tauschhandel 132, 191

Technologieakkumulation 482, 487

Tee 14ff., 328, 369, 497, 505

Telefon 493, 543

Telegraphie 493, 497

Tell Brak, Syrien 181, 185

Tell Leilan 192f., 206

Temüdschin → Dschingis Khan

Tenochtitlán 397, 399, 404, 407, 412, 415f., 443, 591

Teosinte 121

Terrakottaarmee 277f., 280

Terroristen 508, 573, 579ff., 583f.

Teschik-Tasch, Usbekistan 67

Textilien 370, 478f.

Theben 193ff., 197, 215, 219

Theodora I. 336ff., 355

Theodosius I. 320

Theodosius II., Kaiser 310

Thomas von Aquin 362

Thukydides 264, 291f.

Tibet 442

Tiglat-Pileser III. 243ff., 248, 328, 543

Tijuana-Kartell 16

Tilley, Christopher 146

Tinghai, Jangtse 148f., 151, 153

Tokio (Edo) 154, 157, 464, 466, 499

Tolkien, J. R. R. 61

Tolstoi, Leo 280

Tomyris, Königin 273f.

Tonabdrücke 180

Tongling, Provinz Anhui 210

Tontafeln 182f., 185, 190, 215f.

Torf 435, 450

Torgau 513

Train, George 489

Traktoren 518

Transzendenz 253, 255, 258f., 545

Trapezunt 391

Der Traum der roten Kammer (Cao) 485

Trdat III. 322

Treibhausgase 83, 574, 583

Trinität 258

Tripitaka 254

Trobriand-Inseln 139f., 142

Troja 200, 240

True Levellers 437

Tschernobyl 528

Tuberkulose 107

Türken 364, 391, 430, 434, 550

Türkis 203, 208

Tuoba Wei 329

Turkana-Boy 53, 60, 64

Turkvölker 197, 341f., 347f., 353, 358

Die Tuschezeichnung (A. Tan) 59

Typhus 292

 

Über die Entstehung der Arten (C. Darwin) 81, 142

|654|Überflussgesellschaft, ursprüngliche 116ff., 120

Überweidung 121

Ugarit 216

Ugedai Kahn 378, 380, 383

Uhren 452f.

Uluburun 200

Umar 343

Umerziehung 526f.

Umverteilung 18, 322

UN-Entwicklungsprogramm (UNDP) 151

Und Finsternis wird kommen... (I. Asimov) 99f., 552, 556

Ungarn 529

Unterwasserarchäologie 200

Ur 189, 194f.

Urartu 245

Uruk 182, 184f., 187, 195, 203, 223, 538

 

Valencia 424

Valens, Kaiser 307f.

Valerian 304, 306, 322

Vandalen 308311, 336

Vaterland (R. Harris) 554

Veden 143

Venedig/Venezianer 380, 392, 414, 417, 443

Venter, Craig 570f.

Venus vom Hohle Fels 87

Verbotene Stadt 13, 18, 205, 510

Verbrennungsmotor 493

Verhütung 520

Das verlorene Paradies (J. Milton) 41

Verne, Jules 489, 493

Verstaatlichung 512

Verstädterung 154, 157, 162, 566, 603

Vespasian 281, 302

Victoria, Königin von England 1114, 19f., 22, 153, 493

Vier Alten 524

1421. Als China die Welt entdeckte (G. Menzies) 397, 407

Vietnam 516

Villani, Matteo 386

Völkermord 513

Vogelgrippe 578

Volkskommunen 524f.

Vollständige Bibliothek der Vier Schätze 460

Vollständige Sammlung der Abbildungen und Schriften von den Anfängen bis zur Gegenwart 460

Voltaire 21, 276, 431, 457

Vorteile der Rückständigkeit (Aspekt der gesellschaftlichen Entwicklung) 42, 45, 180, 195, 207, 209, 217, 239, 260, 264, 326, 377, 392, 450, 481, 492, 511, 537, 540, 547, 560

 

Wahlrecht 495

Wahrsagerei 130

Walpole, Horace 469

Walzverfahren 480

Wanderbewegungen 54ff., 58, 68, 75f., 79, 82, 92, 99, 112, 181, 194, 216219, 222f., 243, 272, 292, 304, 308, 325, 345, 351, 491, 532, 540

Wang Anshi, Dichter 367f., 408

Wang Dao 315

Wang Mang 294

Wang Qirong 210f.

Wang Yangming 412

Wang Zhen 370, 407

Wanli, Kaiser 427f.

Warlords 467

Wasserbüffel 129

Wasserhaltung (im Bergwerk) 475

Wasserkraft 282f., 285, 360, 371, 475, 480

Wassermangel 576f.

Wasserstoffbombe 515

Waterloo (Schlacht) 469

Watt, James 477, 479, 482, 484, 543f., 549

Wayne, John 26

Weber, Max 142

Wedgwood, Josiah 480

Wei, Staat 231, 261ff., 299, 326, 327
(westliches/östliches Wei)

– nördliches Wei 323, 329f., 354

Wei-Tal 42, 129, 220, 241f., 284

|655|Der Weiblichkeitswahn (B. Friedan) 521

Eine Weihnachtsgeschichte (C. Dickens) 174, 558

Weiss, Harvey 192

Wellington, Herzog von 11, 14

Weltbank 527

Weltendämmerung 582, 585593

Weltklimagipfel, Kopenhagen 584

Weltregierung 584f.

Wendi, Sui-Kaiser 330, 338f.

Werkzeug 52f., 55, 57, 63, 68f., 138, 182, 533, 601 (Metallwerkzeug)

– Steinwerkzeug 60ff., 64, 71, 139, 142

Die wesentlichen Methoden der einfachen Leute 328f., 368

»Westen« (Definition) 39f., 48f., 51, 121, 137, 572

Western Plains 98

Wettrüsten 467, 528, 555

Wheeler, Mortimer 269f.

Whieldon, Thomas 480

White, Leslie 153

Whitney, Eli 479

WHO 585

Wiederbelebung der religiösen Wissenschaften (al-Ghazali) 358

Wiedergeburt 317

Wien 380, 430, 471, 550

Wiener Kongress 471

Wikinger 355, 357, 363, 407, 414

Wildbeuter 110, 112, 114, 116f., 119f., 123, 134, 136, 600

Wilhelm der Eroberer 195, 360

Wilhelm II., Kaiser 506f.

Wilhelm von Oranien 28, 450

Wilkinson, John »Iron Mad« 478

Windkraft 282, 371, 475

Wittenberg 432

Wladislaw III., König 390

Wölfe 95, 105

Wohlstand der Nationen (A. Smith) 47, 473, 484

Wohlstand und Armut der Nationen (D. Landes) 25

Wolle 450

Woods, Eldrick »Tiger« 569

Wordsworth, William 474

Wozniak, Steve 523

Wright, Wilbur, und Orville 493

Wu, Staat 242, 299

Wu (Schriftzeichen) 132

Wu Ding, König 212215, 219ff., 228, 230

Wu Zhao, Kaiserin 333337, 355, 605

Wudi, Han-Kaiser 280, 289, 299, 323

Wüste 121, 125, 178, 185, 187, 199, 332, 531

Wurfspeere/-spieße 65, 71, 217, 399

Wuzong, Kaiser 367

 

Xerxes I. 263

Xia-Dynastie 201, 205209, 214, 234, 243

Xian, Jin-König 248

Xianbei 329f.

Xiandi, Kaiser 297ff.

Xianfeng, Kaiser 18f.

Xiangyang (Festung) 380

Xiaowen, Kaiser 329ff., 354

Xinjiang 222

Xiongnu 288ff., 293, 298ff.

Xishan, Provinz Henan 131

Xishuipo, Provinz Henan 132

Xu Fu 408

Xuan, Zhou-König 240

Xuan von Lu 248

Xuande, Ming-Kaiser 394

Xuanzong, Kaiser 347f., 350

Xuchang 80, 85

Xunzi 256

 

Y-Chromosom 79f.

Yahgan (Volk auf Feuerland) 145

Yan, Staat 260

Yan Wenming 127f.

Yang (Fürst) 220

Yang Guifei 347f., 410

Yanshi-Festung 209

Yih, König 231

Yiluo-Tal 207, 209, 222

|656|Yom-Kippur-Krieg 97

Yongle 393ff., 400f., 415

You, König 240f., 347

Yu Hong 335

Yuan Shikai 508

205208, 213

Yue, Staat 243

 

Zagrosgebirge 39, 42, 223, 246

Zeit der hundert streitenden Schulen 254

Zeitmaschine 547

Zemeckis, Robert 547

Zeno, Kaiser 311

Zenobia, Kriegerkönigin 305

Zentralisierung 182, 188, 244ff., 248f., 425, 428, 512, 538

Zentralkomitee der Kommunistischen Partei Chinas 525

Zhang Juzheng 427

Zhanguo Ce (Strategeme der Streitenden Reiche) 260, 262

Zhao, König 231

Zhao, Staat 260f., 263, 274

Zhaodun 250

Zheng, Graf 242

Zheng, Qin-König 263

Zheng He, Eunuch 24ff., 395, 397400, 404, 406, 412, 415, 565, 591, 612

Zhengde, Kaiser 426

Zhengtong, Kaiser 400f.

Zhengzhou 210, 212

Zhou, Herzog 254

Zhou-Dynastie 201, 214, 220, 228, 230ff., 235, 241f., 248, 274, 398

Zhou Man 397, 400

Zhoukoudian bei Beijing 5963, 65, 67, 80, 85, 210

Zhu Xi, Philosoph 408412

Zhu Yuanzhang, Ming-Dynastie 392f.

Zhuangzi 254f.

Zinn 182, 200, 208, 232

»Zivilisation und Aufklärung« (Bewegung) 503

Zoroaster/Zoroastrismus 252, 323, 335

Zu, Luoyi 249

Zucker 401, 443, 449

Zufallstheorie 27, 34

Zuozhuan 205, 250

Zurück in die Zukunft (R. Zemeckis) 547

Zwei-Naturen-Lehre 345

2001: Odyssee im Weltraum (Film) 70

Zyklustheorie 50

Wer regiert die Welt? – Warum Zivilisationen herrschen oder beherrscht werden
ccover.html
cinnertitle.html
cinfo.html
cimprint.html
c4.html
c5.html
c14.html
c23.html
c33.html
c41.html
c52.html
c60.html
c68.html
c77.html
c87.html
c97.html
c109.html
c115.html
c123.html
c131.html
c132.html
c133.html
c134.html
c135.html
cfootnotes.html
cfig_1.html
cfig_2.html
cdiagram_1.html
cfig_3.html
cdiagram_2.html
cfig_4.html
cdiagram_3.html
cfig_5.html
cdiagram_4.html
cdiagram_5.html
cdiagram_6.html
cdiagram_7.html
cdiagram_8.html
cdiagram_9.html
cdiagram_10.html
cdiagram_11.html
cdiagram_12.html
cdiagram_13.html
cdiagram_14.html
cdiagram_15.html
cdiagram_16.html
cdiagram_17.html
cdiagram_18.html
cdiagram_19.html
cdiagram_20.html
cdiagram_21.html
cdiagram_22.html
cdiagram_23.html
cdiagram_24.html
cdiagram_25.html
cdiagram_26.html
ctable_1.html
cdiagram_27.html
cdiagram_28.html
cdiagram_29.html
cdiagram_30.html
cdiagram_31.html
cdiagram_32.html
cdiagram_33.html
cdiagram_34.html
cdiagram_35.html
cdiagram_36.html
cdiagram_37.html
cdiagram_38.html
cdiagram_39.html
cdiagram_40.html
cfig_6.html
cdiagram_41.html
cdiagram_42.html
cdiagram_43.html
cdiagram_44.html
cfig_7.html
cdiagram_45.html
cfig_8.html
cdiagram_46.html
cdiagram_47.html
cdiagram_48.html
cdiagram_49.html
cdiagram_50.html
cdiagram_51.html
cdiagram_52.html
cdiagram_53.html
cdiagram_54.html
cdiagram_55.html
cdiagram_56.html
cdiagram_57.html
cfig_9.html
cdiagram_58.html
cdiagram_59.html
cdiagram_60.html
cdiagram_61.html
cdiagram_62.html
cdiagram_63.html
cdiagram_64.html
cfig_10.html
cdiagram_65.html
cdiagram_66.html
cdiagram_67.html
cdiagram_68.html
cdiagram_69.html
cdiagram_70.html
cfig_11.html
cfig_12.html
cdiagram_71.html
cfig_13.html
cdiagram_72.html
cdiagram_73.html
cdiagram_74.html
cdiagram_75.html
cdiagram_76.html
ctable_2.html
ctable_3.html
ctable_4.html
ctable_5.html
ctable_6.html
cdiagram_77.html
cdiagram_78.html