Lagos 154
Lake Agassiz 98ff.
Lake Mungo 75f.
Lama 123
Landes, David 25
Landreform 18
Langfrist-/Kurzfristtheorie 21–26, 28f., 31, 34, 38, 44, 48, 58, 67, 124, 126, 139, 145, 148, 171ff., 195, 256f., 324, 457, 524, 591, 612
Langobarden 354
Le Clerc, Kaperkapitän »Holzbein« 446
Leakey, Louis, und Mary 52
Das Leben des Brian (Monty Python) 281
Lebenserwartung 487, 519, 523f.
Lee, James 27
Legalisten/Legalismus 255f., 261f.
Leibeigenschaft 294, 360, 495
→ Sklaven
Leibniz, Gottfried Wilhelm 453
Leo I., Kaiser 310
Leo III., Papst 354
Leopold II., König von Belgien 501
Leveller 436f.
Lévi-Strauss, Claude 113
Li, König 232
Li Ruzhen 496
Li Zicheng 442
Liang-Dynastie 327
Liebe 108
»Lilienfüße« 411
→ Füßebinden
Lin Xin, König 213
Lingdi, Kaiser 296f.
Linné, Carl von 457
Linzi, Lu 249
Literatur 495f.
Liu Bang, Kriegsherr 278
Liu Bei, Kriegsherr 299
Liu Daxia 403
Liujiang 76
Locke, John 454
Löhne/Reallöhne 450f., 465, 471f., 484f., 487f., 523f., 530, 532, 600f.
Lohnarbeit 487
London, Jack 95
Longwangcan 104
Lu Gwei-djen 458f.
Ludwig XVI. 469
Ludwigs XIV., Sonnenkönig 436
Lü Buwei 204
Luftverschmutzung 160
Lun Yu (Analekten, Konfuzius) 254
Luoyang, Provinnz Henan 269, 294f., 297, 300, 330
Luoyi 241
Lydier 247
Maastricht-Vertrag 515
Machiavelli, Niccolò 255, 392, 405f.
Macmillan, Harold 517
MacNeish, Richard 127f.
Madeira-Inseln 401
Magyaren 355
Mahavira 252
Mahayana-Buddhismus 316, 318f.
Mailand 392
Maitreya-Buddha-Statue, Longmen 333
Majapahit, Java 394
Malawisee, Ostafrika 73
Malaya Síya, Baikalsee 85
Malcolm X 344
Malik Schah I., Seldschuken-Sultan 358
Malinowski, Bronislaw 139f., 143
Man (Volk) 242
Mandarin 565
Mandschuren/Mandschurei 456, 512
Manhattan 449
Mann, James 563
Manufakturen, britische 33
Mao-dun, Xiongnu-König 288f.
Mao Zedong 24, 70, 155, 411, 504, 516, 523–527, 531f., 543, 555
Marathenreich 471
Marcellinus, Ammianus 271
Mark Twain 168
Marshallplan 514
Marx, Karl 29, 486ff., 494f., 528, 541
Massachusetts 449
Massageten 273
Massaker 181, 191, 197, 235, 263, 285, 397, 458, 513, 562
Mathematik 454
Maurya-Reich 279
Mazowiecki, Tadeusz 529
mechanisches Modell der Natur 453, 457
Mechanisierung 479
Medina 342
Meeresspiegel 73, 83, 91, 125, 574
Mehmed II. 390
Meiji-Tenno 504
Melasse 449
Menes, König 186f.
Mengzi (Menzius) 230
Menschen- und Bürgerrechte 469, 564
Menschenopfer 136, 204, 213, 215f., 221
Menzies, Gavin 397, 400, 406f.
Merenptah, Pharao 217f.
Merton, Robert K. 544
Mesopotamien 41f., 130f., 178, 180ff., 184f., 187, 189, 193ff., 224, 289f., 537
Metallurgie 232
Methan 83
Miao 435
Microsoft 523
Midas, König 273
Migranten/Migration 217, 219, 323, 482, 532, 536, 576
Der Mikado (Gilbert/Sullivan) 504
Milankovic-Zyklen 72f.
Militarismus 512
Mill, John Stuart 494f.
Millett, Kate 521
Milton, John 41
»Miner‘s Friend« (Pumpe) 476f.
Ming-Dynastie 392ff., 396, 400, 415, 437, 442, 445, 456, 550f.
Mithras-Kult 318
mitochondriale DNA (mtDNA) 78f., 118
Mittani 198f.
mittelalterliche/römische Warmzeit 292ff., 355, 359, 363f., 368, 600
Mohammed 342ff., 346, 349f., 356, 541, 543
Mongolen 377, 379ff., 383, 385, 389, 392ff., 426, 439, 441, 541, 550
|648|Monophysitismus 345
Montanunion 515
Monte Polizzo, Sizilien 239, 356, 358
Monte San Giovanni 392
Monte Testaccio, Rom 284f.
Monte Verde, Chile 104
Montesquieu 457
Moore, Gordon 567f.
Mooresches Gesetz 567, 571, 607
Morgan, Captain 467
Mortalität 108, 110, 189, 520, 569
Mountain, Armine 149
Mu, König 231
Muawiya ibn Abu Sufyan, Kalif 350
Münzprägung 247, 249, 329, 369
Multiregionalismus 80
Mumbai 154
Mumbwa-Höhlen, Sambia 71
Mumien 132f.
Murad IV., Sultan 436
Musik 86, 130, 204, 206, 253, 315, 375, 406, 411, 522, 525
Mussi, Gabriele de‘ 385
Mutation 54, 62, 66, 68, 73f., 78f., 105, 125, 290, 589
Mykener 197
Nachrichtenaustausch 155, 162, 194, 263, 607
Nagetiere 95
Nahrungszubereitung 138
Nanjing 24, 395, 397, 412, 422
Napoleon 12, 143, 469, 471, 513, 548
Nariokotome, Kenia 53
Narmer, König 186f.
Naroll, Raoul 144ff., 149, 156
National Intelligence Council 558
Nationalökonomie 471ff.
natürliche Selektion 52
Neandertaler 61, 63–68, 71, 76–80, 86, 159
Nefertit 258
Nelson, Admiral 12
Nemesis (Panzerschiff) 17, 498f.
Nero 302
Nertschinsk 441f.
Nesbit, Edith 183
Neues Testament 22
Neun Klassiker 204
Niederländer/Niederlande 433, 450, 467f.
Nikomachische Ethik (Aristoteles) 257
Nil-Tal 69, 185f., 188, 192, 195, 216, 219, 245, 314
Niuheliang, Mandschurei 132
Niven, David 489
Nixon, Richard 521f., 526, 528, 531
Noah 205
Nomaden 123, 272–275, 287–290, 293, 299f., 307, 341, 347f., 377, 389, 441ff., 539f., 550f., 595
Nomoi (Platon) 257
Nordkorea 516
Norwegen 151ff.
Novum Organum (F. Bacon) 452
Nubier 244
Odoaker, Gotenkönig 311
Odyssee 2001 (A. C. Clarke) 155, 183f.
öffentliche Meinung 455
Öl 493, 513, 516 (Ölembargo), 517, 528, 579, 586, 601
Oktavian → Augustus
Olduvai-Schlucht, Tansania 52, 54
Oliver Twist (C. Dickens) 488
Ophir (Goldland) 232
– Opiumkrieg 17, 26, 148, 498, 615
Oregon 397
Organisationsfähigkeit (Aspekt der gesellschaftlichen Entwicklung) 153ff., 182, 184, 227, 260, 263, 275, 306, 329f., 601f.
Orodes II., Partherkönig 288
Orwell, George 511
Osman II., Sultan 436
Osmanen 389f., 428ff., 541, 549
»Osten« (Definition) 40, 51, 124, 137, 572
Ostseeküste 120, 134, 386, 450
Out-of-Africa-Theorie 79
Oxenham, John 446
Pachomius 320
Päonien-Pavillon (Tang Xianzu) 420
Palmerston, John Henry 305, 500
Palmyra 305f.
Panlongcheng, Provinz Hubei 210, 213
Paris, Matthew 378
Parmenides 257
Parther 287ff.
Patent 544
Paulus (Apostel) 318
Pausanias 265
Pazifischer Ozean 397, 441, 446, 540
Pazyryk 272
Pearsall, Deborah 127f.
Pekach, König von Israel 244
Peking-Mensch 58, 60f., 63f., 67, 71, 77, 79
Peloponnesischer Krieg 264
Pengtoushan, Jangste 127
Penido Velho, Spanien 283f., 305
Pepi I./II., Pharaonen 193f.
Perestrello, Rafael 374
Perestroika 528
Periodisierungsprojekt 201, 214
Perlen 71f., 74, 101, 270, 288
Pest 339, 347, 385f., 388f., 399, 407, 421, 423, 438, 450, 502, 550
Die Pest zu London (D. Defoe) 438
Pflug 107, 249, 283, 314, 360, 377, 452
Philipp II., König von Makedonien 264
Philipp II., König von Spanien 432ff.
Philister 217
Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (I. Newton) 453f.
Phrygien 273
Phytolithen 127f.
Picasso, Pablo 81
Ping, König 241
Ping-Pong-Diplomatie 526
Pinker, Steven 92
Pinnacle-Point-Höhlen 71f.
Piraten/Piraterie 427, 430, 446f., 467f.
Pires, Tomé 417ff.
Pistorius, Oscar 569
Pitman, Walter 88
Pitt (der Ältere), William 468
Pizarro, Francisco 444f.
Plantagen 42, 401, 451, 469, 479
Planwirtschaft 191
Platon 153, 254, 257, 319, 565
Plinius der Ältere 269
Plotin 318
|650|Plünderungen 19, 200, 219, 246, 266
Plutarch 288
Poitiers 345
Pol Pot 24
Polen 529
Polo, Marco 373, 375, 380f., 383, 414
Polo, Niccolò, und Maffeo 383
Polybios 260
Pomeranz, Kenneth 27ff., 48, 163, 172f.
Porphyrius 318
Porto Santo 401
Portugal/Portugiesen 41f., 413, 417, 419, 443
Potosí, Cerro Rico 445
La première société d‘abondance (M. Sahlins) 113
Priester 110, 185, 189, 194, 207
Progress: Its Law and Cause (H. Spencer) 141
Prokopios 337f.
Proletariat 487
Protagoras 257
Protektionismus 493
Puabi, Königin 189
Puddelverfahren 480
Purépecha 399
Putin, Wladimir 530
Pylos 215f.
Pyramiden 183, 188f., 202, 228, 362, 399, 475
Qermez Dere, Nordirak 101, 103f., 109
Qi, Staat 242, 248, 251, 259f., 262
Qi Jiguang 427f.
Qin-Dynastie 204, 242, 248, 251, 259–263, 277f., 502, 601
Qin-Ling-Gebirge 42
Qin Shihuangdi 263, 275, 277, 280, 287f., 408, 543
Qing-Dynastie 442, 456, 460, 466, 500, 505, 508
Qiying, Gouverneur 11–14, 17, 499
Quaid, Dennis 98
Quanzhou 370
Quetzalcoatl 213
Rabbiner 253
Raddampfer 491
Radio 493
Radiokarbondatierung 143
Raleigh, Walter 447
Ramses II. 199, 213, 215, 217, 219
Ramses III. 216f.
Ramses XI. 219
Ranters 437
Rashid al-Din, 383
– rassistische Theorien 58, 67f., 77, 80, 124, 533
Ratten 67, 95, 116, 339f., 376, 385, 571
Red Cliff (Film) 298f.
Reis 121, 127ff., 134, 328, 331, 368, 489, 539
Reise nach Westen 421
Reise über das Rote Meer 269, 271
Reise um die Erde in 80 Tagen (J. Verne) 489, 493
Reiter (Kriegführung) 293, 300, 310, 329, 341, 360, 377, 429, 463
Relativitätstheorie 150f., 453
Rembrandt 153
Renaissance 404ff., 408, 411, 453, 457, 459, 539f., 545, 550f.
– Renaissancemensch 405f., 412
Renfrew, Colin 117ff.
|651|Reproduktion 36, 105, 114, 487f.
Richardson, Lewis Fry 583
Richardson, Samuel 485
Rifkin, Jeremy 566
Die Riten der Zhou 204
Rituale/Zeremonien 102, 129f., 208, 210, 213
Roanoke 447
Robec-Tal, Normandie 360
Roberts, Richard 479
Robinson Crusoe (D. Defoe) 468
Rollo, Häuptling 363
Rote Klippen (Schlacht) 298f.
Rote Turbane 392f.
Rotgardisten 525f.
Ruan Ji 315
Rubens, Peter Paul 410
Ruf der Wildnis (J. London) 95
Ruhr 502
Rum 449
Russische Föderation 529
Ryan, William 88
Saatgut 104, 105f., 109, 126, 282, 368
Saba 232
Sacharow, Andrej 529
Säuberungsaktion 296, 301, 334, 512
Sahara 123ff.
Sahlins, Marshall 113f., 116, 146
Saigon 19
Saint-Acheul, Amiens 55
Salamis 263
Salmanassar V. 244f.
Salomo, König 232f.
Salons 455
SALT1 526
Samurai 466
Sandy Creek, Australien 85
Sanherib 245
Sanxingdui, Provinz Sichuan 214
Sarazenen 345
SARS 578
Sassaniden 304
Sautuola, Don Marcelino Sanz de 81f.
Schamanen/Schamanismus 131f., 204f.
Schamschi-Adad V. 237
Scharkalischarri 192ff.
Schatzflotte 395, 403, 412, 415
Schaufelradschiffe 328
Schechter, Solomon 356
Scheidel, Walter 600
Scheschonq I. 234
Schiiten 350, 356, 359, 429, 434
Schildkrötenpanzer 130, 210–213
Schmandt-Besserat, Denise 131
Schmiedeeisen 249
Schöningen 64
Schreiber 184, 186, 215f., 250
Schrein 103
Schrift/Inschrift 108 (Protoschrift), 123, 126, 130, 136, 182f., 186, 203f., 210, 212f., 231, 238, 275
Schularick, Moritz 561
Schulden 167ff.
Schulgi, König von Ur 194f.
Schurkenstaaten 583
Schutzgelder 230f., 235, 273f., 287
Schwarze Hand 508
Schwarzpulver 384
Schweinegrippe 578
Sechs Aufzeichnungen über ein unstetes Leben (Shen Fu) 496
Segeltechnik 282
Seide 271f., 289, 370, 383, 497, 505
Seidenstraße 132, 271, 292, 316, 385, 414
|652|Selbstbetrachtungen (Mark Aurel) 303
Selbsthilfe (S. Smiles) 486
Selbststärkungsbewegung 23, 503
Seldschuken 357ff.
Sesshaftigkeit/Siedlungen 93, 105, 107, 114, 126, 129, 182, 202, 537
Seuchen 223, 292, 300, 302ff., 307, 340, 381, 384f.
Severin, Tim 408
Sexus und Herrschaft (K. Millett) 521
Shakespeares, William 420
Shang-Dynastie 130, 201, 209–214, 219ff., 228, 230f., 234, 615
Shangshan, Jangtse 112
Shanhai 505
Shanidar 67
Shanidar-Höhle, Nordirak 65
Shanks, Michael 146
Shen (Volk) 241
Shen Fu 496
Shu Han, Staat 299
Sibirien 75, 85, 132, 439, 441, 444
Sidonius 312
Die sieben Samurai (A. Kurosawa) 425
Sieben Weise vom Bambushain 315
Siegel 180
Sierra Leone 151ff.
Silber 15, 27f., 160, 264, 271, 444ff., 497f.
Silent Talk Projekt 570
Sima de los Huesos 63
Sima Qian 211, 213f., 240f., 247, 277f.
Sinai 185
Sintflut: Ein Rätsel wird entschlüsselt (Ryan/Pitman) 88
Sklaven/Sklaverei 27, 197, 294, 401, 444, 448f., 451, 455, 479, 495, 510, 513, 517
Skorpion, König 186f.
Slawen 513
Smalley, Richard 568
Smerdis 247
Smil, Vaclav 598
Smith, Sir Grafton Elliot 221
Soho 473
Solschenizin, Alexander 439
Sonderwirtschaftszonen 527, 531
Song-Dynastie 171ff., 365f., 375f., 378, 407, 457, 539, 601, 612
Song Jian 201
Sonnenfinsternis 461f.
Sophisten 257
Soziologie (Aspekt der gesellschaftlichen Entwicklung) 36, 38, 533f., 536, 547, 567, 612
Spanien 41f.
Spanische Grippe 578
Sparta 263f.
Speer, Albert 554
Spencer, Herbert 141–144, 147, 153
Sprache/Sprechen 66, 68, 117, 118 (Ursprache)
Stadtstaat 184ff., 188, 195, 199, 201, 237
Stagflation 516
Stahl 249, 398f., 480, 492, 512, 525
Stalin, Josef 512, 516, 522, 554
Steffens, Lincoln 512
Steinbeck, John 518
Stephenson, George 491
Steppenschnellweg 268, 440, 443, 463, 482, 487, 540, 549f., 572, 576, 578
Sterblichkeit Mortalität
Stigler, Stephen 544
Stratigraphie 143
Streitende Reiche 260, 278, 326
Streitwagen (Kriegführung) 197, 200, 215, 217, 219–223, 228, 272, 274
|653|Stroganow-Familie 443
Sturges, John 425
Südkorea 516
Süleyman I., Sultan 428, 430, 434
Sui-Dynastie 327, 330f., 347, 605
Sullivan, Arthur 504
Sumatra 352
Sumerer 186
Sun Quan, Kriegsherr 299
Sykes, Bryan 118f.
Syrakus 240
Tacitus 302
Tai, Berg 333
Taihang-Gebirge 331
Taiwan 527
Taizu, Song-Kaiser 365
Taliban 547
Tamerlan (Timur) 389, 394, 550
Tan, Amy 59
Tang-Dynastie 327, 347f., 352, 365, 367, 407
Tang Xianzu 420
Tanguten (Volk) 365ff.
Technologieakkumulation 482, 487
Temüdschin → Dschingis Khan
Tenochtitlán 397, 399, 404, 407, 412, 415f., 443, 591
Teosinte 121
Terroristen 508, 573, 579ff., 583f.
Teschik-Tasch, Usbekistan 67
Theodosius I. 320
Theodosius II., Kaiser 310
Thomas von Aquin 362
Tibet 442
Tiglat-Pileser III. 243ff., 248, 328, 543
Tijuana-Kartell 16
Tilley, Christopher 146
Tinghai, Jangtse 148f., 151, 153
Tokio (Edo) 154, 157, 464, 466, 499
Tolkien, J. R. R. 61
Tolstoi, Leo 280
Tomyris, Königin 273f.
Tonabdrücke 180
Tongling, Provinz Anhui 210
Tontafeln 182f., 185, 190, 215f.
Torgau 513
Train, George 489
Traktoren 518
Transzendenz 253, 255, 258f., 545
Trapezunt 391
Der Traum der roten Kammer (Cao) 485
Trdat III. 322
Trinität 258
Tripitaka 254
True Levellers 437
Tschernobyl 528
Tuberkulose 107
Türken 364, 391, 430, 434, 550
Tuoba Wei 329
Turkvölker 197, 341f., 347f., 353, 358
Die Tuschezeichnung (A. Tan) 59
Typhus 292
Über die Entstehung der Arten (C. Darwin) 81, 142
|654|Überflussgesellschaft, ursprüngliche 116ff., 120
Überweidung 121
Ugarit 216
Uhren 452f.
Uluburun 200
Umar 343
Umerziehung 526f.
UN-Entwicklungsprogramm (UNDP) 151
Und Finsternis wird kommen... (I. Asimov) 99f., 552, 556
Ungarn 529
Unterwasserarchäologie 200
Urartu 245
Uruk 182, 184f., 187, 195, 203, 223, 538
Valencia 424
Valens, Kaiser 307f.
Vaterland (R. Harris) 554
Veden 143
Venedig/Venezianer 380, 392, 414, 417, 443
Venter, Craig 570f.
Venus vom Hohle Fels 87
Verbotene Stadt 13, 18, 205, 510
Verbrennungsmotor 493
Verhütung 520
Das verlorene Paradies (J. Milton) 41
Verstaatlichung 512
Verstädterung 154, 157, 162, 566, 603
Victoria, Königin von England 11–14, 19f., 22, 153, 493
Vier Alten 524
1421. Als China die Welt entdeckte (G. Menzies) 397, 407
Vietnam 516
Villani, Matteo 386
Völkermord 513
Vogelgrippe 578
Volkskommunen 524f.
Vollständige Bibliothek der Vier Schätze 460
Vollständige Sammlung der Abbildungen und Schriften von den Anfängen bis zur Gegenwart 460
Vorteile der Rückständigkeit (Aspekt der gesellschaftlichen Entwicklung) 42, 45, 180, 195, 207, 209, 217, 239, 260, 264, 326, 377, 392, 450, 481, 492, 511, 537, 540, 547, 560
Wahlrecht 495
Wahrsagerei 130
Walpole, Horace 469
Walzverfahren 480
Wanderbewegungen 54ff., 58, 68, 75f., 79, 82, 92, 99, 112, 181, 194, 216–219, 222f., 243, 272, 292, 304, 308, 325, 345, 351, 491, 532, 540
Wang Anshi, Dichter 367f., 408
Wang Dao 315
Wang Mang 294
Wang Qirong 210f.
Wang Yangming 412
Wanli, Kaiser 427f.
Warlords 467
Wasserbüffel 129
Wasserhaltung (im Bergwerk) 475
Wasserkraft 282f., 285, 360, 371, 475, 480
Wassermangel 576f.
Wasserstoffbombe 515
Waterloo (Schlacht) 469
Watt, James 477, 479, 482, 484, 543f., 549
Wayne, John 26
Weber, Max 142
Wedgwood, Josiah 480
Wei, Staat 231, 261ff., 299, 326, 327
(westliches/östliches Wei)
– nördliches Wei 323, 329f., 354
Wei-Tal 42, 129, 220, 241f., 284
|655|Der Weiblichkeitswahn (B. Friedan) 521
Eine Weihnachtsgeschichte (C. Dickens) 174, 558
Weiss, Harvey 192
Weltbank 527
Weltklimagipfel, Kopenhagen 584
Weltregierung 584f.
Werkzeug 52f., 55, 57, 63, 68f., 138, 182, 533, 601 (Metallwerkzeug)
– Steinwerkzeug 60ff., 64, 71, 139, 142
Die wesentlichen Methoden der einfachen Leute 328f., 368
»Westen« (Definition) 39f., 48f., 51, 121, 137, 572
Western Plains 98
Wheeler, Mortimer 269f.
Whieldon, Thomas 480
White, Leslie 153
Whitney, Eli 479
WHO 585
Wiederbelebung der religiösen Wissenschaften (al-Ghazali) 358
Wiedergeburt 317
Wiener Kongress 471
Wikinger 355, 357, 363, 407, 414
Wildbeuter 110, 112, 114, 116f., 119f., 123, 134, 136, 600
Wilhelm II., Kaiser 506f.
Wilkinson, John »Iron Mad« 478
Wittenberg 432
Wladislaw III., König 390
Wohlstand der Nationen (A. Smith) 47, 473, 484
Wohlstand und Armut der Nationen (D. Landes) 25
Wolle 450
Woods, Eldrick »Tiger« 569
Wordsworth, William 474
Wozniak, Steve 523
Wright, Wilbur, und Orville 493
Wu (Schriftzeichen) 132
Wu Ding, König 212–215, 219ff., 228, 230
Wu Zhao, Kaiserin 333–337, 355, 605
Wudi, Han-Kaiser 280, 289, 299, 323
Wüste 121, 125, 178, 185, 187, 199, 332, 531
Wurfspeere/-spieße 65, 71, 217, 399
Wuzong, Kaiser 367
Xerxes I. 263
Xia-Dynastie 201, 205–209, 214, 234, 243
Xian, Jin-König 248
Xianbei 329f.
Xiandi, Kaiser 297ff.
Xianfeng, Kaiser 18f.
Xiangyang (Festung) 380
Xinjiang 222
Xishan, Provinz Henan 131
Xishuipo, Provinz Henan 132
Xu Fu 408
Xuan, Zhou-König 240
Xuan von Lu 248
Xuande, Ming-Kaiser 394
Xunzi 256
Y-Chromosom 79f.
Yahgan (Volk auf Feuerland) 145
Yan, Staat 260
Yan Wenming 127f.
Yang (Fürst) 220
Yanshi-Festung 209
Yih, König 231
|656|Yom-Kippur-Krieg 97
Yu Hong 335
Yuan Shikai 508
Yue, Staat 243
Zagrosgebirge 39, 42, 223, 246
Zeit der hundert streitenden Schulen 254
Zeitmaschine 547
Zemeckis, Robert 547
Zeno, Kaiser 311
Zenobia, Kriegerkönigin 305
Zentralisierung 182, 188, 244ff., 248f., 425, 428, 512, 538
Zentralkomitee der Kommunistischen Partei Chinas 525
Zhang Juzheng 427
Zhanguo Ce (Strategeme der Streitenden Reiche) 260, 262
Zhao, König 231
Zhaodun 250
Zheng, Graf 242
Zheng, Qin-König 263
Zheng He, Eunuch 24ff., 395, 397–400, 404, 406, 412, 415, 565, 591, 612
Zhengde, Kaiser 426
Zhengtong, Kaiser 400f.
Zhou, Herzog 254
Zhou-Dynastie 201, 214, 220, 228, 230ff., 235, 241f., 248, 274, 398
Zhoukoudian bei Beijing 59–63, 65, 67, 80, 85, 210
Zhu Yuanzhang, Ming-Dynastie 392f.
Zhuangzi 254f.
»Zivilisation und Aufklärung« (Bewegung) 503
Zoroaster/Zoroastrismus 252, 323, 335
Zu, Luoyi 249
Zurück in die Zukunft (R. Zemeckis) 547
Zwei-Naturen-Lehre 345
2001: Odyssee im Weltraum (Film) 70
Zyklustheorie 50