Op de drempel

Ik was heel slecht in geschiedenis. De geschiedenislessen waren als bezoeken aan het wassenbeeldenmuseum of aan het dodenrijk. Het verleden was stil, hol, stom. De leraren onderwezen ons het verleden opdat wij ons, met leeggemaakt bewustzijn, zouden neerleggen bij het heden: niet om de geschiedenis te maken, die was al gemaakt, maar om hem te accepteren. De arme geschiedenis had opgehouden te ademen: verraden in de academische teksten, verminkt in de leslokalen, verzwegen in de voordrachten over gewichtige gebeurtenissen, was hij opgesloten in de musea en met bloemkransen begraven onder het brons van de beelden en het marmer van de monumenten.

Ik hoop dat Kroniek van het vuur kun helpen de geschiedenis zijn adem, zijn vrijheid en zijn stem terug te geven. In de loop van de eeuwen is Latijns Amerika niet alleen beroofd van zijn goud en zijn zilver, zijn salpeter en zijn rubber, zijn koper en zijn olie, ook hebben anderen zich zijn geheugen toegeëigend. Al vanaf een vroeg begin is het tot geheugenverlies veroordeeld geweest door degenen die het hebben verhinderd zichzelf te zijn. De officiële Latijnsamerikaanse geschiedenis is teruggebracht tot een militair défilé van grote namen in pasgestoomde uniformen. Ik ben geen geschiedschrijver. Ik ben een schrijver die wil bijdragen tot de bevrijding van het ontvoerde geheugen van heel Amerika, maar vooral van Latijns Amerika, geminachte en beminde grond: ik zou met hem willen praten, zijn geheimen met hem delen, hem vragen uit welke soorten klei hij werd geboren, uit welke daden van liefde en verkrachting hij is voortgekomen.

Ik weet niet tot welk literair genre deze stem van stemmen behoort. Kroniek van het vuur is geen bloemlezing, dat is duidelijk, maar ook geen roman, geen essay, geen epische poëzie, geen getuigenis, geen verslag, geen... Ik lig er niet wakker van. Ik geloof niet in de grenzen die, volgens de douaniers van de literatuur, de genres van elkaar scheiden.

Ik wilde geen objectief boek schrijven. Ik zou het ook niet kunnen. Mijn versie van de geschiedenis is verre van neutraal. Niet in staat tot afstand kies ik partij: ik beken het en het berouwt mij niet. Maar ieder fragment van dit rijkgeschakeerde mozaïek berust op een hechte basis van documenten. Alles wat ik hier vertel is gebeurd, al vertel ik het op mijn manier.