30 De fqih met het doekje

Onze moderne multiculturele samenleving brengt mysteries van over de hele wereld naar ons land. Hier een Marokkaans mysterie, dat zich afspeelt op Limburgs grondgebied.

Limburg, 1999, door een van onze correspondenten – Volgens het islamitische volksgeloof zijn er naast Allah verschillende geestelijke krachten. Vooral djinns – geesten – kunnen gevaarlijk zijn. Het zijn bovennatuurlijke wezens, geschapen door Allah. Ze zijn onzichtbaar maar kunnen zich als dier of mens manifesteren. Sommige zijn goedaardig, andere kwaadaardig. Ze kunnen mensen slaan, wat verlamming tot gevolg kan hebben, en ze kunnen bezit nemen van mensen. Wie last van een djinn heeft, kan zich door de Marokkaanse fqih laten bevrijden. In Limburg woonde een fqih die zo bekend was, dat men het er in de Utrechtse wijk Lombok over had:

Samira: ‘Een “fqih” kan helpen tegen geesten. Gebeurt dit in Nederland ook?’

Jamila: ‘Ja.’

‘Ken je daar verhalen over?’

‘Ja ik ken er één over mijn zus. Er is er één in Limburg, die was vier jaar geleden op het nieuws. Misschien kennen jullie hem wel?’

‘Ja, Mohammed, die Marokkaan in Limburg met dat doekje.’

‘Ja, dat helpt goed bij allerlei mensen. Ik heb gezien wat ik nog nooit eerder heb gezien. Ik durf het haast niet te vertellen, die waren echt bezeten.’

‘Ken je iemand die daar naartoe is gegaan en genezen terug is gekomen?’

‘Ja, mijn zus. Al veertien jaar had ze dat, en ze had alles geprobeerd in Marokko en zo en sinds vier jaar is ze daar geweest, ze is twaalf keer gegaan en nu krijgt ze geen waanideeën meer.’

‘Wat doet hij dan precies?’

‘Hij doet een doekje op je hoofd, al vanaf... het speelt al als hij binnen komt. Als je echt bezeten bent, dan zie je die vrouwen al van gezicht betrekken of ze gaan zich helemaal inspannen... eh... uitspannen.’

‘Je bedoelt stuiptrekken als hij binnenkomt?’

‘Ja, en dan gaan ze zich als paard voordoen.’ [Jamila hinnikt een beetje om een idee te geven hoe het eraan toegaat] ‘En als poes of hond.’

‘Ben je meegegaan?’

‘Ja, ik moest wel. Ik ben telkens met haar meegegaan. Eerst mochten vrouwen en mannen samen in een zaaltje. Later hebben ze dat afgeschaft, omdat de mannen er zijn en de vrouwen soms op de grond vallen en de één heeft wel een legging onder haar rok en de ander niet. B-la riah (ze weten niet wat ze doen). Mijn zwager heeft gevraagd of ik meeging en ik heb haar gesteund. Maar dat is echt erg. Als je het meemaakt, echt waar, erg.’

‘Ja, ik heb het wel eens op tv gezien. Hij doet dan een doekje op je hoofd, citeert hij dan iets?’

‘Ja, hij doet zo; hij zet zijn duim op je voorhoofd en zijn wijsvinger op de achterkant van je hoofd en blijft je zo vasthouden, want die spieren voelt hij en dan legt hij zijn hand over je hoofd en dan begint hij helemaal te trillen. Dan maakt hij, als je echt bezeten bent van geesten, diegene wakker en probeert ze met zijn duim en wijsvinger in bedwang te houden.’ [Jamila begint te lachen en zegt dat ze door het zo uit te leggen de geesten misschien hierheen haalt.] ‘Dan houdt hij het zo (hij duwt dan hard op haar hoofd) en als de vrouw echt bezeten is, sterker dan zijn hand en zijn gewicht, en dan probeert hij haar achteruit te duwen, zij staat op en hij ook en dan krijg je tegenkrachten. Niet dat de man zo sterk is, maar de vrouw wordt sterk. En je heb ook tweestemmige vrouwen of driestemmig, soms vier. Bij een vrouw zitten soms veel stemmen.’

‘Wat ze hier schizofrenie noemen?’

‘Ja.’

‘Dit lijkt me wel interessant om een keer te zien.’

‘Ik weet niet of hij nog open is.’

‘Er gaan heel veel mensen naartoe. Er was ook een heleboel overlast, zag ik op tv.’

‘Wij gingen er rond Pinksteren naartoe. We gingen om zes uur hier weg en toen we daar aankwamen om acht uur was het zo druk dat je daar niet kon parkeren. Vrouwen mochten wel naar binnen met de kinderen, maar de rest bleef gewoon buiten. Je nam koffie, eten mee, alles. En dan kom je om vijf à zes uur ’s avonds weer thuis. En dat was in de wintertijd. Als hij niet goed was, zouden er niet zoveel mensen naar hem toe zijn gegaan.’

‘Dat doekje, waar gebruikt hij dat voor?’

‘Om zijn ogen en de ogen van die vrouw te beschermen. De geest kan in jouw lichaam stappen als je hem wakker schudt.’

‘Als hij dus rechtstreeks oogcontact heeft met de geest?’

‘Ja, de geest, niet tegen die vrouw, niet dat hij de vrouw niet mag aankijken. Hij kijkt wel, maar het doekje hangt voor haar ogen.’

‘Dus hij ziet haar ogen niet.’

‘Heel veel mensen zeggen dat hij dat doekje daarom gebruikt, want hij durft niet in je ogen te kijken. Maar hij beschermt zichzelf zo tegen die geest.’

Dergelijke praktijken zijn redelijk normaal in de islamitische gemeenschap in Nederland. Het lijkt ver van ons af te staan, maar vroeger ging het er hier niet anders aan toe.

Was een kind behekst, dan wisten de dokters er geen raad mee. Die konden nooit de oorzaak van het kwaad vinden. Men ging in Limburg dan naar de Witheeren van Rijckholt of de Paters Redemptoristen van Wittem om het kind te laten ‘overlezen’. Het zweet liep de pater dan soms langs het gezicht want de heks deed van afstand alle mogelijke moeite om een spaak in het wiel te steken. Wie een kind laat overlezen moet onderweg naar het klooster voortdurend bidden, tegen niemand spreken en niet omkijken...

Twintig procent van de Nederlandse moslims gaat regelmatig bij de religieuze genezer te rade, net zoveel als autochtonen naar aromatherapeuten of handopleggers gaan. De klachten waar de fqih mee te maken krijgt, zijn zowel psychosomatisch als psychiatrisch en kunnen variëren van spanningshoofdpijn en onverklaarbare buikpijn tot hevige angsten of waanideeën.