18 Uw spirituele leven verdiepen

Ware compassie is niet een puur emotionele reactie, maar een vorm van betrokkenheid gebaseerd op rede. Daarom verandert een echt medelevende houding ten opzichte van anderen nooit, zelfs niet wanneer die zich negatief gedragen.

Zijne Heiligheid de Dalai Lama De weg tot rust

U merkt misschien dat er tijdens het mediteren regelmatig een bepaalde persoon in uw gedachten opkomt. Dit kan een familielid of een vriend zijn – iedereen die een rol in uw leven speelt. Als de gevoelens tegenover deze persoon positief zijn, zult u daar als vanzelf een ogenblik van genieten. Als de gevoelens minder positief zijn, probeert u uzelf misschien van deze gedachte af te brengen. In beide gevallen bent u afgeleid van de meditatie en in een gedachteproces verzeild geraakt.

Na uw gevoelens – goede of slechte – te hebben onderzocht, merkt u dat het gemakkelijker is terug te keren naar de meditatie. In het geval van een persoon die een positief gevoel oproept, hoeft u niet veel te doen. In het geval van een persoon die negatieve gevoelens naar boven brengt, kunt u baat hebben bij het begrijpen van de relatie. Sommige mensen vinden medeleven en vergeving banaal. Deze meditatie helpt u een negatief gevoel door een positiever gevoel te vervangen, waardoor uw mentale gewoonten positief veranderen.

Oefening: oefening in compassie I

Deze oefening bestaat uit drie delen: in het eerste deel denkt u alleen aan het proces, in het volgende gaat u daadwerkelijk met het proces aan de slag en in het derde oefent u medeleven met alles wat in uw gedachten opkomt. Hieronder volgt het eerste deel.

1 Neem een persoon in gedachten van wie u een afkeer voelt of op wie u boos bent.

2 Denk aan deze persoon en aan de gebeurtenissen die deze gevoelens ten opzichte van hem of haar hebben veroorzaakt.

3 Probeer niet te oordelen over uw gevoelens, observeer ze alleen. Helaas verdoen we vaak veel tijd met dit soort negatieve gedachten. Dit is uw kans om dat patroon te doorbreken.

4 Bereid u voor op uw meditatie.

5 Begin rustig en ritmisch te ademen.

6 Terwijl u zich ontspant, stelt u zich iets voor wat positieve gedachten en gevoelens oproept. Dit kan een open ruimte zijn, een bloem of een symbool. Neem de tijd om een krachtige voorstelling te vinden.

7 Let op de warmte die u voelt als u zich op deze voorstelling concentreert. Let op de kleuren die u met dit gevoel associeert.

8 Denk nu aan de probleempersoon. Wissel gedachten over deze persoon af met gedachten over uw ‘positieve’ object. Nu eens de probleempersoon, dan weer het positieve object.

9 Houd dit enkele minuten vol.

U zult merken dat er vage positieve gevoelens beginnen op te komen als u aan de probleempersoon denkt. Deze kunnen heel subtiel zijn. Als we de gedachten en gevoelens over een ervaring veranderen, verandert onze geest. Als u deze oefening vaker doet, gaat het gemakkelijker en sneller. Sommige negatieve gedachten veranderen gemakkelijker dan andere; voor deze laatste categorie is een grotere toewijding nodig. Sommige lijken zelfs onmogelijk te veranderen.

Zijne Heiligheid de Dalai Lama vergelijkt meditatie met andere groeiprocessen.

Een klein kind moet opgroeien tot een goedgebouwde jonge [persoon], maar die groei vindt plaats in de loop van jaren. Dat kan niet van het ene moment op het andere. Op dezelfde manier zal ook de verandering van de geest tijd in beslag nemen.¹

Oefening: oefening in compassie II

1 Bereid u voor op uw meditatie.

2 Adem rustig en concentreer u op iets waarvoor u medeleven voelt. Misschien is het een puppy of poesje dat uw aandacht en liefde nodig heeft. Misschien gaat het om een zieke vriend of een familielid. Misschien leeft u mee met de overlevenden van een aardbeving. Meestal wordt compassie geassocieerd met een ander levend wezen, maar misschien vindt u de aarde zelf uw medeleven waard.

3 Concentreer u een paar minuten op dit onderwerp. Bedenk waarom u deze gevoelens heeft voor deze persoon of dit ding.

4 Houd dit enkele minuten vol en sta stil bij de gevoelens die u associeert met gevoelens van medeleven.

U zult merken dat u zich na deze korte oefening anders voelt. U herinnert zich de details van de kop van het dier en hoe het speelde. U herinnert zich dat u zich beter voelt als uw zieke vriend zich kan ontspannen en slapen. U herinnert zich een kleine handeling die u het gevoel gaf dat u iets deed voor onze planeet. Besteed tijd aan dit gevoel van medeleven, zodat u zich gemakkelijker herinnert hoe dit voelt.

Oefening: oefening in compassie III

1 Bereid u opnieuw voor op een meditatie.

2 Concentreer u op het mediteren, terwijl u rustig ademt.

3 Laat gedachten in u opkomen.

4 Associeer opkomende gedachten met uw gevoelens van medeleven. Doe dit voor elke gedachte die in u opkomt.

5 Doe dit gedurende tien minuten of langer.

Merk op dat dit proces anders aanvoelt dan andere meditatie-ervaringen. Kwamen er veel gedachten en gevoelens bij u op? Kon u gedurende langere tijd medeleven met één gedachte associëren? Hoe verandert deze schijnbaar eenvoudige oefening uw gevoelens ten opzichte van uw geestelijke processen?

Het helende vermogen van medeleven is verbazingwekkend groot. U kunt deze gevoelens van moment tot moment ervaren terwijl u ermee bezig bent. De meesten van ons hebben bij tijd en wijle negatieve gevoelens die niet echt nodig zijn. Het helpt ons en de mensen om ons heen wanneer we ze door iets positievers vervangen. We waarderen andere mensen meer en zij waarderen ons meer. We waarderen onze dagelijkse ervaringen meer. En ten slotte merken dat we elke ervaring directer benaderen, omdat we erachter proberen te komen waarom deze prettig is.

De Dalai Lama geeft onderstaande omschrijving van gevoelens van medeleven.

U moet begrijpen dat de genegenheid waarover ik spreek geen doel dient; deze wordt niet gegeven met het doel iets terug te krijgen. Het is geen zaak van gevoel. Op dezelfde manier zeggen we dat ware compassie zonder binding is. Besteed aandacht aan dit punt, dat tegen onze gebruikelijke denkwijze ingaat. Het is niet een bepaalde situatie die ons medelijden opwekt. We voelen niet vooropgezet mee met een persoon van onze keuze. Die gevoelens komen spontaan, totaal, zonder het verlangen er iets voor terug te krijgen. En we geven ze universeel.²

Wanneer u terugdenkt aan de persoon die gevoelens van irritatie bij u opriep, merkt u dat deze persoon nu in aanmerking komt voor uw medeleven. Als u geen compassie voor deze persoon kunt voelen, kunt u hem beter uit de weg gaan en rustig aan uw compassie werken. Wanneer u hem later weer ziet, zullen de irritaties steeds minder vaak of intens opkomen. Erken dat u het moeilijk vindt om deze persoon aardig te vinden. Op deze manier voelt u medeleven met uzelf. Als u spontane en universele compassie voelt, is dat zeker met inbegrip van uzelf.

In hoofdstuk 15, Helende meditatie, werden de principes van ki-meditatie en het ontvangen en zenden van meditatie geïntroduceerd. Bij ki-meditatie hield u zich bezig met de mogelijkheid om uw aandachtsgebied uit te breiden tot de kamer, het gebouw, de buurt, de planeet, het zonnestelsel en zelfs het hele universum. U probeerde diep in uzelf te gaan en de geluiden, bewegingen en gevoelens binnen uw lichaam te ervaren. Als u met deze meditatie bezig bent – het in en uit uzelf gaan – zult u de wereld op een andere manier zien. In plaats van u los te voelen van alles, begint u zich één te voelen met het geheel. Het is gemakkelijk medeleven te voelen voor dat wat één is met u.

Het ontvangen en zenden van meditatie is gebaseerd op compassie. Het overnemen van iemands lijden is een goede oefening om uw eigen lijden te accepteren. Als u het lijden van anderen aankunt en u zich daarbij rustig en kalm voelt, kunt u ook uw eigen pijn aan. Door de pijn te accepteren, confronteert u uzelf ermee. Door de confrontatie aan te gaan, hoeft u de pijn niet te ontkennen, maar gaat u de confrontatie later opnieuw aan. Door de confrontatie met het lijden aan te gaan, hoeft de pijn niet te verdwijnen, maar benaderen we de pijn op een heel nieuwe manier.

Ik herinner mij dat mijn kleindochter per ongeluk eens een medicijn had genomen dat haar grote schade had kunnen toebrengen. Haar ouders gingen snel met haar naar het ziekenhuis, waar ze onmiddellijk behandeld werd. Ze moesten daarvoor regelmatig bloedproeven nemen. Deze ervaring was enorm beangstigend en pijnlijk (en zou dat ook voor een volwassene zijn geweest!). Haar vader, die het medeleven voelde dat iedereen zou voelen, kon niets doen aan het probleem. Het enige wat hij kon doen, was haar hand vasthouden en haar eigen mantra herhalen: ‘Au, au, het doet zo’n pijn, het doet zo’n vreselijke pijn!’ Hij deelde deze ervaring met haar en zorgde ervoor dat ze zich niet alleen voelde.

Samenvatting
Onderschat de kracht van compassie en liefde in uw leven niet. U kunt misschien geen fysieke berg verzetten, maar door medeleven en liefde kunt u problemen oplossen en dat ook voor anderen doen. Medeleven verrijkt uw ervaringen en vervangt negatieve gedachten en gevoelens. In een voortzetting op wat u geleerd heeft over compassie gaat het volgende hoofdstuk in op uw creatieve proces en hoe u creatiever kunt worden.

1 Dalai Lama,De weg tot rust

2 Ibid