1 Waarom mediteren?

Niemand heeft ooit de diepten doorgrond van het leven, het bewuste noch het gevoelsmatige. In beide richtingen reiken we naar de oneindigheid.

Ernest Holmes Licht op genezing

Bij het lezen van het eerste hoofdstuk heeft u zich waarschijnlijk al afgevraagd: waarom zou ik gaan mediteren? U weet misschien wel waarom u zich erin wilt verdiepen. Misschien heeft u vrienden die mediteren en zag u positieve veranderingen bij hen. Misschien heeft uw arts u aangeraden een vorm van ontspanning te zoeken. Of u heeft er misschien iets over gehoord in een cursus of werkgroep en wilt er nu meer over weten. In dit hoofdstuk vindt u verschillende redenen om met mediteren te beginnen en er worden resultaten genoemd die u op zowel korte als lange termijn kunt verwachten.

Het meest basale resultaat van meditatie is een veranderd bewustzijn. Dit resultaat is niet moeilijk te bereiken, aangezien uw geest toch voortdurend aan verandering onderhevig is. Met meditatie wordt de verandering echter in een bepaalde richting geleid: spieren ontspannen zich, emoties worden minder heftig, de geest komt tot rust, de bloeddruk daalt, hartslag en ademhaling vertragen, en u wordt zich bewuster van geluiden om u heen.

Als u gedurende langere tijd mediteert, kunt u zich bewust worden van de veranderende stand van de zon. Uw bewustzijn kan zich uitstrekken naar andere personen in de ruimte of geluiden buiten. Sommige mensen beweren dat ze de beweging van de aarde kunnen voelen als ze stil op de grond liggen en naar de sterrenhemel kijken.

Als ontspanning uw enige meditatiedoel is, zult u verrast worden, want uw spieren ontspannen zich, uw emoties worden minder heftig en uw hartslag vertraagt. U kunt op deze manier behoorlijk wat stress kwijtraken. Aan de andere kant worden de geluiden in uw hoofd harder als u stil bent. Uw spieren komen in opstand als u langere tijd in dezelfde meditatiehouding zit. U krijgt steken, uw spieren verkrampen en u kunt niet stil blijven zitten. Wat ontspannend zou moeten zijn, voelt onprettig – soms heel onprettig.

Tijdens langdurige meditatie is het belangrijk uw technieken af te wisselen. Zitten kan na een tijd worden afgewisseld met lopen om de spieren te ontspannen. U denkt misschien dat tien minuten stilzitten lang is en dat één minuut rondlopen genoeg is om uw benen te strekken. Vaak zitten mensen echter drie kwartier en lopen ze tien minuten rond.

Meditatie gaat niet over de hoeveelheid tijd die u erin stopt. Tenzij u in een klooster of ashram woont, heeft u waarschijnlijk geen uren per dag de tijd om te mediteren. U heeft echter altijd kortere perioden tot uw beschikking. Hier volgen enkele voorbeelden.

• Onderweg in een vliegtuig, trein of bus.

• Als u bij de kapper zit.

• Als u wacht op een afspraak.

• Als u in de tandartsstoel zit en wacht op de werking van de verdoving.

• Tijdens het wandelen, joggen of hardlopen.

• Tijdens het verven, bladeren harken of ander routinewerk.

Er zijn natuurlijk momenten dat uw aandacht bij uw activiteit moet blijven en u de veiligheid in het oog moet houden. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• autorijden

• eten koken

• werken met scherpe voorwerpen

• zorgen voor kinderen

• de weg oversteken

• omgaan met breekbare objecten

• het bijwonen van een lezing of voorstelling

• een trap op of af lopen

• meubels verplaatsen

Deze lijsten zijn niet volledig, maar ze geven een idee van de meditatieve momenten die u in uw dag kunt inpassen. U hoeft er geen uren voor uit te trekken. Als dat wel kan, is dat prettig. Zo niet, maak dan gebruik van korte momenten in uw dagelijks leven. Meditatie zorgt ervoor dat u zich beter kunt concentreren op de activiteiten waarbij uw bewuste aandacht vereist is.

Meditatiedoelen

Als u met meditatie meer wilt bereiken dan ontspanning alleen, zult u moeten zoeken naar de juiste methode om u daarbij te helpen. Begrijp me niet verkeerd, ontspanning is een zeer wenselijk doel in ons drukke hedendaagse leven. Die is zelfs onontbeerlijk voor lichamelijk en geestelijk welzijn. Toch zijn er ook andere redenen om te mediteren.

Inzicht

Inzicht is een zeer oud meditatiedoel. Oosterse deskundigen en westerse kloosterlingen hebben zich jaren met meditatie beziggehouden om erachter te komen wat hun band met het universele plan is. Voor u zijn uw persoonlijke doelen even belangrijk.

Ik wil u een verhaal vertellen dat ik hoorde van een oudere anglicaanse priester. Hij was al zijn hele volwassen leven priester. Tijdens de vastentijd was hij veertig dagen in retraite gegaan, iets wat de meesten van ons nooit zullen doen. Hij wijdde zijn hele leven aan het leren begrijpen van God en het helpen van anderen. In een gesprek dat hij met mij had over de manier waarop we onze liefde voor God uiten en wat we God schuldig denken te zijn, zei hij: ‘Weet je, Stephanie, ik ben al meer dan 65 jaar priester en pas tijdens deze retraiteperiode heb ik iets over God geleerd. Wij zijn niet op de aarde om van Hem te kunnen houden. Wij zijn op aarde zodat Hij van ons kan houden.’ Deze eenvoudige conclusie veranderde mijn leven. Ik heb er sindsdien vaak aan gedacht en erover gepraat met mensen die bevestigd wilden zien dat we allemaal onderdeel zijn van een groter spiritueel plan.

We zijn echter niet allemaal priesters of zusters die gedurende langere tijd in retraite kunnen gaan. Wat we wel kunnen doen, is onze tijd gebruiken om onze geest tot rust te laten komen. Dan zullen we onze plaats binnen het universum beter begrijpen. U voelt misschien een connectie via de moedergodin, meerdere goden, door middel van vibratiemethoden, wetenschappelijk onderzoek of wat voor methode dan ook. U kunt net zoveel tijd aan uw meditatiedoelen besteden als u wilt. Ikzelf ben erachter gekomen dat meer niet altijd beter is; een beetje is echter noodzakelijk. De drukte in mijn leven kan er bijvoorbeeld eenvoudig voor zorgen dat ik geen tijd heb om te schrijven. Er is altijd wel iets anders te doen. Korte rustmomenten geven me de kans mijn gedachten opnieuw te formuleren en organiseren. Dan kan ik gaan zitten om te schrijven.

Wanneer u op uw werk met een ingewikkeld probleem te maken heeft, is afstand nemen soms de enige manier om tot een oplossing komen. U kunt dan tot andere inzichten komen en zaken hun eigen weg laat gaan. Meditatie is een manier om dit te bereiken. Soms is even naar buiten gaan voldoende.

Over de praktijk van meditatie schreef Khenpo Karthar Rinpoche:

Veel mensen verwachten dat het resultaat van meditatie al na zeer korte tijd merkbaar is, maar dat is niet reëel. Het is een ontwikkelingsproces waarbinnen consistentie essentieel is. Vooral elke dag mediteren, al is het maar kort, draagt bij aan deze ontwikkeling.¹

Wat u ook voor ogen heeft met meditatie, u kunt beginnen door te gaan zitten en het te proberen. U heeft geen speciale uitrusting of kleding nodig en uw tijdschema behoeft geen drastische aanpassingen. U kunt ervoor kiezen een cursus of workshop te volgen, maar voorlopig hoeft u alleen maar te beginnen.

Wat u ook voor ogen heeft met meditatie, u kunt beginnen door te gaan zitten en het te proberen. U heeft geen speciale uitrusting of kleding nodig en uw tijdschema behoeft geen drastische aanpassingen. U kunt ervoor kiezen een cursus of workshop te volgen, maar voorlopig hoeft u alleen maar te beginnen.

Oefening: beginnen met mediteren

Lees de oefening door en sluit dan het boek.

1 Ga ontspannen zitten met uw handen in uw schoot, of ga op een rustig plekje staan, en kijk naar het omslag van dit boek.

2 Ontspan uw ogen en kijk.

3 Richt uw aandacht op de details van het omslag.

4 Ga hiermee door tot u iets opvalt.

5 Richt u dan op wat u opviel. Was het de kleur, de vorm, de textuur?

6 Richt uw aandacht weer op het omslag en kijk er nog even naar.

7 Valt u nog iets anders op?

8 Let, terwijl u hiermee bezig bent, op verbindingen die u legt tussen het omslag en persoonlijke ervaringen.

Wat hieruit voortkomt, is een beetje inzicht. Het zal niet het diepste inzicht zijn dat u ooit heeft ervaren, maar het is inzicht. Op momenten dat we niet helemaal gericht zijn op onze omgeving, of als zich een onderbreking voordoet in onze gedachtegang, kunnen inzichten aan de oppervlakte komen. Dit hoeft geen lange onderbreking te zijn: slechts een ontspannen gemoedstoestand en aandacht voor het meditatieproces.

Samenvatting
Het verschuiven van uw aandacht kan uw gemoedstoestand veranderen. Het is een feit dat we op elk moment van de dag onze geestestoestand veranderen. We verwerken voortdurend informatie, brengen deze in verband met wat we al weten en slaan alles op voor toekomstig gebruik. Doorgaans zijn we ons niet bewust van dit proces, maar onze geest is voortdurend in beweging. Het volgende hoofdstuk introduceert een aantal meditatiehoudingen en geeft enkele meditatietips.

1 Karthar Rinpoche, Transforming