11 Lopend mediteren

Over het algemeen betekent een beweging naar links een beweging naar het onbewuste, terwijl een beweging naar rechts (met de klok mee) naar het bewuste gaat.

Carl G. Jung Symboliek van de mandala

Bij veel culturen is het lopend mediteren onderdeel van spirituele oefeningen. Soms loopt men naar een daadwerkelijke bestemming, zoals bij de visioenqueeste van Noord-Amerikaanse indianen of de zwerftocht van Australische aboriginals. In beide gevallen brengt het lopen de personen naar een andere locatie – zowel fysiek als spiritueel. Nog een voorbeeld hiervan is het labyrint, waarin u rondloopt tot u langzaam het middelpunt benadert.

In andere gevallen brengt het lopen u niet naar een andere locatie en zeker niet naar een bepaalde locatie. Denk bijvoorbeeld aan de wandelgangen rond de binnenplaats van kloosters, waar monniken steeds rond hetzelfde middelpunt lopen. In dit geval is het pad bekend, maar is er geen bestemming.

De gang rond zo’n binnenplaats biedt een duidelijk afgebakende omgeving om lopend te mediteren. De bekendheid van de plek geeft u de vrijheid diep in uzelf te duiken zonder angst te hebben voor obstakels of het verliezen van evenwicht. Uw ogen zijn open en zien wat voor u is, maar uw aandacht kan zich op iets anders richten. U kunt opgaan in de rust om u heen.

Een tweede voorbeeld van lopend mediteren zonder bestemming is doelloos wandelen – lopen zonder gepland doel, maar zonder de omgeving uit het oog te verliezen. In dit geval staat pad noch doel vast.

Oefening: loopmeditatie I

Zoek een plek, binnen of buiten, waar u in een cirkel kunt lopen. Loop steeds dezelfde cirkel als u deze oefening doet.

1 Loop in een prettig tempo, normaal ademhalend, tegen de klok in. Dit is de richting van veel atletiekbanen. Loop zo’n vijf minuten rond, richt uw ogen op het pad, maar zorg ervoor dat u zich bewust wordt van uw directe omgeving.

2 Rust een ogenblik uit buiten de gelopen cirkel.

3 Loop dezelfde cirkel nu vijf minuten met de klok mee.

4 Wat valt u op bij de verschillende richtingen? Voelt en denkt u anders? Welke richting is prettiger? Welke weg is uitdagender?

5 U kunt deze oefening op verschillende momenten van de dag doen, als het licht uit andere richtingen komt.

Figuur 7 Labyrint

Lopend mediteren ontdoet uw geest op een andere manier van ruis dan statische oefeningen. Het idee is dat u uw volle bewustzijn richt op wat u tijdens het lopen waarneemt. U zult merken dat u allerlei interessante dingen in uw omgeving ziet die u nooit eerder heeft opgemerkt. U ziet de schoonheid van kleine bloemen, hoort de geluiden buiten en ziet de variaties in de bladeren van grassen, planten en bomen. U voelt zich door deze aandacht vaak meer verbonden met de fysieke wereld. U leeft misschien zelfs met deze omgeving.

Als ik me in deze meditatieruimte bevind, ben ik geneigd rommel op te rapen die de schoonheid ervan bederft of zelfs bedreigt. Denk aan milieuactivisten die de bermen van snelwegen schoonhouden. Zij concentreren zich volledig op deze activiteit. Tijdens deze werkzaamheden leren zij zonder twijfel van alles over de flora en fauna langs de weg. Als u goed kijkt naar wat ergens niet thuishoort, kunt u niet heen om wat er wel thuishoort.

Oefening: loopmeditatie II

Deze oefening kunt u het beste doen op een dag dat het niet te koud of te warm is. Een ochtend of avond is het beste. Bescherm uw ogen tegen te felle zon.

1 Zoek een plek die u kent, maar niet vaak bezoekt. Dit kan bijvoorbeeld een park zijn, of een wandelpad.

2 Begin uw wandeling van tien of vijftien minuten met niets anders in gedachten dan een pad of bestemming. U heeft geen doelen wat betreft afstand of richting. Loop rustig. U moet gemakkelijk een gesprek kunnen voeren, al zal dat niet gebeuren omdat u alleen bent.

3 Let op wat u ziet en hoort. Kijk naar de planten en dieren langs de weg.

4 Stop zo nu en dan om van uw omgeving te genieten.

Figuur 8 Doolhof

Labyrinten

Door een labyrint of doolhof lopen is een heel andere ervaring. U volgt een voorgeschreven pad dat op verschillende manieren draait en de hoek om gaat – het ontwerp bepaalt de bochten. U nadert het middelpunt, cirkelt eromheen en verwijdert zich weer voordat u het centrum bereikt. U volgt paden met de klok mee en tegen de klok in, met bochten naar links en naar rechts. De labyrintmeditatie is bedoeld om u in direct contact te brengen met uw eigen gedachten en gevoelens.

Veel mensen vinden de labyrintmeditatie, vooral in het begin, niet rustgevend. Dit pad kan met aanzienlijke frustraties gepaard gaan. Het ontwerp bevindt zich op de vloer of aarde. U ziet het midden, maar wordt er steeds weer vanaf geleid. Dit lijkt op het psychologische pad naar volledigheid: u denkt het doel te bereiken, maar door een nieuwe zwakte of fout in uw gedachten wordt dat moment steeds weer uitgesteld. Als u dan toch in het centrum van de doolhof belandt, kunt u daar behoorlijk verbaasd over zijn.

Bij een labyrint blijft het pad hetzelfde. U moet steeds een van de twee mogelijke afslagen nemen, links of rechts, om in het midden te komen. Als u uw aandacht richt op het pad van het nu, kunt u de problemen van de dag van u afwerpen. Deze meditatie brengt u volledig in het heden. Zelfs nadat u het patroon meerdere keren heeft gelopen, kunt u nog steeds nieuwe dingen ontdekken – over het pad of over uzelf.

Op psychologisch niveau kan het zijn dat u het precieze, ware centrum van uw wezen nooit vindt. U raakt bekend met de omgeving en u leert hoe u dicht bij het centrum kunt blijven. U ontdoet zich van de fysieke afleidingen om het centrum in de loop van de tijd gemakkelijker te kunnen bereiken.

Het meditatielabyrint is anders dan een doolhof. Zoals ik al heb gezegd, heeft een labyrint één weg naar het midden die de vier kwarten van een cirkel of vierkant helemaal doorkruist. Een doolhof echter heeft doodlopende paden en kan ook kruisingen hebben. Een doolhof kan meerdere oplossingen hebben, terwijl een labyrint er maar één heeft. Een doolhof kan een labyrint worden als u een gedefinieerd pad volgt, door bijvoorbeeld steeds rechtsaf te gaan.

Samenvatting
Lopend mediteren heeft voor- en nadelen. Het weer speelt een belangrijke rol als u buiten loopt. Als het te warm, te koud of te nat is, kan het bijvoorbeeld moeilijk zijn u te concentreren. Een voordeel is echter dat u niet in een langdurige, onprettige houding hoeft te zitten. Een ander voordeel is dat lopen goed is voor uw lichaam en u dus fitter wordt door het mediteren. Uiteraard is ook zittend mediteren goed voor de gezondheid. (Zie hoofdstuk 15, Helende meditatie, voor meer informatie over gezondheidsvoordelen van meditatie.) Het volgende hoofdstuk gaat over joggen, rennen, atletiek en andere vormen van prestaties. We onderzoeken hoe meditatie van nut kan zijn bij lichamelijke prestaties en we bekijken hoe de prestatie zelf een meditatieve activiteit kan worden.